Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Фадеев Т.П.doc
Скачиваний:
78
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
6.88 Mб
Скачать

Глава VI

Асывнас Таисьялö бöра ковсис пöжавны нянь. Эта невночка полöтiс. Полöтiс не ачыс нянь пöжалöмыс, — керны колана уджсö нывка некöр эз дышöтчы, — а медодз сiя, мый петас эта уджись. А повнытö, висьтассяс веськыта, эстöн и былись вöлi мыйсянь. Неделяöн одзжык пöжавны няньсö нывка пондылiс ни, но сэк этаись нем эз пет.

Кöр Таисья видзöтлiс мамыс сьöрын, сылö мылякö пыр мыччассис, что нем некужаныс эстöн абу. И керис нывка кыдз бытьтö быдöс мамыс моз: и кöтiс рытсяняс аскадö, и шöмöтiс ой сьöрна шонытiнын, но асыв кежас няньыс мылякö эз лэбтiсь. Эз ловзьы сiя и сёрöнжык, суктöм бöрсяняс, кöр ештiс гор. Видзчисьны одзлань кольччис нем, ковсис валяйтны да сюйны горас, кытшöм эм. Шöмавтöм няньыс шогмис сьöкыт, няпчика. Чöвпаннэс вöлiсö гыркаöсь, бытьтö простöй сумкаэз, а шöрöммес вачкисисö зуддэз вылö.

Бöртiжык Таисья сё жö вежöртiс, мыля сiдз шогмис. Причинаыс вöлi сыын, что простöн дыр сулалöмсянь нянь шöмöс пытшкись багсьыштöм важ шöмсö нывка пу бердöдз зыртiс пуртöн, а шöмöссö заваритiс. А кöр кöтiс нянь, виль шöмсö пуктыны вунöтiс. Бур кöть сiя ни, что некинöс йöз отир коласiсь «потшшуйтны» этöн няньнас эз ковсьы. Эз ешты бертны больницаись и мамыс, кöдалö нем эз видз лэбтыны эта увья нывсö смех вылö. Гусьöн да жагвыв, подаыс отсöтöн, эта няньыс сёйсис.

Талун колiс пöжавны мöдöтпырись. И ась тöн, эшö кöттöдззас, квасовöй шöмсö нывка и пуктiс, но сiдз кыдз няньыс вöлi пöжавтöм, то и полöмыс эта увья öнöдз эшö эз чулав.

Асывнас, кыдз только Таисья саймис да осьтiс синнэсö, быдöс эта медодз тöдвылас и усис. Сёрöнжык бертiс сэтчö жö Порсевлöн тöння рытся «корасьöмыс», кöдасянь öнi нывкалö нельки ас одзас лоис недолыт. «Колö жö эд. Нельки эшö няньсö аслым пöжавны ог куж, а сiя меным кытшöмкö любитöм йылiсь баитö. Ачыс, натьтö, не черсö, не молотоксö киас кодьöн эз видзлы. Литовкасö сет, дак оз лопатит, а тожö меным жöникö пуксьö. Смех эд».

Таисья сибöтчис залавка вылын сулалан няньшöмöс дынö, пöрччалiс сы бердiсь лёнсöдзовöй путшкöм сунисiсь кыйöм гасник, лэбтыштiс рузум пельöс, дзар керыштiс пытшкас. «Мый ни сiя менам сэтчин керö?»

Няньыс ештöм ловзьыны ни, лэбтiсьöм нельки рузум бердöдз. Кадiсь кадö сiя негорöн пишкайтiс да чуть тöдчöмöн вöрöтчис, дзик ловья. Нырö патшкис важынсянь тöдса, шоныт шöм дук.

