Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Фадеев Т.П.doc
Скачиваний:
78
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
6.88 Mб
Скачать

Сюромка гусялiсö

Важын ни эз вöвлы Митюкова деревняын сэтшöмыс, мед гусясисö öтамöд коласын. И вот на тэныт! Лунся луншöрнас кинкö пыралöм Епим Пилика ордö. И ась бы будденьнас, а то эд праздник коста. И мый бы гусявнытö, кытшöм коланатор, а то праздникся сюромкасö.

Прол-лаврей праздникыс арнас, сентябрь медодзза луннэзö. Сы кежö и сюэс чуть ли не быдöс вундiссисö, сiйöн и праздникыс чулалiс гажöн. Куимöт лун ни кыдз отир гуляйтiсö. А кöр дугдасö — ачыс ен тöдö: религиознöй эд праздникыс.

Епим Пилика — инька годдэза ни. А олö сiя öтнас. Öт зоныс кытöнкö вöр посёлокын уджалö, мöдыс, томжыкыс, кытчöдз армияын служитö. Хозяинсö, Пилясö, Öпрöсь дзебис год-мöдöн одзжык: война костася ранаэзсянь Пиля кулiс томöн. Сiйöн и гажтöмтчö Пилика, öтнас олiкö.

Отир гуляйтiсö, сьылiсö да йöктiсö, гажöтчисö кыдз вермисö. А Öпрöсь праздникся медодзза кык лунсö и гортiсь эз петав. Мымда, буди, öшмöс дорöдз вала лэдзчылiс. «Петавны жö ли мый ли кöть кумаö ордöдз», — думайтiс Öпрöсь куимöт лунас. Луншöр пора сiя вежис-керис вывсö да и петiс гортсис.

Пырис Öпрöсь Карлан Татьян кумаыс ордö. Видзöтö, а сэтчин сы кодь жö инькаэс пукалöны. Чукöртчöмась тöдчись тöдчиськöт да и быздöны ас коласаныс — кинлö мый тöдвылас усяс. Базар да и дöс сэтöн! Паськыт горшаöсь эд инькаэс, кöр сурсянь нето шоныт ырöшсянь юраныс невночка сибалас.

— Пуксьы, Öпрöсь, баит öтлаын. Тэ ни дзир и эн тырмы миян коласын, — горöтчис пырисьыслö Яшöвчи Öкуль. — Кöзяиныт колис, дак нач тай мыйкö мывкыднат мöдкодьсялiн. И басниыт öшис, и отирыс коласö петны дугдiн. А мый эд керан. Кöр-некöр быдöнным эд сэтчин лоамö.

Баитiсö-керисö инькаэс, час кыным эта басни коласын чулалiс.

— Но, мый нö öтiк местаас шöммитö? Пукалiм, тырмас. Локтö öнiме ордöдз петаламö, — горöтчис инькаэзлö Öпрöсь.

— А сюромкаыт эм? Тырмас артильыслö?

— Мымда керлi— сымда и эм. Некин ме ордö праздник коста эз пырав.

— И сурыт эм?

— Да эм невночка, лоас тiянлö.

— Сэк мунам.

Ванзöмöн-сералöмöн инькаэз петiсö Карлан Татьян ордiсь, иньдöтчисö Öпрöсь ордö.

Керкуыс Öпрöсьлöн важся-важ. Керöс ладорсянь сiя сiдз сiсьмöм да пуксьöм-пöлiньтчöм, что посöдзöдззас позьö и поспуэзтöг шедны.

Öпрöсь ванйöв осьтiс гöссес одзын ыбöс, горöтчис:

— Пырö, инькаэз, пуксьö да пукыштö недырик. Ме часöт юнытö тiянлö вая, — и босьтiс джын ведратöрик жбан да петiс öтöрö.

Лонтöм горсянь керкуас шоныт. И мед юаныс вывтiэз шöмав, Öпрöсь эшö асывсянь петкöтiс сiйö пытшкись посöдзö да сувтöтiс кринканас посöдз ыбöс сайö.

ÖнiÖпрöсь сибöтчыштiс кринкаыс дынö и повзьöмувья нельки ойкнитiс. Кринкаыс одзза местаас эз вöв. Дзир сылöн вевтыс, неыджыт фанера тор, валяйтчис сы местын.

А эта коста керкуас, роч кыв вылын, инькаэз пондöтiсö:

Ви-и-тёр ду-ёт, проду-ва-а-а-ё-от, Ле-е-с зелё-о-оньонько-о-ой шу-ми-и-ит...

— Но-но-но, мый эта? Мый жö бы эта сэтшöмыс? Пöртмасьö я мый я меным син одзам? — повзьöмувья вöрöтыштiс Öпрöсь тырппезнас, пондiс дзирбарасьны öтмöдöрö. Но мымда бы инька эз кошшись, нельки простöй кринкаыс син одзö некытiсь эз усь. Дыр мыйись Öпрöсь осьтiс керку ыбöс, оськöвтiс порог омöнняс да и шуö: — Истиннöй Кристос-батюшко! Неладно эд менам мыйкö, инькаэз.

Сэтшöм бытшöма пондöтöм сьыланкыв орис, дзугсис. Инькаэз перыта быдöнныс лöньсисö. А одзлань Карлан Татьяныс жö бöра юалiс:

— Мый, кума, сэтшöмыс лоис?

— Сюромкаöс öтлаын кринканас кинкö посöдзсис нуöма.

— Но-но-но...

— Мый, быль я мый я?

— Да мый тэ, Öпрöсь, сэтчö баитан?

— А мый нö не быль да. Ог жö, батi, понды пöрьясьнытö.

— Вот эд эшö, вот эд!

— А кытчö тэ сiйö кольлiн?

— Пытшкись посöдзас эшö асывсяняс шöммöмсис петкöтi. Ыркытжык жö, мыся, сэтчин.

— Вот эд эшö кытöн, сюромкасö...

— И стыд кинлöнкö абу, — баитiсö öтамöд коласын инькаэз.

— Сюромкасö, лешöй сiйö босьт, абу жаль. Но кринкаыс эд, кринкаыс! Дыроватка сiя менам вöлi. Öнiнач кринкатöг кольччи. Ковсяс вот, шуам, кöр сур вылö пöжны сюйыштны, нач немöн лоас. Вöлiкöть бы кысь сiйö босьтнытö. А то эд нiйö лавкаас дас год пытшкас öтпыр ваявлöны. Мый нö эта сэтшöмыс?

