Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Фадеев Т.П.doc
Скачиваний:
78
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
6.88 Mб
Скачать

Куимöт картина

Гожумся рытö, правленнёын. Асланыс пызаннэз сайын пукалöны председатель да зоотехник. Матын пыранiн дынын, аслас бедь вылö нырыштсьöмöн, сунасьö сторож. Ылiсянь жагвыв сибалöны гымалан шыэз.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (дзар керыштö часыэз вылö,негорöн пондö сяткöтны чуннезнас пызанпöв кузя, гымалöмсö кывзытöн видзöтöв-керö öшын ладорö). Да-а-а. Зэрмас эд, тыдалö. Эз вермы дыржык погоддяыс сулавнытö.

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА (гижтöнняс). Быдöс ытшкöмсö вадас.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Öтпырись вадас — не беда. А вот пондас кö неделя сьöрна зэрасьны — сiдз и тöд, нильзьöтас.

Кылöны оськöввез. Пырö парткомись секретарь, казявтöг падмö Силантий бедь бердö, бедьсö уськöтö. Бедьыс сьöрö жö, пырисьыс кок увтö, нырнитö-усьö сторож.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ (повзьöмувьяс перыта чепöссьö бокö, сторож вылö кинас öвтыштöмöн). Тпруч, былыга син! Эг на ешты пырны правленнёас, а тэ бöра люкасян ни!

СИЛАНТИЙ (чеччытöнняс). Тьфу тэ, лешак! Онмöссиссьöм эд, тыдалö, кымöра талун погоддяыс да...(Пуксьö, кыскö кисет, пондö каттьыны куритны.)

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ (сибöтчö председатель пызан дынöдз, пуксьö). Кытöн нö правленчиыт? (Вештыштö одзас сводкаэз, видзöтö.)

СИЛАНТИЙ (парткомись секретарь кыввез вылö, дзик ас кежас). Ме быдöнныслö аскадö юöртi.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Да вот... Видзчисям, кöр чукöртчасö. Оз на зэр öтöрас?

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Оз тай кытчöдз. Но зэрмас, тыдалö. Öддьöн небасöк кымöрыс кайö.

Эта коста öтöрсяняс öшыннэсö пасьтöтыштö зелёнöйкодь рöма чардби, öтмöдöрсянь пондö кывны горöн гымалöм. Оссьö ыбöс, пырö фермаись заведующöй.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (порог дынсянь). Корит мыйкö вылö, Яков Терентьевич?

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Да, заседаннё вылö. Пуксьы вот, баитны колö.

ИВАН ФРОЛОВИЧ босьтö юр вывсис кепка, паськöтöм чуня кинас öтпыр-мöдпыр нуöтö сынавтöм юрсиэз кузя, сибöтчö матöжык пызан дынö, пуксьö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (видзöтöв-керö заведующöй вылö). Но дак мый, Иван Фролович? Гожум локтiс. Пода веж турун вылö лэдзалiм. А йöвсö тайнö сё сымда чилькöтат. Öнöдз эд, видзöта ме да,(Öвтыштö юрнас сводкаэз ладорö.) вит-квать литраöн суткинас мöсыс вылö усьö. Или тэнчит эта понда оз и юалö?

ИВАН ФРОЛОВИЧ (пельпоннэзнас жмитыштöмöн). Куль сiйö оз тöд. И асывсянь ог сёрмöтчö, одз лэдзалам. И рытнас, шондi пуксян гöгöр вöлись вайöтам-йöртам. Ог тöд, мыйын эстöн ладыс.(Паськöтыштö киэсö.)

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА. Не, Иван Фролович. Вуджöтны сё жö колö мöссэсö гожумся лагеряс.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (ловзьыштöмöн). Вуджöтны, шуат? А весь, ме думайта дак, тi эта лагерь йылiсь баснисö баитат. Кыдз мöдат сэтшöм умöль туй кузяс да сы ылынасис йöвсö ваявны?

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Бöра вот, видзöт, тэныт не сiдз. Туйыс умöль, дак эд сiйö лöсьöтны позьö. Вöлi бы мый ваявны. Висьтав уж веськыта, Иван Фролович, что аслыт абу охота сэтчин муннытö.