Горас песыс вöлi пыртöм да сюйöм эшö рытсянь. Таисья осьтiс труба, шульыштiс кынымкö сартас, пидзöс бердас чеглалöммес сорöн сюйыштiс горö би. Одзлань нывка лэдзис ком джаджись залавка вылö кöзовöй плашникись кузьмöсöн гарйöм важ ни да сьöкытвевья сельнича, сы вылö пуктiс пож. Пизьнас кöзичасö, кöдö Таисья кыскис залавка бердö лöсьöтöм шкапись, сувтöтiс ордчöн сельничакöт, содззезнас, кыдз керлiс мамыс, тэчис пож вылö пизь, пондiс пожнавны. Пожналöм пизьсö, содззезнас жö, жагвыв, мед не киськавны, öтпыр-мöдöтпыр нывка тэчис няньшöмöсö, бытшöма сорлалiс.

Суктöмыс бöрсянь, и пожсö, и сельничасö, и пизьнас кöзичасö Таисья дзимлялiс бöр асланыс местаö. Сэтчин жö, джадж вылас, лэбтiс сiя и весöтöм мутэй. Асьсö няньшöмöссö нывка везтыштiс рузумнас бöр, колис одзза местаö.

Жаралiс гор. Гажöн шовкöтышалiс би пытшкын кöс пес. Ыждöм да паськалöм бикыввез одзасьöмöн нюлышалiсö горöм, нiя жö, öтлаын тшыныскöт, чепсасисö городз весьтöдз. Горыс лонтiсьöмсянь гажмыштiс и ачыс керкуыс, кöда пондiс тырны ни одз асывся югытöн.

Кытчöдз Таисья высьтiсис, лэдзалiс пода да вашöтiс нiйö деревня шöрöдз, вашöтны ылöжык нывкалöн кадыс эз вöв, — а гортын пожпыртiс да дзимлялiс йöв, горыс ештiс. Ковсис кутчисьны валяйтны нянь.

Этö уджсö завид куттöдз кокнита да басöка, дзик орсöмöн, керлiс Таисьялöн мамыс. Боксянь видзöттöн думайтсис, бытьтö сiя учöтсянь и öнöдз лунiсь лун дзир сiйö и уджалiс. Этасянь Таисья кутчисис сы бердö тожö гажöн да кокнита. Нывка босьтiс шульга киас пуовöй, натодиль пыдына гарйöм бекöр, веськытнас тэчис дженытик оропа пуовöй зырокöн шöмöсiсь нянь. Кыкнан кинас бекöрсö вывлань лэбталыштлöмöн пондiс бергöтышавны сiйö бокись бок вылö сiдз, мед сёрöнжык, рузумыс вылö боквывтöм бöрсянь, сыись петiс öтвывса гöгрöса чöвпан. Но öтпырись бокö лэдзыштöмсянь бекöрас бöр няньыс эз инмы, янсалiс сы дорыш вылын кык тор вылö, кöдна коласiсь öтыс лэдзчисис кок увтöдз, ольсалöм половик вылö. «Тьфу! Пиньöла киа невеста!» — сьöлöмсянь видчыштiс нывка, пуктiс залавка вылö нянь бекöр, пондiс думайтны, мый керны одзлань. Бöртiжык сiя сувтöтiс залавка бердö табурет, лэдзис сы вылö бöр сельнича, пондiс валяйтны сы весьтын. Сельничаас няньсö уськöтöмыс эз полöт. Пизь вывсис сiйö нем эз видз лэбтыны и бöр. Но сельнича весьтас повтöмжыка валяйтöм коста одзза кодьыс сэсся эз ни шогмы.

Недыр мыйись кыкьямыс гöгрöса да волькыт нянь куйлiсö залавка кузя ольсалöм рузум вылын. Сэк вöлись, аслас удж вылö видзöттöн, нывка бöра и гажмыштiс: «Ай да ме!» — кöть эта вылын нянь пöжалан уджыс быдсöн и эз вöв керöм.