Дивуйтчöв-керисö инькаэз гусялöм сюромка увья, осудитiсö пöттöм адсö, совестьтöм мортсö, а одзлань мый? Эд не герьявны жö праздник коста гусялöм сюромка понда, мыйкö адззисяс жö.

Пырис Öпрöсь джоджулö, петкöтiс жбаннас бурöй рöма, веж быгья пермяцкöй сур. Эшö западня дорас медперво пешлыштiс ачыс. Чипыштiс Öпрöсь öтпырись тырппезнас — бытшöм: и не шöма, и не чöскыт, а лöсялöм кык луннас, кытшöм уж колö.

Кисьтлыны кружкаö Öпрöсь эз понды, сiдз жбан понсяняс и удасис. Кытшöвтiс сiя инькаэсö öтпырись, кытшöвтiс мöдöтпырись, нiя и гажмисö.

— Сьылыштны ли мый ли кöть, — горöтчис Яшöвчи Öкуль.

— Пондöт, Öкуль, пондöт. Ми сьöрсянят отсалам, — шыасисö паныт инькаэз.

Но сьыланкывсö пондöтны эз ештö. Дзар керыштiс Öкуль öшынöттяс öтöрас да вак-вак-вак серöмтчис быдгоршись. Одзлань сiя жö и горöтчис:

— Видзöтö жö, видзöтö жö локтö, инькаэз, мый öтöрас керсьö.

Инькаэз сюйыштiсö öшынас юррезнысö, видзöтöны. А ыджыт сюра руд баран кутчисьöм топольыскöт вермасьны. Петитчас, петитчас сiя, а сэсся кыдз öдззöтчас да кыдз рачкас сюррезнас топольыс бердö!

Öшын увтын сулалан топольлö не öтiк сотня год ни. Бараныс люкыштöмсянь сiя нельки и öтiк листöн оз вöрзьöт. А ачыс бараныс, кыдз люкыштас, сiдз и берездасяс кок йывсис. Усяс сiя топольыс увтö да мыдзöмсяняс сыöддьöн чашыктö, что нельки мусö нырнас тюкö. Но шоччисьыштас, сувтас коккес вылö да, öтмöдöрö шатласьöмöн, топ код, вились бöрлань петитчö. А öтпырись сiдз жö топольыс вылö öдззöтчис, да бокö инмис. Этасянь берездасис неöтпырись и невна нельки сивилёнсö эз чег.

— Кинлöн сiя, сэтшöм бöбöлыс?

— Да менам жö, — горöтчис паныт Öпрöсь, чышкыштiс чужöм вывсис сералöмсяняс сöдзöм синваэсö.

— Но мый сiя, баран, баран и эм! Вот и мужиккес, мукöдыс, коддзасö кöр, дак сэтшöмöсь жö овлöны, — горöтчис Карлан Татьян, чеччис лабич вывсис, иньдöтчис ас могнас öтöрö.

— Öпрöсь, а абу я сiя тэнат код? — горöтчис сералiкас Яшöвич Öкуль. — Мыля сiя, бöбöв, топольсö сiдз люкалö?

— Да но бöра! Мыйсянь сылö коднас лонытö, бараныслö? Сiя эд не мужик, скöтинаыс, — горöтчис паныт Öпрöсь. Сiя босьтiс сурнас жбансö, пондiс вились удасьны.

Эта коста Карлан Татьян осьтыштiс öтöрсяняс керку ыбöс, горöтчис:

— Петалö жö öтöрас, мый ме тiянлö часöт мыччала. Инькаэз чеччисö, сьöрсьöн-бöрсьöн иньдöтчисö сы сьöрö. А Карлан Татьян лэдзчис пытшкись посöдзись картавыв ладорö да мыччалiс кинас посöдз увтас. Сэтчин, бок вылас пöрöтöм простöй кринка дынын, пластöн куйлiсö кык пöрись баля. Перыта чушыктöмöн нiя кадiсь кадö зэгöтышалiсö бöжжезнаныс, ылöстöг видзöтiсö быликчöм синнэзнаныс инькаэс вылö и дзир чеччыны, сувтны кок йылö эз чайтчö.

Öпрöсь öтпыр, мöдöтпыр, чöлöмöн клопнитiс-вачкис бокас киэзнас, ас кежас думайтiс: «Вот эд эшö, вот эд! Весь ме только гусясьöмыс йылiсь юöрсö лöсьöтi».

МЫВКЫД

1

Борислö тырис даскыкьямыс. Сэк кежö зонка ештiс кончитны шöрöт школа. Сiя недыр думайтiс сы йылiсь, мый бердö кутчисьны, мый керны одзлань, мунiс шахтаö. И петiс зонкаись горняк.

Быдöнныс, кöднакöт Борис уджалö öнi лаваын, кыдз учöтикöс, велалiсö шуны сiйö Борькаöн. Но этö не сiйöн, что зонкаыт унаöн томжык аслас ёрттэзся, а чожажык радейтöмсянь. Быдöс жö эта шогмис не перыта, не öтiк лунöн.

Лаваö шедöм йылiсь медодзза луннэзö и думайтны вöлi нем. Ковсис перво вевдöрас вöр ваялiсьöн уджалыштны, вагонеткаэзö рудостойка грузитны да шахтаас лэдзны. Но эстöн Борислöн петiс небасöк история: аслас напарниккöт, Миловцевкöт, эз понды лöсявны. Сiя и янсöтiс зонкатö одзза уджкöт да отсалiс шедны лаваас.

А пондöтчис быдöс вот мыйсянь. Кыдзкö наряднöйын сеталiсö расчётнöй книжкаэз. Сетiсö нiйö и Борислö да Миловцевлö. Осьтiсö зонкаэз книжкаэсö, видзöтöны. Но мый эта сэтшöмыс? Уджсö керисö öтiкö, а шедтöмась не öтмоз. Видзöтiсö-кошшисö и адззисö: Борислö пыртöмась не быдöс сменаэз.

Сiя жö лунö, удж бöрсянь, зонка иньдöтчис шахтаись управленнёö. «Пукалö, натьтö, сэтчин кытшöмкö катша и лунтыр сярзьö, а наряддэзö, кыдз колö, оз видзöт», — думайтiс Борис.