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Да сiдз сiя и эм. Кинлö нö охота вöр коласас гожумбыт пукавны да ном-гебсö вердны? Эд и менам гортын тожö кытшöмкö подаок эм. Тöв кежас вердчансö сылö тожö колö заптыны.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ (ыш ловзисьöмöн вештыштö одзсис сводкаэз). Ештан, Иван Фролович, удж коласас и аслыт турунасьнытö. Не ас пода йылiсь, колхознöйыс йылiсь медперво думайтны колö.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (ас местас жöдзыштöмöн). Да ме вежöрта сiйö.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Нем кляпсö тэ, кывза ме баснитö дак, он вежöрт. Вежöртiн бы, дак споритнытö паныт предыскöт некöр эн кутчись.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (одззамоз жöдзтöн). А мый ме сэтшöмсö?.. Нем ме... Тшöктат, дак верма и...

Оссьö ыбöс. Öтöрсянь пондö кывны зэрлöн шумитöм. Правленнёас перыта пырö бритчытöм чужöма, гöрд тоша бригадир.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Ышш, халера, шучкöп кылö вадiс. (Босьтö юр вывсис зелёнöй рöма нöитчöм дора шляпа, кынымиськö пыркнитö порог весьтас.)

СИЛАНТИЙ. А тэ бы эшö дыржык кытöнкö гагьясин, сэк эз бы вад.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да туруноксö межа вывсис ноша кыным куртыштi.

СИЛАНТИЙ. Öт жö тэ, Прокопей, каналья кытшöм. Эд морт кылöн тэныт вöлi висьталöм, кöр кежö правленнёас локны. Но да кытчö сэтчин. Быд коста сiйö ой шöрöдз колö видзчисьны.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Но и видзчись! Сымда тэнат уджыт и эм.

СИЛАНТИЙ. Ме-ту видзчися. А отирыс?.. (Мыччалö бедьнас правленчи ладорö.) Удж вывсянь эд быдöнныс. И нылö шоччисьны колö.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да пукав тэ, шедöмыт дак. Эн сюй ныртö, кытчö оз ков. (Зэркыта öвтыштö кинас сторож вылö, вештö матöжык пызан бердö стул, пуксьö.)

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА (бригадирлö). Да эз вад турунтö?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Эз ешты.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. А колхознöйсö мыля вадiс?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (шутитöмöн). А этö уж не менчим, сылiсь колö юавны.(Мыччалö чуньнас потолокö.)

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (лöга). Тэ меным эн шутит, кöдöн оз ков! Кыдз бы эта шуткаыс тэныт бокöн эз бергöтчы. Эд зэрмис вöлись талун. А тэнат ытшкöмыс быдса неделя сьöрна курттöг куйлö. Ме некыдз ог вежöрт, мый тэнат бригадаас керсьö.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (не тэрмасьöмöн öзтö куритны). Мый керсяс? Уджаламö тай.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Уджалат, шуан? А уджныт кытöн? Эд ытшкисян кадыс чулалö. А тэнат öнöдз не турун, не силос, нем кляпыс абу.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Лоас, абу дак.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Кöр лоас? Кöр лымыс усяс, сэк я мый я? Сёр ни эд лоас сэк, Прокопий Егорович, турунасьнытö. Мыля сё жö бригадаас туруныс курттöг куйлö?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (нерöмöн). Мыля, мыля! Од я мый я тöдö — религиознöй праздник вöлi. Куим лун сьöрна некин уджавнытö эз петав.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. А тэ ачыт петалiн?

СИЛАНТИЙ. Но кыдз жö?.. Ассис межаэсö, видзöта ме, дак вуж сорнас кокöм. И йöнöдас, натьтö, не öтiк зород сувтöтiс.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (сторожыслö). Да пукав тэ сэтчин, тупкан син, шедöмыт дак. Тэнчит юалöны я мый я? Вывтi уна тöдны пондöмыт.(Председательыслö.) Öтнам эд ме ог курт.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (чуньнас пызанпöв кузя горöн торскöтöмöн). Видзöт менам, Прокопий Егорович. Юалас эд правленнёыс эта понда. Тшыгйöтны тöвнас колхознöй подасö миянлö некин оз сет. Кык неделя тэныт срок — мед турунасьöм вöлi ештöтöм и план тыртöм.(Зоотехниклö.) Сiдз и гижат протоколас.