Кöр горыс лоис ештöтöм да чышкöм, биа öгырыс чукöртöм, а ньыв уввезiсь домалöм кузь оропа горлыс дзимлялöм бöр гор увтö, сибöтчис кад сюйны няннесö горö. Сэк вöлись Таисья кутчисис пелыс кодь вöснитик да бордтыв кодь кокнитик няньзыр бердö. Сюйны горö няннесö тожö колiс кужны. Веськыт кинас, кыдз мамыс жö, нывка вайöтлiс нянь бердö пöлiньтöм дорышöн зыр, мöдöрсяняс кутлiс шульганас рузум, перыта лэбтыштöм коста пöрöтлiс няньсö зыр вылö, а сэсся öтлаын сыкöт бергöтчывлiс горöм ладорö, иньдöтлiс няньнас зырсö горö.

Сэтчин, колана местаын, зырсö колiс пöлiньтны сэтчöдз, кытчöдз сы вылiсь эз вöрзьыв ыскöвтны нянь. А кöр сiя сибалiс öтiк дорнас горпод бердöдз, сы коста жö колiс ештыны дзимлявны зырсö бокö, мед няньыс не эз берездась, не эз боквывтчы, а сiйöн жö бокнас небытика пуксис калитчöм под вылö.

Няннесö сюйöм бöрсянь Таисья топытжыка сувтöтiс горöм весьтö горпöдан, пöдналiс труба. Сэк вöлись нывка казялiс, что полöмсянь, тэрмасьöмсянь да горби одзын бергалöмсянь ештöм пымавны люзь.

Шондiыс лöсьöтчис ни пырны улица шöрö. Кад вöлi котöртны удж вылö. Но кольны дыр кежö горын няннесö эз позь, нылiсь пöжассьöмсö колiс видзчисьны.

Ыркöтчöм могись нывка петалiс карчйöрö, недырик весöтыштiс гряддэз. А кöр кырым мымда чеплялöм луктурунöн пырис бöр, неыджыт керкуок вöлi тырöм векись векся сэтшöм тöдса, шоныт да сьöлöм ловзьöтан пöжассьöм нянь дукöн, кöдасянь не только тшыг, тшыгыс йылiсь эстöн и баитны нем, а и пöт мортлöн пондö сöдзны дуль да, кыдз майöла ырöшсянь, бергöтчö юр. Нывка лэдзис городзись пым горпöдан, вились кутчисис няньзыр бердö, öтiк бöрсянь мöдiкö пондiс кыскавны нянь чöвпаннэсö да сувтöтлыны лёдзöн залавка вылö. А кöр нiя вöлiсö вевттьыштöмöсь вевдöрсяняс рузумöн, сiя видзöтöв-керис аслас киэзöн керöм удж вылö, гажвевйöн шынньöвтiс. Сёйны кадыс эз ни кольччы. Сiя котöрöн иньдöтчис фермаö.

Сэк кежö деревняыс ловзис ни. А гараж ладорсянь пондiс кывны тракторрезлöн гурöтöм.

Мый бы Таисья асывбытнас гортын эз кер, бригадир öшын увтын узьтöтöм турун тележкаыс сы юрись эз ни петав. «Батi, кöть часöт кежöтасö. Эд не нуны жö деревня вылöдз вайöм турунсö кытчöкö бöр». Нывка пондiс тэрмасьны, кыдз бытьтö карта дынас турунсö вайöм кежö вермис сёрмыны.

Куканнес пышшылöмись талун Таисья эз ни пов. Талун нiя сылöн вöлiсö пöтöсь, и некытшöм баксöм карта пытшксяняс эз кыв.

Ванйöв осьтöм воротаэз бокын сулавтöн нывка видзчисис, кöр куканнес петасö да вуджасö йöр мöдöрас, а öткоста дугдывтöг кывзiсис да видзöтышалiс деревня ладорö. Кытшöмкö кадö тракторлöн гурöтöмыс и былись топ кылiс матынжык ни, а сэсся пондiс ылынсявны да лöньсьыны бöр. Нывка кытчöдз и эз на тöд, мый сэтчин керсис сэтшöмыс, но кытшöмкö, кыдз баитсьö, кватьöт чувствоöн кылiс да вежöртiс, что мыйынкö сорасис да кытчöкö сёрмис.