Одзжык расчётнöй отделын Борис эз вöвлы. И кыдз только сiя сибöтчис осьта öшынок дынö да дзар керыштiс сы сайö, расчётчица йылiсь одззася думасö топ чышкисö. Кыдз бы сэтчин эз вöв, а катшанас шунытö сiйö некыдз оз позь: öшынок саяс бокнасмоз тыдалiс пемыткодь юрсиа, моднöя да вылына каттьöм причёскаа нывка. Сiя перыта бергöтчис локтiсьыс ладорö, юалiс:

— Мый тэнат?

Борис ештiс казявны сылiсь зелёнöйкодь рöма синнэсö да дугаöн моз каттьыштсьöм юрсиыс кодь жö пемыт векнитик синкыммесö. Зонкалö лоис диво, но не басöк, гленитчан чужöмсянь, а сысянь, что сiя öнöдз эз пантавлы и оз тöд этö нывкасö.

— Меным не быдöс сменаэз гижöмась.

— Вай книжкатö, видзöтам, — нывка нюжöтiс да пуктiс öшынок вылас кисö.

Зонка дзар керыштiс нывкаыс ки вылö. Дзар керыштiс перыта, а сэсся эз ни вермы орöтны сы бердiсь синнэсö. Но винитны эта понда зонкатö оз туй. Сiя жö вермис лоны быд том да лэчыт сина морткöт, кöда öтпырись дзарнитöм коста вермö казявны нывкалiсь бурсö, басöксö да гленитчанасö.

Видзöтiкас Борис казялiс нельки сiйö, кыдз певвуж сайöт котöртан вирыс польдöтыштлö розовöйкодь рöма, вöснитик да гладь кучиксö. Сылö сэтöн жö лоис охота кöть недырик кежö сибöтчыны эта ки дынö. Но керны сымдасö зонка эз лысьт. Думайтiс, что повзьöтас нето обидитас нывкасö, ачыс сотчас то ли кынмас местаас. Но вот вöснитик чунёккес жмитыштiсö, янсалiсö бöр, и öшынок сайсянь кылiс:

— Но, кытöн книжкаыт?

Нывкалöн голосыс Бориссö саймöтiс. Сiя павкöтчыштiс книжканас нывкаыс чуннэз бердöдз, и книжкаыс быркнитiс син одзын, саясис öшынок саяс.

И колiс жö эд лоны сэтшöмыслö. Книжкаыс коласö кöркö сюрлöм конфетка бердiсь простöй гижöток. Öнi сiя, кыдз нарошно, мунiс листтэс коласiсь да, топ сера бабыв, руас кокнита павьялöмöн, лэдзчисис пызан вылас.

Нывка перыта пондiс павтыравны наряддэз. А эта кадö зонка сё эшö орöттöг видзöтiс сы ладорö. Жаль дзир, что сылöн чужöмыс öшынок сайсяняс быдсöн оз тыдав.

Но вот расчётчица бергöтчис öшыноклань да öтлаын конфетка бердiсь гижöтокнас нюжöтiс Борислö расчётнöй книжкасö. Эстöн вöлись зонка и казялiс сылiсь краситöм тырппесö.

— Босьт книжкатö да простöй гижöтоккезнас эн чапкась, небасöк, — шутитан голосöн да чуть тöдчана шыннялöмöн горöтчис нывкаыс.

Зонка недырик кежö öшис. Сiя эз тöд, мый горöтчыны паныт: то ли извинитчыны, то ли бергöтны быдöс шуткаö. Но нывкаыс тырппез вылö видзöтiкö Борислö юрас пырис нач мöдiк. Паныт сiя висьталiс:

— И тырппетö быдкодь мазьнас эн мавт, тожö небасöк.

О-о, уж мый бы, мый, но этмымдасö нывкаыс нач эз видзчись. Вирыс, унаöн югытжык да гöрджык тырппес вылын краскася, сiдз и вевттис сылiсь чужöмсö.

Баитны одзлань кольччис нем йылiсь. Борис бергöтчис öшынок дынiсь, иньдöтчис петанiнлань. Бöрсяняс горöн пöднассис ыбöс. Паныт пымалöм чужöмö пöльтыштiс вына да кöдзыт тöв.

Небасöк сулалiс эта рытö погоддяыс. Вöлi февраль. Падеритiс. Тшыг кöин моз, быд голосöн, уннялiс тöв. Быдса кымöрöн сiя лэбтiс лым да нöбöтiс паныт. Песок кодь поснит, чорыт да желля лымыс сотöмöн вартiс чужöмö, тыртiс синнэз, пырис воротник сайö. А Борис оськалiс паныт эта падералö и нем эз кыв. Куньöм синнэзöн, туёксö коккезнас пешлышалöмöн, оськалiс сiя посёлок ладорö, кöда тöн эшö вöлi самöм да нять рöма, а талун мыччассис сöстöмжыкöн да гажажыкöн. Зонка одзын сё эшö сулалiсö нывкалöн зелёнöй рöма синнэс, ыджыт суслонöн вылына öктöм юрсиыс да сэтшöм басöк небыт-лöз венаэза киыс. «Мый менö сыкöт панталiс? Случай, судьба?» — гажöн думайтiс зонка ас кежас. Но ответсö аслас думалö сетны некыдз эз вермы. Öнi, кöр Борис вöлi öтнас ни, а сьöлöмыс ештiс лöньсьыны, сiя казялiс неладно горöтчöм кыввесö. Лоис недолыт. «Бöбöв жö ме, бöбöв. Буржык бы вöлi чöвны, кöть эта краситчöмыс меным былись оз гленитчы. Мыйлö бы сылö этö нятьсö, кöр сiя и сытöг кытшöм колö?»

2

Ашынас Борис видзсьыны эз вермы. Охота вöлi янсöтны кинкöткö сьöлöм вылiсь гажсö. Шоччисиканыс зонка висьтасис Миловцевлö нывкаыс йылiсь.

— Тьфу, тэ! Адззöмыт тожö... — брезгуйтöмöн шыасис паныт Миловцев. — Тэ бы вывтырсö сылiсь, кыдз баитсьö, кадж гöгöрсö буржыка видзöтiн. А киэз сэтчин, синнэз... Чепуха быдöс эта. Быдöнныслöн нiя öткодьöсь.

— Но уж не-е, — горöтчис паныт Борис. — Тэ, Вася, эн баит, кöдö оз ков. Мед, тэ шуанöн, и быдöнныслöн öткодьöсь, а вот сылöн не. Вежöртан, сылöн не быдöнлöн кодьöсь. Сылöн дзир öтнаслöн сэтшöмöсь.