Пауза.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. А ферманас, Прокопий Егорович, таво мый думайтан?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ А мый сыкöт думайтнытö?

ИВАН ФРОЛОВИЧ (дзик саймöм понсянь уськöтчыштö пызан весьтас). Кыдз жö мый, Прокопий Егорович? Эд гожумыс не век кузя. Он и казяв, кöд коста арыс сибöтчас. А миян сэтчин кормокухня лöсьöттöм. Куим год сьöрна ни кукань картаыс вевттьытöг сулалö, сiдз сэтчö и сiсьмас. А важыслöн вот-вот крышаыс юр вылö лэдзчисяс. Мыйкö колö керны.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Но и кер, колö тэныт дак. Мый нö эшö видзчисян? Сы понда тэ сэтчин и пукалан.

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Кысь нö ме кера? Менам жö отирыс абу.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. А менам сiя кысь, отирыс?

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Но тэнат жö бригада.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Но и мый, бригада дак? Кин нö сэк турунасьнытö пондас? Турунсö тiянлö кер, кукань картасö строит, кормокухнясö лöсьöт. А кысь ме ытшкисян страда коста быдöс вылö отирсö босьта? Думайтны эд колö, мый баитат.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (горöн). Дугдö споритнытö — кысь босьтан! Тэ бригадир, Прокопий Егорович, вот и думайт. Бригадаись босьтан, вот кытiсь.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Некинöс менам бригадасис ферма вылас сувтöтны. Зороддэсö тэчны мужиккес оз тырмö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Кин нö сэк аслас подалö колхознöй видззесö ытшкö? Джын видзыс эд бригадасис единолично ытшкöм да зородалöм.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Сымдасö и инькаэз прокмöны кернытö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. А кин религиознöй праздниккесö куим луннас празднуйтö? Не инькаэс я сiдз велалiсö юнытö?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Талун и нiя мужиккес сьöрись оз кольччö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (сувтö). Кывзö ёрттэз, мый ме тiянлö висьтала. Гожумся уджыс миян горшви, и быдöс сiйö ковсяс керны. Некин мöдiк миян местö сiйö оз кер. А лöсьöтчыны тöв кежö колö öнiсянь. Эд видзчисьö, кöр арыс вöтас да председательыс нырнаныт тюкнитас. Думайта, кытöн кыдз буржык, керö асьныт. Октябрь кежö кукань карта мед вöлi вевттьöм, кормокухня — лэдзöм. Кыдзкö мöднёдж лоны эстöн оз вермы. Эта понда и голосуйтам. Кин паныт?(Видзöтöв-керö быдöнныс вылö. Пауза.) Некин. Сiдз и гижам.(Зоотехниклö.) Гиж, Светлана Савельевна, протоколас.(Быдöнныслö.) Менам, ёрттэз, быдöс.(Кыскö кармансис папироса, пондö нöитны чуннес коласын.)

Зоотехник пондö дзимлявны пызан вылiсь гижöттэз. Бригадир чеччö пызан сайись, öзтö куритны, иньдöтчö петанiн ладорö. Юрсянь кок увтöдз ва да нятьöсь паськöма, порог вылын мыччисьö ТАИСЬЯ.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (дивуйтчöмöн). Таисья?.. Кысянь тэ сэтшöм сёрöн?

ТАИСЬЯ (мыдз голосöн). Фермасянь. Кысянь разь эшö?

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (видзöтöв-керö часыэз вылö). Мыля сэтшöм сёрöн?

ТАИСЬЯ. Сiдз. Ковсис тай.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (пуксьö бöр аслас местаö). Но пуксьы, пырин дак. Висьтась, кыдз уджассьö? Гленитчö, оз куканнес гöгöр бергавнытö?