Куканнез жагвыв вуджисö завор мöдöрас, мöртчисö ныррезнаныс турун бердö. А Таисья иньдöтчис деревня ладорö.

Кыт котöрöн, кыт перыта оськавтöн куканьвöдитiсь вились локтiс вевдöрись улицаöдз, угöв весьтас сувтiс. Аслас полöтан думаэзын сiя абу сорасьöм. Тракторнöй тележкаыс одзза местаас эз ни сулав. И вöлi бы унаöн буржык, нуисö кöбы сыкöт öтлаын и вайöм турун. Но сiя, кыдз назём, вöлi пöрöтöм бригадир öшын увтö, и öнi сiйö горöн нятшкисö, нырьялiсö да боровтiсö быд ладорсянь бригадирыслöн жö кынымкö тöвйöтöм порсь. И бур бы рознитiс кöбы сiя турунсö да косьтiс тöв кежас ас подалö. Но порссес нырьялöм сьöртi позис вежöртны, что керны сымдасö бригадир оз лöсьöтчы. Сiдзкö, быдса тележка мымда пöрöтöм турун сiдз сэтöн и тальсяс. «Вот жö порссез, мый керöны», — Таисья гажтöма гогинялыштiс юрнас.

Нывка вежöртiс, что керны сылö эстöн сэсся нем. Тележка вылiсь пöрöтöм турунсö не он курав, не фермаöдз вылын он кыскав. Колiс бы сэк жö бергöтчыны да мунны бöр. Кинкö мöдiк Таисья местын, натьтö бы, сiдз и керис: сьöвзис, öвтыштiс кинас, бергöтчис да и мунiс бöр. А нывка дзик кынмис аслас местаö, сулалiс, думайтiс. Вöв сы властьын, керны Таисья и тöдiс мый. Сiя öнi жö адззис бы бригадирöс, сетiс сылö ассис гезок, кöдöн рытiсь рыт пыртлö вылас ношаэзöн вердчан, асьсö бригадирсö тшöктiс бы тэчны пöрöтöм турунсö бöр да кыскавны сiйö ношаэзöн шуч деревня пыр кукань карта бердöдз, кöть бы и усис сылöн эта удж дорын вывсис вешьян. И ась эта отир син одзын керöм уджыс и мыччассис бы бригадирлö не öддьöн басöкöн да лöсяланаöн — урокыс сетiс бы колана прок. И ло öтпыр былись сiдз, нывка одзлань ни веритiс — эта бöрсянь бригадир тшыгйöн колхознöй куканнесö и öтiк лун сьöрна эз бы видз. Но... Таисьялiсь одзланься думаэсö сорисö кинлöнкö сибöтчан оськöввез. Нывка перыта бергöтчис. Неылi сы дынöт оськалiс гортланяс бригадир.

Оз позь висьтавны, что Таисьяöс сiя эз казяв да эз тöд. Но сы сьöртi, кыдз Прокопий Егорович куканьвöдитiсьсö адззытöг вешталiс гортлань коккесö, позис вежöртны, — не сувтчыны, не здоровайтчыны кöть бы мунтöнняс нето юавны мыйкö йылiсь сiя оз думайт.

Таисья жö, кöдалöн пöрöтöм турун понда бригадир вылö лöгыс чунь гыжжез бердöдз пизьöтiс вир, лэдзны сiйö чöлöмöн некыдз эз вермы. Здоровайтчынытö сыкöт нывка тожö эз думайт. Сэтшöм нетуяна мортлö, кытшöмöн талун сы син одзын вöлi бригадир, шуны здравствуйте, нельки приличие могись, кыв эз бергöтчы. Эта местö сiя горöтчис:

— Сiдз, Прокопий Егорович, куканнеслö вердчансö и ваялат?