— Тэ, видзöта ме, зонка, öнджа... — Миловцев дышöтчытöг кыскис кеписсис кисö, павкöтчыштiс сiйöн Борислö кымöс бердас. — Но, сiдз ме и тöдi: жар тэнат, вонö, грипп, сiдз и тöд, кыськö кышалöмыт. Кынмалiн, натьтö. Котрась-ко пузырёкла. Ми сiйö эстöн личкам, и тэнчит шогöттö кыдз киöн малыштас. Вежöртiн? Мун котрась. Менам тöння бöрсянь юр тожö потласьö-висьö. А рытнас дворецö танцуйтны мунам. Сэтчин нылочкаэс — во! — Миловцев мыччалiс Борислö певсö.

Мукöд коста, частожыксö понедельниккезнас, Миловцев вовлывлiс удж вылö шогöн. Сменалiсь чулалöм сiя эз видзчисьлы, а кыдз талун, кыскывлiс деньга, баитлiс: «Котрась». Мед не споритны паныт, Борис кывзiсьлiс, кöть öтлаын некöр эз ю. Талун жö зонка первуись ас кежас думайтiс, мунны или не. Öддьöн эз гленитчы Миловцевлöн нывкаыс йылiсь басниыс.

— Но мый тэ сэтчин думайтан? Сё сы йылiсь, а? Да сьöвзьы тэ сэтшöм швальыс вылö. Сiя, висьтала ме тэныт, и эта чаль гыж мымда оз сулав.

— Кыдз тэ лысьтан сiдз баитнытö? Тэ жö сiйö он тöд.

— Ог, шуан, тöд? Кынымöт öшынок дынын сiя пукалö? Куимöт дынас, да?

— Да. Но и мый?

— Но-но-но. Дак эта жö Симочка. А тэ эшö шуан, что ме сiйö ог тöд. Тöда, вонö, эшö кыдз тöда. Да ме ли дзир сiйö öтнам тöда? Сiйö шахтасис зонкаэс быдöнныс ни...

Миловцевлöн медбöрья кыввес кыдз пуртöн кырöвтiсö Борислiсь сьöлöмсö. Зонка зубытсяняс нельки чутыртчис вывтырнас, но видзсис.

— Эн лёб, кöдö оз ков, — шыасис сiя паныт да сэтшöм голосöн, бытьтö басниыс кончитöм и одзлань эта йылiсь баитны нем. Но Миловцевöс эта эз сувтöт. Сiя пильснитiс-серöмтчис аслыс ныр увтас, висьталiс:

— Сiдзкö, оз веритсьы, да? А поди, ветлам сы ордö талун ой кежас?

— Мый кошшыны? — юалiс недыр мыйись Борис, но сэтöн жö и жалейтiс ассис юалöмсö. Буржык вöлöм чöвны. Миловцев дзир сiйö и видзчисьöм.

— А-ха-ха-ха-ха! — горöн серöмтчис сiя векыша пиня öмнас. — Вот бöбöв. Тэ, кыдз ме видзöта, нач эшö челядёк эта делоын. Мыйлö нывкаэс дынö ой кежас ветлöны?

Борис сэсся эз шыась. Сiя думайтiс: «Судитны кö нывкаыс сьöртi, то быдöс висьталöмыс некыдз оз вачкись быль вылö». И мымда бы зонка эз мырсьы аслас думаэзын, нельки минута кежö эз вермы сувтöтны аслас син одзын Серафимасö сэтшöмöн, кытшöмöн рисуйтiс сiйö Миловцев. Но öткоста сылöн краситчöмыс да Миловцевлöн сэтшöм наглöй басниыс зонкалö тожö эз гленитчö. «Не. Ась. Ась ме сыын и сораси. Ась сiя и сэтшöм. Но мунны сы дынö ой кежö да эшö öтлаын Миловцевкöт — некöр!» Этöн думанас Борис лэбтiсис местасис, кутчисис удж бердö.

— Но мый? Ловья нывкаись повзин, да? — Борисыс сьöрö дыша чеччикö юалiс Миловцев. Но мöдыс чöлiс, топ эз и кыв сылiсь баснисö.

3

Сьöкыт овлö мортлö, кöр сiя сюрас небасöк положеннёö. И бур, эм кö сылöн оланын кытшöмкö опыт. Сiя отсалас вежöртны вильсö да тöдтöмсö, адззыны колана решеннё, петны умöльсис.

Борис сюрис сэтшöм положеннёö, кöда йылiсь одзлань некыдз эз вермы тöдны, кöдö некöр эз видзчись. Панталiс сiя, дзик вöрöт мунтöн, öддьöн колана, басöкся-басöк цвет, кытшöмö важын ни кошшис, öнi зонка радся-рад, кыссьö эта цвет дынö быдсöн сьöлöмнас, а боксянь сылö шуöны: «Эн сибöт. Быдöнныс коласiсь сiя медумöль, сэрпöсь». Борислö эта оз веритсьы. Но оз вермы тöдны бытшöма и сiйö, прав ли ачыс.

Чöлöмöн чулалiс эта лунö смена. Гольöтiсö цеппез, чепсасисö öтамöд вылö вöрöн грузитöм вагонеткаэз, кöр Борис нето Миловцев нырыштлiсö лебёдкалiсь электрическöй кнопка. Кадiсь кадö Миловцев шутнялыштлiс ныр увтас да гусьöнмоз шыннялöмöн видзöтыштлiс напарникыс ладорö, бытьтö баитiс: «Но, салага, адззылiн, кыдз ме тэнö заводит!? Он понды сэсся, кытчö оз ков, ныртö сюйны».

Борис кöр и казявлiс Миловцевлiсь векыша пиня рыз видзöмсö, но старайтчис этö не мыччавны.

Гортö мунiкö ни Миловцев вились юалiс:

— Но дак мый? Ветлам, поди, кытчö баитiм? Борислö вöлi öддьöн охота чакнитны Миловцевлö пиннес кузя да сiдз, мед сiя куимись берездасис. Но и öнi эшö зонка видзсис. Сiя дзир сьöкыта ньылыштiс дульсö, охотатöг паныт горöтчис:

— Нöбöт тэнö вöрисьыс ме дынiсь. Эн лякась корось лист моз.

— Мый, думайтан öтнат ветлыны? Видзöт, ачыт тöдан. Сiя и тэныт оз откажит. Но инман кö ме дырни, сiдз и тöд — нем оз пет.

«Вот жö кытшöм гад!» — думайтiс ас кежас Борис. Медбы одзлань не кывзыны Миловцевлiсь некодя баснисö, зонка кежис туй вывсис.