Быдöнныс пуксьöны бöр асланыс местаэзö. Дзир бригадирыс ветлö öтмöдöрö пызан да ыбöс коласын.

ТАИСЬЯ (полöмöнкодь оськöвтö матiсьжык стул дынöдз, бокöнмоз лэдзчисьыштö пельöс вылас). Ме не бергавны ны гöгöр, а вердны нiйö фермаас локтi.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (дивуйтчöмöн). Не öтiк я лоö, что бергавны, что вердны?

ТАИСЬЯ (юрсö лэбтывтöг, чышьян угöвсö чуннес коласын нöитöмöн). Тiянлö, батi, öтiк, а меным — не. Ме бергалöмсянь куканнес пöтöсь оз лоö.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (сибöтчö Таисья весьтöдз, сувтö паныт). Дак тэ эн бергав, а верд, верд, мед нiя тэнат пöтöсь вöлiсö.(Горöн пондö ваксьыны, бергöтчö, вились оськалö одз да бöр.)

ТАИСЬЯ (лэдзö кисис чышьян угöвсö, веськöтчыштö аслас местаын, вежсьыштöм голосöн, горöнжыка). Верд, шуат?.. А мыйöн?.. Мыйöн ме нiйö верда?

ИВАН ФРОЛОВИЧ (дивуйтчöмöн). Таисья? Да тэ мый? Он разь тöд, мыйöн подасö вердöны? Турунöн, вот мыйöн. Ту-ру-нöн.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (горöн ваксьытöн). Адззöмöсь жö эд то кинöс фермаас, куканнес дынö сувтöтны. Да сiя жö тiян эшö оз и ылöст, мыйöн подасö вердöны. Батi, эшö эз и адззывлы, кыдз куканнес турунсö сёйöны.

ТАИСЬЯ. Тöда — турунöн. Но кысь меным сiйö куканнеслö вайны?

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Таисья, да тэ некö талун свет вылас чужöмыт, кöдö оз ков юасян. Öнi жö гожум, вежöртан, он сымдасö? Го-жум. А гожумнас подаыслöн вердчаныс кок увтас. Или тэ полан, он лысьт куканнесö ыбöдззас вашöтнытö? Он лысьт, дак сiдз эстöн и висьтав.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Колö жö эд... Челядь сад да и дöс сэтöн.

ТАИСЬЯ. Турунöн, шуат? Кöда подаыслöн кок увтас? Да тi кöть асьныт тöдат жö, одö, кытöн ферманскöй подасö видзат?

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Мыля жö бöра сымдасö огö тöдö — пар йöрын, кытöн эшö этася?

ТАИСЬЯ. Вот сiдз и висьталö — пар йöрын. Вöввезнытö — пар йöрын, мöссэзнытö — пар йöрын, баляэзнытö — пар йöрын, и куканнезнытö тожö пар йöрын.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (Таисья одзö перыта чывкнитöмöн). А кыдз нö тэ эшö думайтан? Сы понда сiя и пар йöр, мед ытшкытöм межаэсö травитны да муэсö назьмитны.

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Деддэзным дырни эшö сiдз вöвлi.

ТАИСЬЯ. А думайтыштö жö, ноко, мый тiян пар йöраныт эта мымда подаыслö травитнытö. Сiя жö тiян не видз, не шутём нельки, а гöрöм му. А подлоссэзöттяс непаськыт межаэс сэтчöдз ни быдöс пичиктöмöсь, что и öтiк турун тылöпок некытöн кодьöн оз сулав. Ем уськöт, дак и сiйö адззан. А тi эшö шуат — верд. Мыйöн на ме нiйö сэтшöм подакокувт вылас верда? Тi разь одö тöдö, кыдз талун отирас подасö быдтöны-вердöны? А ми эд нiйö этадз вердöмнас дзир тшыг кулöмсис кыскам.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ чöлöмöн видзöтöв-керö председатель ладорö, ыш ловзисьöмöн гогинялыштö юрнас. Пауза.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (жöдзыштö аслас местаын). Меным мыйкö оз и веритсьы, мед миян пар йöрын подаыслö нем вöлi сёйнытö.