Бригадир керис эшö кынымкö оськöв, жагвыв сувтiс, чöлöмöн бергöтчис паныт:

— Ме эг кöсйись гожум шöрнас куканнеслö вердчансö ваялны. Кытшöмкö мöдiк ответ сысянь видзчисьны эз позь.

— Тöда, что эдö. Но решеннёыс жö примитöм. Кыдз нö сэк...

— Некыдз! — джын кыв вылас кералiс бригадир нывкалiсь баснисö. — Некытшöм решеннё понда ме эг голосуйт. Кин сiйö примитiс, ась сiя и ваялö. — Эта вылын точкаыс кыдз бытьтö вöлi сувтöтöм ни. Но висьталöмыс бригадирлö мыччассис, тыдалö, етша. И кытчöдз Таисья думайтiс, мый горöтчыны одзлань, мöдыс оськöвтiс зэв сы бердöдз, издевайтчöмсö сайöвттöг, юалiс:

— Неужто тэ, пионерка, думайтан, что быдöннысся ылöсажык? Мый юрат пырас, сiйö и пондан керны? И быдöнныс бытьтö тэнö кылзыны пондасö? Етша öшö — тэ улъя бригадаыслiсь медбытшöм видзсö подакокултö лэдзисö? Мед тэныт öшö и ой кежас турунсö ваялiсö? Прокыт оз тырмы зырымöсь нырултлöн ыбас куканнесö пастучитны да быднёдж сэтöн кучиксит и петан. Но эн думайт!.. — Бригадир öдззис легöтны чуньнас зэв матын Таисья ныр одзын, — ...что этаись тэнат мыйкö петас! Эстöн ме и сулала! Некутшöм турун пермаат ог вай! Öт-тiк тылöпок гожумбытнас он адззыл! Сiдз и тöд!

— Да ме разь аслым?.. Ас понда разь кора?.. Колхознöйö эд подасö верда! Тiянлö жö, быдöннытлö! Совестьныт тiян, бригадир!.. Совестьныт кöть воть мымда эм жö, абу? Быдса тележкаэзöн ытшкöм турунсö, вайöмсö ни, подаыс кок увтö пöрлалат да сiсьтат! А эта увья ме рытывбытöн ытшкися! Ойбытöн ношаэзнас кыскала!

— Но и ытшкись! И кыскал! Нем кернытö дак. Абу жаль. Тэнат уджыт сымда, — горöтлiс паныт бригадир. — Понлö нем керны, дак бöжултсö нюлö! — Бергöтчис, иньдöтчис аслас туй кузя.

— Тьфу! Стыдтöм! Совестьтöм! — сьöвзис кок увтас да горöн видчыштiс Таисья. — Порсьöн шогмöмыс — порсьöн и чезнитас. Сэтшöмыссянь добросö он ни видзчись. — Нывка öвтыштiс кинас бригадир сьöрö, аслас гажтöм да лöг думаэзöн иньдöтчис зоотехник дынö.

Öшын увтас Таисья пантасис зоотехникыс айкöт. Савелий Григорьевич, кöсыник да вылын вывтыра, джынысви сивмöм юрсиа колхознöй кузнец, сiя жö и слесарь, и сварщик, ныр вылас кышалöм очкиэзöн, волькöтiс öшын увтас виль куран ороп.

— Висьтась, кутшöм могöн, — горöтчис сiя паныт здоровайтчöм бöрсянь, калькöтiс недырик кежö куран ороп бердiсь струж.

— Юавны тай мöдi, локтат одö талун фермаас яслиэсö вочны?

— Баитiс меным Светланаыс, да бригадирыс оз лэдз. Тэ одзын дзир эстöн вöлi, куртны мöдöтö. Сёрöнжык батi, кöркö, а талун нем оз пет. — Басниыс коласын Савелий Григорьевич пыралiс карманö, кыскис сэтчинiсь донтöмик сигарет пачка да истöггез, нетэрмасьöмöн öзтiс куритны. — Сё я мый я мамыт больницасис эз лок?

— Эз тай кытчöдз.