Чулалiс неделя-кык. Эта коста кыдз Миловцевкöт öтласа уджыс, сiдз и сыкöт быдпырся пантасьöмыс да неколана басниыс лоисö Борис понда сьöкыт шогöн. А Миловцев одззамоз керис ассис нятьöсь удж. Öтпыр сiя пондöтiс баснисö бöра жö нывкаэз йылiсь, а сёрöнжык вайöтiс сiйö Серафима дынöдз.

— Том тэ, вонö, эшö том. Сiйöн перво жö сэтшöм вылö и сюрин. А нывкаэс нiя сэтшöмöсь и эмöсь. Медодзза пантасьöм коста быдöссö ныын он казяв, — баитiс Миловцев. — Видзöтан вот мукöдыс вылö и сiдз сiя асьсö отирыс син одзын лэбтö, что думайтсьö сэтшöмыс йылiсь: не только киöн или кыдз эшö сэтчин, а и синöн он вöрзьöт — оз лэдз. Но пантав сiйö жö пемыт угöлын да мавтышт кужöмöн кывнат — и сiя тэнат. Быдöнныс нiя, кыдз и ми, сы йылiсь жö думайтöны. Вот и Симочкасö жö, пример туйö, босьтам. Адззан, кытшöм сiя сэтчин, пызан саяс пукалö. Ме не ме — сибöтчыны он лысьт. А ме сiйö мырсьытöг, позьö шуны... — Миловцев кызöктыштiс кужöмöн, сiдз жö шовкнитiс кывнас, одзлань висьтасис: — Тöдсасим ми сыкöт, а ашынас ни киноö öтлаын мунiм. А кино, мый сiя ме понда, эм кöть абу. Да и юыштi ни ме сiя рытö. Сiя видзöтiс, а ме сунаси. А сэсся ресторанö кежим. Думайтсис жö перво, оз, мыся, натьтö, пыр. А пырис эд. Шы нельки эз сет, пырис. Юыштiм-керим сэтчин, видзöта: синнэс пондiсö гудыртчыны, а ачыс пельпон вылам ни юрсö пуктö, голя бердам öшöтчö. Вежöртi, что менам. Сэсся меным нем ни эз ков. Эг ни понды сэтöн весись кадсö öштыны — таксиö да сы ордö. Сымда и вöлi. — Миловцев лöньсис. Сiя, тыдалö, видзчисис, что Борис висьталас мыйкö паныт, но мöдыс и кылiсь джын эз горöтчы. Сэк Миловцев ачыс одзлань шуис: — Адззан вот кытшöмöсь нiя, нывкаэс. Он кö тöд — некöр сымдасö он и думайт. А тэ мый? Сiдз öтпырись сы дынö эн и сибав? Эг тай мыйкö пантавлы. Ме эд сыбöрсянь размöдiсь пыравлi ни Симочкаыс дынö.

Уджалiсö öтлаын, и воштiсьны Борислö вöлi некытчö, ковсис кывзыны быдöс эмсö и абусö, кöда йылiсь Миловцев дышöтчытöг вермис бöбöтчыны быдса чассэзöн. Баитны жö сыкöт Серафима йылiсь некытшöм охота зонкалöн эз вöв. А мöдыс одзлань быздiс:

— Нывка сiя, кыдз ме висьталi ни, ойся кадö нельки öддьöн бур, но не тэ сьöртi. Вежöртан? Том тэ эшö. А пондан кö öнiсянь сэтшöммескöт каттисьны, сiдз и тöд — юртö öштан. Тэ ас кодьöмö адззы, а Симочкаыс вылö сьöвзьы. Не пара тэныт сэтшöм... А менам талун кежавны бöра ковсяс.

Серафима дынö ветлöм йылiсь Миловцевлöн ошшасьöмыс Бориссö вайöтiс повтöм да колана решеннё дынö. «Мыля бы меным не пантасьны нывкаыскöт аскöттяс да тöдны быдöс йылiсь сысянь ассяняс? Мыйлö öштыны весись кад?».

Но вот вöрöн грузитöм медбöрья вагонетка саясис копёр увтын,

— Тырмас талун кежö, — горöтчис Миловцев, пуксис, öзтiс куритны. Борис шыасьтöг петiс копёр увтiсь, иньдöтчис гортас.

Ветлыны гортöдз зонкалö вöлi неылын. Недыр мыйись, кокнит да гажа настроеннёöн, Борис бертiс бöр шахтаись управленнё дынö. Зонка радуйтчис ас кежас. Да и кыдз вöлi не радуйтчыны, кöр сiя сымда кад думайтiс нывкаыскöт пантасьöм да баитöм йылiсь? Борис и талун сё эшö волнуйтчис. Но да кин томмез коласiсь эз волнуйтчы сэк, кöр первуись ас оланас мунiс пантавны нывкаöс? Кинлöн эз тёпкöт эта пантасьöм одзын пыма любитан сьöлöм?

Уджалан кад чулалiс. Отир, кöдна öткöн, кöдна öтлаын, пондiсö рознитчыны горттэзö. Вот, горöн серавтöн, управленнёись петiсö кынымкö нывка. Борис сулалiс бокынмоз, петiссезлiсь чужöммезнысö эз казяв. Мылякö думайтiс, что Серафимаыс ны коласын абу. Сiйöн зонка кольччис бергавны одзза местас, видзчисис одзлань.

Эта коста сувтчанiнö, кöда дынöдз вöлi кык сотня метрся не етшажык, сувтiс автобус. Сiя жö кадö нывкаэс дынсянь янсöтчис неыджыт вывтыра каракулевöй сьöд пасёка нывка, уськöтчис котöртны.

— Чожжык, чожжык, Симка! Коляс! — не öтiк öмись горöтлiсö нывкаэз сылö бöрсяняс. Сэк вöлись Борис топ саймис, öнi сiя перыта уськöтчис нывкаыс сьöрö. Боксянь видзöтiкö, позис думайтны, что том морт, кыдз и нывкаыс жö, тэрмасьö автобус вылö. А Борис котöртiкас ни думайтiс: «Не ештыны кö, дак кыкнаннымлö». И былись. Ештiс дзир Серафима сибöтчыны автобус дынöдз, кыдз сiя местасис вöрзис. Котöртöмсянь рöмсялöм чужöма, öзйыштöм синнэза сiя досаднöя öвтыштiс кинас автобус сьöрö, бергöтчис.

— Но мый? Эг эд ештö? — унажык нывкаыс понда, ежели ас понда, горöтчис Борис.