ТАИСЬЯ. Оз, шуат, веритсьы. Сэк локтö да видзöтö ас синнэзнаныс. Мыля нö сэк куканнезнытлöн привессэс триста граммся унажыкöн некöр оз овлö?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (быдöнныслань). Да кывзö тi сылiсь челядь баснисö. Кытöнкö остожьяын, натьтö, лун-лун видзö куканнесö, а эстöн норасьö, что верднытö нiйö немöн да привессэс абуöсь. Ме некыдз ог вежöрт, мыйлö тi сэтшöм уджалiсьсö фермаас вайöтiт?

ТАИСЬЯ. Остожьяын, шуат, куканнесö видза? А мöссэзнытö?.. Нiйö тожö я мый я остожьяын видзöны?

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Мый жö тэ сэтöн, Таисья, кöдö оз ков да каттян? Не мöссэз йылiсь часöт басниыс.

ТАИСЬЯ. Ачым тöда, не мöссэз йылiсь. Но эд и нiйö сэтчин жö пастучитöны. И турунаöн кöть лыддят подакокувтнытö, дак мыля сэк нысянь гожум шöрнас куим литраöн йöвсö высьтат?

Пауза.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (ас кежас ыш ловзисьöмöн). Н-н-да-а-а.(Дыр мыйись Таисьялö.) Но, а мымдаöн жö бы тэныт привессэс колiсö?

ТАИСЬЯ. Талун отирас килограммöн и нельки унажыкöн суткинас босьтöны. Мыля бы и миянлö не ны моз жö?.. Отирыс моз...

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Да не умöль бы, натьтö... (Зоотехниклö.) А мый эта понда правленнёыссянь колö?

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА (лэбтыштö синнэсö аслас гыжжез бердiсь). Ме тiянлö баитлi ни, что мöссэсö колö вуджöтны гожумся лагерьö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Эта уджыс не правленнёлöн, а тэнат, кыдз специалистлöн, вот и кер.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (ас местас жöдзыштöмöн). Но эд...

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (пызанпöв бердiсь лэбтыштöм ки долоньсö горöн лэдзö бöр). Некытшöм «но эд», Иван Фролович. Мöссэс ашын жö мед вöлiсö вуджöтöмöсь гожумся лагерьö. Басни эта вылын баитсис.

ТАИСЬЯ. А куканнескöт, Яков Терентьевич, куканнескöт мый кернытö?

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА. И куканнеслö колö адззыны виль подакокувт.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Колö то колö, но кысь?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (перыта чывкнитö-сибöтчö матöжык зоотехник весьтöдз). Да, да, Свет Савельевна, кысь сiйö, виль подакокувтсö адззынытö?

ИВАН ФРОЛОВИЧ. Абу топ миян лишньöй видззес подакокувтас лэдзнытö да...

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. А вот эта йылiсь часöт öтлаын и думайтам.

ТАИСЬЯ (пауза бöрсянь). Видззес, шуат, куканнеслö подакокувтыс вылö абу? Етша эшö ас поданытлö колхознöй чертасис ытшкат? Сё тiянлö оз тырмы? А вот дугдö ашынсянь ферма увтсис ольсö ытшкыны, вот тiянлö и подакокувт. И фермаыс дынсянь абу ылын куканнесö вашöтлыны, и юктавнытö жар коста эм кытöн, шорыс ордчöн.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (дзик, чушкалöм, чепöссьö Таисья одзö). Мый? Ольсö? Да тэ кöть думайтан жö, он, мый баитан? Мыйкö ылöстан, он? Да сiя жö öтiк весöтöмыс увья колхозыслö золотöйöн сувтiс! Кыдз тэ лысьтан сымдасö баитнытö — медбур видзсö бригадаыслiсь подакокувтас лэдзны.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (ас местын жöдзтöн). Не дело тэ сымдасö, Таисья, баитан. Кытiсь нö сэк тöв кежас куканнетлö вердчансö заптыны?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да. Травитны кö öнiсянь медбур видзсö.