— Кыдз нö öтнат гортын и фермаас ештан бергалнытö? Сьöкыт эд, натьтö, велалтöгьяс? Том öшö да...

— Пондöтча вöлись да... — шыасис паныт Таисья, но мед вежны ас йывсис баснисö, юалiс: — А Светланаыс, Сава дядь, гортын? Меным сiйö тожö бы адззывны колiс.

— Абу эд. Нiя талун мöссэзнысö Вырвожас вуджöтöны.

«Ой, былись эд, — кватитчис Таисья. — Нач ме эта йылiсь вунöтi».

Савелий Григорьевич кутчисис струж бердö, öтпыр-мöдöтпыр гужгыштiс куран ороп кузя, мыйöн сетiс тöдны, что басниыс ны коласын баитсис. Горöтчыны нывкалö одзлань тожö вöлi нем. Кутöм досадасянь, кöда увья ас киння кыдз бытьтö и винитнытö вöлi некинöс, Таисья курччöвтыштiс тырпсö, иньдöтчис бöр. «Быдöс этö сiя нарошно керö, мед досадитны: и турунсö куканнеслö нарошно оз ваяв, и Савелий дядьсö фермаас яслиэсö вочны оз лэдз», — думайтiс нывка бригадир йылiсь. «Но чöв. Öнi правленнёыслöн решеннёыс примитöм. Видзöтам эшö, мый тэ пондан сьывны, кöр ме предыслö быдöс висьтала». Таисья сибöтчис правленнё весьтöдз.

Усь сiя кадö нывкалö тöдвылас, мый сыкöт вöлi чулалöм заседаннё коста, мымда вын да мыла ковсис пуктыны аслас убежденнёэз понда ойбыт сьöрна спорын, надейтчыны сы öддьöн председатель вылö сiя, натьтö, и эз бы понды. Но кыдз да мый бы сэтчин эз вöв, колана решеннёыс сёрöнжык сё жö лоис примитöм. И не надейтчыны сiйö тыртöм вылö некыдз эз ни позь. Таисьяöс одзлань ни гажöтiс сiя, кыдз сы норасьöм бöрсянь председатель вайöтас правленнёö бригадирöс, решительнöя висьталас, мед мöдыс кыкыс коласiсь бöрйис кöдöкö öтiксö: или пондас ваявны куканнезлö вердчан, или янсöтчас аслас бригадирствокöт. Думайтны кö логика сьöртi, дак лонытö сiдз бы и колiс. Гажмыштöм эта думасянь, Таисья кокнита кайис поспуэз кузя, оськöвтiс порог омöн правленнё пытшкö. Но сибöтчыны колана ыбöс дынöдз да сюрны кабинетö нывка эз ешты. Председательныс пантасис коридорас.

— Здравствуйте, Яков Терентьевич.

— Здравствуй, Таисья, — шыасис мöдыс, кыдз вермис бы шыасьны тöдса, но кытчöкö öддьöн тэрмасись морт, кöдалö не нывкаыс дынöдз, не сы удж дынöдз абу некытшöм дело, сувтчывтöг, сы бокöт иньдöтчис петанiн ладорö.

— Ме тiян дынöдз, Яков Терентьевич, — сё эшö одззамоз надейтчöмöн горöтчис нывка юралiсьлö сьöрсяняс. Таисья ныр одзын ыбöсыс пöднассис. Думайтсис, что председатель сылiсь горöтчöмсö эз кыв. Нывка оськöвтiс порог омöн, эшö öтпыр горöтчис: — Ме эд тiян дынö, Яков Терентьевич.

— Мый öшö сэтшöмыс лоис? — паныт бергöтчытöг юалiс юралiсь, вевдöрись поспу вылас сувтiс.