Серафима дзар керыштiс баитiсьыс ладорö, но эз шыась, бергöтчис. Борис бытьтö öнi вöлись казялiс тöдса чужöма нывкасö, оськöвтiс матöжык, шуис:

— Здравствуй, Серафима.

Нывкаыс бергöтчис Борис ладорö, видзöтыштiс паныт. Чуть тöдчана, кыдз и сэк, расчётнöяс, шынньöвтöм вöрзьöтыштiс сылiсь тырп угöввесö. Эстöн вöлись Серафима Бориссö тöдiс. А мöдыслö öнi ни охота вöлi сибöтчыны зэв да то ли горöтчыны мыйкö шонытö, то ли жмитны сiйö ас бердö. Но керны сымдасö кытчöдз эз позь.

Борислö усис син вылас и сiя, что талун Серафима тырппез вылын одзза краскаыс эз ни тыдав. «Сэксянь, поди, и дугдiс мавтчынытö». Зонка юалiс:

— Тэ обижайтчан ме вылö?

— Этö сэкся понда?

— Да, Серафима, простит, пожалуйста, но? Небасöка сэк миян коласын петiс. Сёрöнжык ме сiйö вежöртi.

— Ме сэк шутитыштны мöдi, но тэнат, тыдалö, настроеннёыт умöль вöлi. А быдöс сысянь, что ме соралi табеляс сменаэсö и вунöтi нельки извинитчыны.

— Не, Серафима, нач мöднёж. Веритан он, но сэк, тэ öшынок дынын, настроеннё менам вöлi öддьöн бур.

Борислöн медбöрья кыввезсянь нывка вежсьыштiс чужöм вылас, рöмсялiс. А сы вылö видзöттöн, зонкалö вились усис тöдвылас Миловцевлöн Серафима йылiсь висьтасьöмыс. И кöть нывкаыс немöн эз вачкись сэтшöмыс вылö, кытшöмöн рисуйтiс сiйö Миловцев, Борислö сё жö вöлi недолыт.

— Тэныт городöдз? — недыр мыйись юалiс зонка.

— Не. Ме татöн, больничнöй посёлокын ола. Подöн муннытö ылынöв. Мöдi туйвежöдззас автобус вылын шедны, да эг ешты.

— Вот и бур, что эн ешты.

— Мыля?

— Сiйöн, что ме тэ дынö тэрмаси. Позьö, ме кольлала тэнö?

Нывкаыс дивуйтчöмöн жмитыштiс пельпоннэзнас.

— А мыйлö сiйö? Интересно. Югыт эшö да. Ме и öтнам муна.

— Серафима, меным тэкöт баитыштны колö.

— Баит, ме кывза.

— Дак не сулавны жö миянлö эстöн. Мунам? Мыйкö дырна нывкаыс эшö думайтiс. А кöр Борис пондылiс нюжöтчыны сы бердöдз кинас, Серафима вöрзьöтчис местасис.

Мунiсö ордчöн, не тэрмасьöмöн. Кык том морт коласын басниыс аркмö буржыка не сулавтöн, а ветлöттöн. Медодзза жö оськöввез коста нывка, тыдалö, видзчисис ни, мыйсянь пондöтас зонкаыс баснисö. Но Борис, кыдз нарошно, чöлiс. Колана кыввес, кöднö зонка бöрйис эшö пантасьöмныс вотöдз, öнi öшисö сы юрись, бытьтö кытшöмкö осьтаокöт нiйö тöв нöбöтiс. И мымда бы сiя эз мырсьы, пондöтны колана баснисö некыдз эз вермы.

Недолыт положеннёись петкöтiс ачыс Серафима. Медодз нывка кынымкö кылöн ошкыштiс шондiа, гажа погоддясö. Сэсся сiя кыдзкö повтöг видзöтыштiс веськыта Борис вылö, юалiс:

— Кинкöт тэ уджалан?

— Миловцев Васякöт. А мый?

Этö нимсö кылöмсянь Серафима повзьыштiс. Сiя дзар керыштiс Борис вылö, чочкоммытöдз курччöвтiс тырпсö. Борис казялiс, кыдз нывка пондiс вежсьыны чужöм вылас: одззася рöмыс öшис, а синнэс перыта öзйыштiсö лöгкодь биöн. Дыр мыйись вöлись Серафима одзлань горöтчис:

— Ме сiдз и тöдi. Не сiя я тэнö ме дынö иньдiс?

Öнi, кöр Борислö лоис вежöртана, что нiя и былись вöлöмась тöдсаöсь, зонкалöн сьöлöмыс кöдзалiс. «Быль, сiдзкö, Васяыс баитiс», — думайтiс зонка ас кежас, а горöн паныт юалiс:

— А тэ мый, тöдан сiйö?

— Миловцевсö? Эшö бы сэтшöм жöникöс не тöдны. Öддьöн нельки бытшöма тöда. Быдса год ни меным сысянь некытшöм олан абу.

Серафималöн медбöрья кыввес зонкасö невна лöньсьöтiсö. Басниныс коста сiя вежöртiс ни, что Миловцевкöт тöдсасьöмыс нывкаыс понда вöлi, тыдалö, не öддьöн гажöтанаöн.

— Интересно. А мыля? Мый сэтшöмыс?

Мыйкö дырна оськалiсö чöлöмöн. Нывкаыс, тыдалö, думайтiс ас кежас, колö я висьтасьны эта йылiсь тöдтöм зонкалö.

— Нем сэтöн интереснöйыс абу. Колö я эта йылiсь?

— Колö, Серафима, öддьöн нельки колö.

Перво полöмöн, а сэсся сё смевжыка, кыдз важся тöдсалö, Серафима пондiс висьтасьны Борислö быдöс йылiсь, мый вöлi чукöртчöм сы сьöлöмын сэк кежö да нырыштiс, топ сьöкыт из. Шоча овлö сэтшöмыс, кöр тöдтöм морткöт янсöтöны сьöлöм вылiсь недолытсö. Сiя овлö сэк, кöр эта недолытсянь, сьöкытсянь да гажтöмсянь воштiсьнытö лоö некытчö.