ТАИСЬЯ. Ме куканнесö тöвйöтнытö ог и думайт. И вердчансö нылö тöв кежас нем вылö.

ИВАН ФРОЛОВИЧ (дивуйтчöмöн). Кыдз этö тöвйöтнытö он думайт?

ТАИСЬЯ. Дак ми жö нiйö арнас яйö сетам.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (перыта бергöтчö баитiсьыс ладорö). Мый-мы-ы-ый? Мöймуся куканнетö мöдан яяс сетны? Вöтасин я мый я сымдасö? Дугды жö отирсö смешитны. Кин тэнчит сэтшöм дзеззэтö яяс примитас? Эз на тай кытчöдз вöвлы сэтшöмыс, мед миян колхозлiсь годовöйся куканнесö яяс примитлiсö, да оз и ло, кыдз ме думайта.

ТАИСЬЯ. А кыдз нö ассиныт годовöйсяэсö примитöны?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. О-о-о! Дак этö ассиным. Ассиным миянлiсь ордчöн колхознöйескöт некöр он сувтöт.

ТАИСЬЯ. А мыля бы сiдз?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (издевайтчöмöн, сералöмöн). Вот уж, кывзы, сымдасö ме тэныт ог куж висьтавнытö. Ме фермааныт ог уджав, колхознöй куканнезнытö ог верд. Тэ эд нiйö вердан. Дак вот тэнчит ассит и колö юавны.

ТАИСЬЯ. Да ме тiянлö и юавтöг висьтала. Кывзö вот. Сiйöн дзир, что ассиныт тi ёркöтат-вердат, кыдз только вермат: пизьнас и няньнас, туруннас и картовканас. А ферманскöй подаыслö вердчан понда готовöсь джагöтчыны, тöв и гожум тшыгйöтат. Гожумнас тi видзат сiйö гöрöм му вылын, тöвнас — куш кöрым-идзас вылын. Этасянь колхознöй куканнес и дзезмöны. Этасянь нiйö, годовöйсяэсö яяс и оз примитö. Этасянь нiйö и быдтат-пастучитат кык-куим год сьöрна. А этöн каднас нылö вердчансö эшö унажык торкат.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Но видзöтам вот, видзöтам, уна тöдiсь, кыдз тэ öнi пондан быдтыны-вердны.

ТАИСЬЯ. Сетö виль подакокувтсö, видзöтам.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Мый? Öнiсянь жö мöдан передовöйö петны?

ТАИСЬЯ. А тi разь век сьöрна мöдат медбöрын кыссьыны? Да меным разь сiя колö? Не ассим ме, колхознöйö подасö верда. А тiян нёж, дак меным фермааныт и керны нем. Одзлань тöдöмöн, дак и уджавнытö бы эг лок.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да басни эта дзир, басни. Подакокувтыс, видзöт тэ, сылö не подакокувт лоöм. Öддьöн ылöсаöн томсянь асьтö пуктан, сiйöн эстöн и петан кучиксит.

СИЛАНТИЙ (тюкöтöв-керö бедьнас). Этö Прокопей, эшö видзöтны колö, кин öддьöнжык кучиксис петö.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (сторожлö). Тэнö тай топ оз юалö.

СИЛАНТИЙ. Менö некöр оз юалö, сiйöн юавтöг и висьталi, сiдз кыдз адзза — ачыт кучиксит петан, а кинкö вылö висьталан.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Дугдö споритнытö эта йылiсь. Басни колö баитны. (Таисьялö.) Тэнат быдöс?

ТАИСЬЯ. Не, Яков Терентьевич, не быдöс.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Мый эшö?

ТАИСЬЯ. Виль подакокувтысся куканнеслö эшö ой кежас вердчансö колö ваявны.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Н-н-да-а. Эшö öтiк задача. (Пондö думайтны ас кежас.)

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да тi мый бöбмит я мый я таво этна куканнез вылын? Етша эшö, медбур видзсö бригадаыслiсь подакокувтö мöдат лэдзны, дак эшö и картавылас ой кежас вердчансö ваяв. Кысь тi кывлiт, мед гожум шöрнас колхознöй куканнесö ытшкöм турунöн вердiсö? Серавны эд отирыс миян вылын пондасö.