Таисья бытшöма эшö эз вежöрт, мый сыкöт лоис сэтшöмыс, но ас пытшкас кылiс ни, кыдз этна кöдзыта горöтчöм кыввезсянь неважынся надейтчöмыс, кöдöн сiя локтiс правленнёас, пондö сiйö кольны. Баитны одзлань охота öшис. Но басниыс вöлi пондöтöм. Чöвны юалöмыс вылö вöлi бы небасöк. Охота или не, горöтчынытö мыйкö колiс.

— Вились ме, Яков Терентьевич, вердчан увья... куканнеслö. Эз тöн ой кежас бригадирыс турунсö вай.

Возмущеннё да лöг местö, кöднö Таисья видзчисис председатель кыввезсянь, мöдыс, кыдз не öддьöн колана тор йылiсь, горöтчис:

— Эз ешты, натьтö, эз вай дак.

Кылöмыслö перво нельки эз и веритсьы. Но позис я не веритны ас пеллезлö? И мед только кыдзкö видзсьыны, мед не горöтчыны унаöв, Таисья тэрмасис вуджöтны баснисö бригадир вылö.

— Мыля нö эз, кöр деревня вылöдз вайöм турунсö нарошно ас öшын увтас узьтöтiс да пöрöтiс?

— Кыдз öшö ас öшын увтас? — öнi вöлись бергöтчис да недовольнöя юалiс председатель, а öткоста аслас синнэзöн, чужöм вылiсь выраженнёöн баитiс: «Мый жö тэ, кöдö оз ков да баитан?»

— А сiдз вот. Пöрöтöм да и дöс сэтöн. Кыдз тележка вывсис пöрлалöны? Мед только куканнеслö фермаöдззас не вайны.

— Эн жö ылаллы баснисит. Мыля турунсö ас öшын ултас пöрöтас?

Председатель эз верит. И вились, кыдз эта вотöдз, баитны охота öшис. Но басниыс вöлi кончиттöм, чöвнытö эз позь.

— Од веритö меным, Яков Терентьевич? Мунö сэк, ветлö асьныт бригадирыс öшын увтöдз, видзöтö. Ме часöт ас синнэзнам адззылi.

— Ладно, — охотатöг, мед дзир мездiсьны нывкаыс шогья, шыасис председатель, но пондасö я ваявны одзлань куканнезлö вердчан, эта йылiсь сiя и джын кылöн эз казьмöт, жагвыв лэдзчис поспуэз кузя, иньдöтчис горт ладорö.

Таисья вöлi осьтлiс öмсö, мед юавны эшö и эта йылiсь, но мыйкö невежöртана видзис сiйö одзланься басниись.

Чожа мый председатель сайöвтчис син одзись. А нывка кыдз сулалiс, сiдз и кольччис сулавны правленнё посöдзас. Сiя сё эшö вынсьöтчис вежöртны ас кежас, мый эта сэтшöмыс, но мымда бы эз жугды юр, быдöс весь, сiдз нем эз и вежöрт.

Кытшöмкö кадö, кöр Таисья сё эшö олiс аслас гажтöм думаэзын, матын посöдз дынас кылiс кинлöнкö негорöн сибöтчöм. Но перво нывкасö эта нельки эз и саймöт. Кинкö тöдса киэзöн кутыштiс бöрсяняс сылiсь синнэсö. Привычкаыс вöлi Галиналöн. И ась пантасьны сыкöт аслас гажтöм увья вöлi недолыт, вель дыр адззисьлытöм бöрсянь эта невночка гажöтiс.

— Галка, тэ? — Таисья перыта бергöтчис паныт.

— Ме, конешно. Здорово, Тайка! — гажöн шыасис сералан сина Галина. Несьöкыт вöлi вежöртны, что пантасьöмыслö сiя тожö рад. Нiя жö моднöй туфлиэза, цветитан видз рöма платьеа, пельпоннэз вылö кыйтöг лэдзöм юрсиа, топ селько-белько цвет, югыт да гажа, бöрьяыс кöдна коласiсь сiдз и паськалiс сы бердсянь, кыдз ойся лампочка бердсянь син ёран югöр, паныт сулавтöн Галина видзöтöв-керис подругаыс вылö, сывьялiс сiйö состöм платьесянь куш да небыт киэзнас, жмитчыштiс, öшöтчыштiс сы пельпоннэз бердö.