— Эшö курссэз вылын сыкöт велöтчикö, вöлi тöдса менам подружка. Нiя дружитiсö. Меным нельки думайтсис, что öтлаасясö. Эд Валяыс и былись любитiс сiйö, кöть любитны сэтшöм мортсö и нем понда. А что любитö, сiя ачыс меным эта йылiсь баитлiс. А öтпырись висьталiс, что нылöн кинкö лоас. Вот жö бöбöв, кытчöдз асьсö лэдзöм. Ме бы сымдасö эг думайт. А кöр эта йылiсь кывсис Миловцевлö, эта бöрсянь сылö топ шатьöн вачкисö — бергöтчис Валяыс дынiсь и дуксö вайны сэсся эз понды. Курссэз вывсянь миянöс иньдiсö уджавны. Ме шедi татчö и сэк вöлись пондi тöдны, что и сiя, Миловцевыс, уджалö эта жö шахтаын. А сiя, кыдз казялiс менö татiсь, сэксянь и пондiс ме бердö лякасьны. — Серафима недырик кежö лöньсис, бытьтö уськöтiс тöдвылас мыйкö вунöтöмö, одзлань юöртiс: — Меным татöн и квартира ни неыджытö сетлiсö, торья жырок. Дзир оланыс вот сы увья эз ло. Бертан удж вывсянь — вöтчö. А пырас, кöр игнасьны он ешты, ой кежö лöсьöтчö кольччыны. Ме перво пышшалi мöдiк нывкаэз дынö, но мыла бырис и петi частнöйö. Сылö эд кöть майöг юр вылас лöсав, нем оз вежöрт — совестьтöм мортыс.

— И кытöн тэ öнi олан?

— Висьтала тай: частнöйын, посёлок дорас ни. Ылынöв уджыс вылö ветлыны. А сы увья рытся кадö ме и квартираись ог лысьт петны.

Öнi вöлись Борислö лоис вежöртана, мыля Миловцев старайтчис быднёж вештыны сiйö Серафима дынiсь.

— Сiя и менö öтпырись тэ дынö ой кежас корис. Этна кыввезсянь нывкаыс топ джöмдiс. Сiя сувтiс, бергöтчис паныт.

— Стыдтöм пон, — лöгсянь дрöжитан голосöн горöтчис Серафима. Сы коста жö сöдзöм синваэз югйöвтыштiсö нывкаыс синугöввезын. Нiйö чышкытöг сiя одзлань юалiс: — И тэ веритан, да? Мыля нö сэк эн лок?

Борис казялiс ни, что небытшöм юöрсö нывкаыслö висьталiс не аскадö, и öнi эз тöд, мый керны, кыдз сiйö лöньсьöтны. Полöмöн моз сiя нюжöтiс кисö сы киэз бердöдз, негорöн шуис:

— Оз ков эта йылiсь, Серафима. Мунам.

— Не. Тэ висьтав меным: веритiн, да? Мыйлö талун тэныт юрат пырис менö кольлавны? Тожö, поди, ой кежö? Быдöнныт тi öткодьöсь! Пон табун!

Горöтчыны мыйкö паныт Борис эз ешты. Нывка мынöтiс сы киись ассис кисö, перыт оськöввезöн иньдöтчис зонка дынiсь.

— Серафима! Сулав, Серафима!

Но сувтчыны нывкаыс эз и думайт. Сiя нельки бöрас öтпырись дзар эз кер, пондiс котöртны.

Борис бытшöма вежöртiс дзир öтiкö, не вöтны да не сувтöтны кö нывкасö, ачыс сiя некöр оз сувт.

Сувтiс Серафима вöлись сэк, кöр кылiс бöрсяняс Борислiсь сибöтчан оськöввесö.

— Тэ мыйлö ме сьöрö вöтчан?

— Серафима! Кывзы жö, — перыта котöртöмсянь пыдына лолалöмöн пондöтiс зонкаыс. — Кывзы, Серафима. Часöт ме тэныт быдöс висьтала. Ме немымда — вежöртан? — немымда эг верит Миловцевыслö, сiйöн, что тэ немöн и немöн он вачкись сэтшöмыс вылö. А веритны кö сы басниö, ме бы некöр — вежöртан? — некöр эг и лок тэ дынö. А эшö... эшö ме... Но тöдан, сэк, öшынок дынас? — Борис лэбтыштiс нывкаыс вылö синнэсö. — Эшö сэксянь мыйкö лоис, мыйкö вежсис ме оланын, мыйкö эз понды тырмыны. Сэксянь и öнöдз ме пыр думайта тэ йылiсь, быд лун думайта, и висьтавнытö дзир эта йылiсь талуннявиöдз некыдз эг вермы. Тэ думайтан, меным басöк вöлi кывзыны сылiсь бöбöтчöмсö? А öнi... талун... часöт ме быдöс вежöртi. — Борис недырик кежö лöньсис, кокнита ыш ловзисис, шынньöвтыштiс нывкаыслö, одзлань висьталiс: — Тырмас, Серафима. Ог пондö сэсся эта йылiсь, — зонка вились кутыштiс нывкасö киöттяс. Синнэзнаныс пантасисö, и дзебны öтамöдiсь нiйö эз пондö. Эта кадö кыкнанныслö колiс тöдны öтiкö, былись я нiя веритöны öтамöдлö. Эд вериттöг любитöмыс оз овлы.

Одззамоз, кыкнан кинас Борис видзис нывкалiсь кисö и кылiс, кыдз басöка гöрдззöм кеписёк пыр Серафима кисянь шонытыс вуджö сы киэз бердöдз, йиджö сы сьöлöмöдз. Этасянь ни зонкалö лоис кокнитжык да гажажык. Этасянь жö сылö усис син вылас, что погоддяыс талун и былись бур да гажа. Мунiс март — тулыс сибöтан кад. Гора да сöстöм руын уялiсö кытшöмкö эшö тöдтöм да гажа шыэз, кывнытö кöднö позьö не пеллезöн, а дзир сьöлöмöн. И нiя кывзiсö. Мымда чулалiс кад, некöдыс ны коласiсь эз тöд, да сымдасö эта коста эз и ков. Колiс дзир сiйö, öтiкö, мед этна тöдтöм да гажа шыэс некöр эз кусö.

5

Смена пондöтчытöдз Борис пырис шахтаись начальник дынö.

— Павел Афанасьевич, лэдзö менö лаваö, — порог дорсяняс ни горöтчис зонка, пуктiс заявленнёсö начальникыс пызан вылö.

— Томöв кытчöдз лаваас, ештан. Вевдöрас уджалышт, — шыасис паныт дзормöм юрсиа, чож сина да кöсыник чужöма начальник.

— Павел Афанасьевич!.. Ме эд не деньга понда.

— А мый понда эшö? Шахтаас быдöнныс деньга понда уджалöны.