СИЛАНТИЙ (ас кежас). Öт тэ черпетук, мый сiя керö. Некинлö и кыв оз сет горöтчыны. Сiдз быдöнныс öм вылö и пуксьö.

ТАИСЬЯ. Тiян вылын эд кодя отирыс важын ни сералöны.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (Таисьялö). Да тэ кöть думайтан жö, он, мый нылö ытшкынытö пондан?

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. А не буржык я тэныт сы йылiсь думайтнытö?

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Да, Прокопий Егорович. Тэ эд сё жö бригадирыс. Ытшкынытö да ваявнытö тэныт ковсяс.

СИЛАНТИЙ. А тi думайтат, керас мыйкö сэтшöм пиньöла

додёжыс? ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Нарядсö правленнёсяняс сетам, дак кытчö нö воштiсяс?

СИЛАНТИЙ. Оз понды сiя ваявны, вöт адззылат — эстöн ме и пукала.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Нем менам бригадаас колхознöй куканнеслö ытшкыны. Вежöртат? Нем! Зöр-анькытшсö таво тулыссяняс эг кöдзлö. Мусö колим пар увтö.

СИЛАНТИЙ (сувтö, оськöвтö матöжык пызан ладорö). Адззылiт вот, мый ме тiянлö баитi — ытшкынытö сылö колкознöй куканнес понда нем лоöм. А висьтав ас Гöрданьыслö ытшкыны — ешалон мымда адззас.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ (бригадирлö). Зöр-анькытшсö эн кöдз, дак турун ытшкы да ваяв.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. А тöв кежас, тöв кежас мый нö кольччас? Или куш кöрым-идзас вылын мöдат мöссэзнытö тöвйöтны? Сэк эд вöлись нысянь йöвсö и чилькöтат.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Но и тырмас, Прокопий Егорович, споритнытö. Висьтав уж веськыта, что неохота тэныт куканнеслö турунсö ытшкыны да ваявны.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. А этö ме тiянлö сiдз ни висьталi. Ог и думайт, эд и тшöктö.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Етша я, мый тэ сэтчин висьталiн. Видзöтам эшö, мый правленнёыс эта вылö висьталас.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да ась кöть мый. Нем, вежöртат, одö, (Вартö кулакнас аслыс моросас.) нем менам колхознöй куканнеслö бригадаас ытшкынытö.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Рудзöг пондан ытшкыны, ежели нем этася оз адззись.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (дзик повзьöмувья понда петитчыны бöрлань). Рудзöг?.. Кытшöм эшö рудзöг? Гумьясьöмсö?(Одзлань мыкталöмöн.) Да тi... тi... кöть вийö менö, кöть джагöтö, но рудзöгсö...(Öтмöдöрö юрсö бергöтлытöн.) Не... Оз менам киö сы вылö лэбтiсь. Сiя жö нянь! Вежöртат, одö сымдасö? Ня-а-ань! Сы понда жö менчим отирыс юрöс орöтасö!

ИВАН ФРОЛОВИЧ (ас местас жöдзтöн). А не вывтi я донöн миянлö сэтшöм яйыс сувтас, пондам кö гожум шöрнас гумьясьöм рудзöгнас куканнесö вердны?

СВЕТЛАНА САВЕЛЬЕВНА. Не донöнжык, Иван Фролович, пар йöрас кык-куим год сьöрна тшыгйöтöмся.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (ас кежас). Эта мый таво сэтшöмыс керсьö?(Кутчисьö киэзнас юр бердас.) Некöр тай эшö ме векын сымдаыс эз вöвлы.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ (веськöтчыштö пызан саяс). Но, а радиоыс, Прокопий Егорович, миян кöркö вöвлi?(Пауза бöрсянь.) А электричествоыс да телевизоррес? А тракторрес да автомашинаэс? Да ми жö тiянкöт эшö тöн сартаса биöн пукалiм. Тöн эшö дöраовöй йöрнöс-вешьян новйим. Тöн эшö нинкöммезöн ветлöтiм. Неужто тi сэтшöм чожа быдöс йылiсь, эта йылiсь вунöтiт?