— Ой, мый дырна ни эг адззисьлö. Топ не öтiк полюс вылын олам. Дарья тёткаö сё больницасис эз лок? Кыдз нö олан? Мый ни керлан?

— Да сiдз, умöлика. Уджала.

— Мый нö спектакль вылас эн вовлы?

— Эг ешты да...

— Сё тэ, Тайка, он ешты. Колiс жö öтпырисьсö видзöтны. А татчö мый? — юрнас öвтыштöмöн мыччалiс правленнё ыбöс ладорö.

— Предыс дынöдз тай...

— Кывсьö, подакокувт вильö сетöмöсь. А ой кежас бригадирыс турунсö оз ваяв. Тöн айöлö абу сетöм фермаöдззас нуны. Вот жö кытшöм тварь. Мый сiя тэ вылö бöрöн кайö? Не ассит эд, колхознöйезö вердан. Туруныс я мый я сылö гожум шöрнас оз тырмы? Брызьгынытö кöс перкöс сэтiсь оз вермö. Сы увья, натьтö, и вовлiн? Но и мый тэныт предыс висьталiс?

— Нем кытчöдз.

— А-а, — öвтыштiс Галина кинас. — Быдöнныс нiя эстöн, чурка табуныс, öткодьöсь. Велалöмöсь кывнаныс керны да кöсйыны, сэсся нем.

Таисья вежöртiс, что басниыс ны коласын пондöтчö кузь. А баитны сылö Галинакöт аслас удж йылiсь охота эз вöв. Нывка тöдiс, мымда бы нiя эта йылiсь эз баитö, басниыс оз отсав. Локтас бöра жö сэтчöдз, кöр Галина вились кутчас жалейтны Таисьяöс фермаö кутчисьöм понда. А эта кадö Таисьялö самöй сiйö и эз ков.

— А кыдз тэ, Галка, олан-уджалан? — кежöтiс Таисья мöдöрö.

— Кыдз адззан, — Галина паськöтыштiс киэсö. — Тэ сьöртi менам уджыс — рай. Он, поди, верит? Быль и быль ме тэныт баита. Локта асывсянь гаражö, пукала час кыным, гижа нылö путёвкаэсö, кытчöдз быдöнныс удж вылö оз мунö, да эшö рытнас недырик кежö вовла. Сымда и эм. Не нять, не сьöкыт некытшöм абу. А этася кольччöм кадыс быдöс аслам. Курорт да и дöс сэтöн, — ошшасис Галина. Путёвкаэз вот бухгалтерияö вая. Видзчисьыштан, батi? Пырта часöт.

— Некöр эд, Галка, меным. Куканнес сэтчин öтнаныс,

— Но некöр, дак некöр. Ме кöркö ачым тэ дынö фермаас кежала, — Галина вöлi оськöвтiс ни пыранiн ладорö, но сэтöн жö керис бöр. — Забыль, Тайка! Порсевсö эн и мöдöт?

— Кытчö? — дивуйтчыштiс Таисья.

— Дак мунiс эд сiя гортiсь. Талун асывнас, öтлаын артисттэскöт. Быль и быль ме тэныт висьтала. Гаражас мунтöн ас синнэзнам адззылi.

— Кытчö жö бы?..

— Эз эд, кывзы, висьтав. Лöг, тыдалö, мыйкö увья вöлi. Сымда и горöтчис, что Порсеваыс вылö сэсся и сьöвзьыны оз думайт.

— Вот, нельки, кыдз. Но мый жö?.. Мунiс и бур. Унажык сысянь видзчисьны вöлi нем.

— Абу и жаль, Тайка?

— Вöлi бы мый жалейтнытö. А абутöмсö?.. — Таисья жмитыштiс пельпоннэзнас, иньдöтчис поспуэс кузя увлань.