СИЛАНТИЙ. А сiдз уж, зонö. Вöвлi сэтшöмыс, нем баитны. Эстöн и суськисьны нем.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. И новйим! И ветлöтiм! Но и

мый сыись?

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ, А мыля талун сартаса бинас од пукалö? Мыля талун нинкöммесö од кöмалö?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Тырмас. Чулалiс сiя кадыс. Öнi миян оланыс — кытшöмö кöркö вöтасьны эг вермö.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Дак оз я тэныт, Прокопий Егорович, мыччассьы, что этатшöм оланыс миянлö кымöрсянь усис?

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Да мыля жö бöра... Отир жö, натьтö, керисö.

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Дак сiдз и висьтав, что отир керис. Мыля нö сэк ачыт сымдасö он вежöрт, что нылö отирыслö, кöдна керöны миянлö быд берсясö, тожö колö сёйны? (Чöлыштöм бöрсянь сувтö пызан саяс.) Ёрттэз! Быдöнныт тöдат, кыдз Советтэзлöн власть юралöм коста миян государство сувтiс коккез вылö. Эта кадö тöдчöмöн вежсис и деревенскöй олан. Талун миян тырмöмви тракторрез да автомашинаэз да быдкодь мöдiк техника, кöда тöдчöмöн кокньöтö деревенскöй отирлiсь удж. Быдöнным ми талун кöмкöтаöсь да паськöмаöсь. Быд керкуын сотам электрическöй би, кывзам радио, видзöтам телевизор. Быдöнным ми талун тöдам грамота, кужам гижны да лыддьöтны, но...(Чöлыштöм бöрсянь.) Öткоста быдöс бурыскöт государствоын öнöдз сьöкыт сёян продуктаэзöн, оз тырмö ви, йöв да яй. Мыля? Да сiйöн дзир, что уна колхоззэз да совхоззэз, кыдз миян, жагвыв да етша быдтöны яй вылö пода, етша высьтöны да вузалöны йöв. Но кыным унажык да перытжыка ми этö пондам керны, сыным лоас буржык, кыдз колхозлö да миянлö, сiдз и государстволö. Жаль только — мукöд коммунисттэс öнöдз эшö сымдасö оз вежöртö.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Но и быдтö! Вердö, колö дак! Ме тiянöс ог видз! Но ытшкыны гожум шöрнас ферманскöй куканнезнытлö вердчан ог понды. (Иньдöтчö петанiн ладорö, öзтö куритны, нырыштсьö пельпоннас ыбöс косяк бердö.)

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Пондан! Кыдз этö тэ он понды? Кыдз висьталам, сiдз и пондан керны! (Зоотехник да куканьвöдитiсь ладорö.) Ашынсянь жö куканнезнытö лэдзалат ольö.(Бригадирлань.) А тэ, Прокопий Егорович, быд ой кежö пондан ваявны куканнезлö турун.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ (чепöссьыштö пызан ладорö). Мый? Решеннётöг? Голосуйттöг? Да эта жö произвол! Да ме эта понда... Ме райкомöдз... Норасьны понда!

СТЕПАН ВАСИЛЬЕВИЧ. Верман. Норась, кöть ЦК-öдз. Сiя тэныт право.

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Да! А обязанность — керны сiйö, мый тэныт правленнё висьталас.

ПРОКОПИЙ ЕГОРОВИЧ. Вот кыдз? Но не-е-е. Не вöвны сымдаыслö. Ме тiянлö сэсся не бригадир. Кыдз колö, сiдз и уджалö, сiдз и ёркöтö-вердö дзезмöм куканнезнытö. (Кыскö да шупкö пызан вылас председатель одзö наряддэз, бергöтчö, петö.)

ЯКОВ ТЕРЕНТЬЕВИЧ. Он повзьö-ö-т. Эта спектакльыс миянлö тöдса ни.

Занавес