— Вежöртат одö, оз меным вевдöрас уджыс гленитчы. Не ме сьöртöт сiя... И напарник менам сэтшöм. Ог сэсся сэтчин уджав, кöть тi мый меным висьталö, ог — и дöс сэтöн. Но лэдзö, Павел Афанасьевич.

Эта коста Борислöн чужöм вылас вöлi сэтшöм выраженнё, что не лэдзны кö, сылöн кыдз учöтик кагалöн, синваэс петасö, пидзöссэс вылö сувтас, а корсьыны оз дугды.

— А айытлiсь, Артём Васильевичлiсь, юасин лаваас пырнытö? — видзчисьтöг юалiс Павел Афанасьевич.

Борис осьтiс ни вöлi öмсö, мед горöтчыны: «Мый ме учöтик ли мый ли? Ачым ог тöд, мый кера?» — но аскадö казялiс: горöтчы сiя сiдз — нем кляп оз пет. Не адззывны сэк лавасö, кыдз ассит пеллетö. Эта местö зонка висьталiс:

— Вот сiя и эм, Павел Афанасьевич, что айö ме вылын дугдывтöг сералö, кытшöм пö тэ шахтёр, кöр настоящöй лавасö эшö и синпоннат эн адззыв? Смех вылын сiя менö видзö, кöть гортö эн пыр.

Борислiсь баснисö кывзытöн, Павел Афанасьевич дивуйтчöмöн видзöтöв-керис сы вылö, гогинялыштiс юрнас. Сэсся кыдзкö бокöнмоз сiя бергöтчис пызан саяс, нюжöтчис кинас заявленнё дынöдз.

— Ох, и асныра жö тэ, зонка. И мый тэныт эта лаваыс, кыдз нывка дынö, сы дынö кыссян? Но чöв, — эстöн начальник вынсьöтыштiс голоссö, — усяс тöдвылат бöр корсьыны — баитны ог понды, сiдз и тöд. Мун, — Павел Афанасьевич мыйкö кырöвтыштiс перыта гижöт угöлас, вештiс одзсис заявленнёсö.

Вöр грузитан уджын Борислöн чулалiс медбöрья смена. Уджассис мыдзтöг, настроеннё вöлi бур да гажа. Гажöтiс сiя, что надейтчöмыс зонкаöс эз бöбöт. Чулалiс кад, кöр лунтырöн усьлiс кывзыны Миловцевлiсь совестьтöм бöбöтчöм.

Мöдытлöн талун вились, тыдалö, висис юр, вöлi недолыт. Павжун гöгöрöдз Миловцев чöлiс. А павжнайтiкас ештöм кытöнкö юыштны. Павжун бöрсяняс удж вылö локтiс гажажык ни. Сiя и пондöтiс медодз баснисö.

— Чöлöмöн мыйкö ми тэкöт медбöрья кадö пондiм уджавны, — штабель вывсяняс пуэсö быглявтöн, горöтчис Миловцев.

— А мый абутöмыс йылiсь баитнытö? — шыасис паныт Борис, но сэтöн жö содтiс: — А оз кö дышыт пет, дак висьтась, кыдз талун Симочкаыс ордын узин. Тэ эд кöсъясин тöн сы ордö ветлыны.

— А висьö жö, тыдалö, тэнат сы понда сьöлöмыт. Сiдз эд?

— Кин сiйö тöдö, кинлöн öддьöнжык висьö. Поди, тэнат да?

— Менам мый сы понда висяс, о-оз. Ме вот талун сы увья невна удж вылö эг сёрмы, да и юр öнöдз потласьö-висьö. Сэтчöдз бöра тöн юкталiс — ог и тöд, кыдз ойыс чулалiс.

Борис шынньöвтiс ас кежас, но Миловцевлiсь баснисö сорны эз понды. Талун зонкалö эз ни ков мырсьыны-думайтны сы вылын, мед тöдны, былись я баитö Миловцев или каттьö весись. А мöдыс эта коста одзлань кизертiс:

— Локтi ме тöн сы дынö, видзöта: пузырёк заптöм, закуска лöсьöтö. Но мый, думайта, не умöль. Юим ми сыкöт сiйö. Сэсся эз тырмы да эшö кыськö öтiкö вайис. А сэтчин ачыт тöдан, мый...

А бур, кывзы, сё жö Симочкаыс ордын. Олö сiя öтнас, торья жырокын. Кöть мый ойбытнас кер, некин оз мешайт. А талун асывнас, видзöта, Симочка менам горзыны пондiс. Етша, видзöт тэ, сылö лоöм, что ме сы дынö туёксö эг на вунöт, кадiсь кадö кежавла. Охота лоöм жöник сайö. Öтлаасям, шуö.

— А тэ мый? — юалiс Борис.

— Ме, шуан? А мый ме?.. Висьталi тай, одзöв, мыся, эшö, видзчисьышт невночка. Сэтшöм делоын тэрмасьны некытчö. А ачым сы коста думайта: «Видзчись, гöтрася, натьтö, ме тэ вылын, мыйнö ог да. Ветлöта, кытчöдз ныр вылöдззат оз понды кайны, а сэтчин мавтышта кок пятаэзöс, да и касьтывлы, кыдз шуисö.» Сийöссö голяö кышавны некöр абу сёр. Тöдам, кыдз колö сэтшöммесö велöтны.

— Да-а. Басöка тэнат ныкöт петö.

— А петö, кывзы, кытчöдз, эта вылö норасьны нем.

— Вот и Валяыскöт тожö.

— Валякöт, шуан? Кытшöм эшö Валякöт?

— Серафимаыс подругакöт. Бытьтö он и тöд? Миловцев мыйкö дырна думайтöв-керис, уськöтiс тöдвылас, паныт горöтчис:

— А-а, но-но. Вот кытшöм Валя йылiсь тэ баитан. Да, вöлi сэтшöмыс. Вöлi да чулалiс тай. Да и кыдз сэтöн висьтавнытö... Сiя эд тожö, кыдз и Симочкаыс жö, унаöс тöдiс. Висьтала вот ме тэныт этö историясö, кывзы. — Кепися киэзнас Миловцев чышкыштiс штабель вылiсь лым, пуксис, öзтiс куритны.

Борис сибöтчис матöжык сы дынö, бытьтö и былись лöсьöтчис кывзыны, но видзчисьтöг горöтчис:

— А подлöй тэ сё жö, Миловцев, морт. Подлöй и совестьтöм. Пода родiсь, позьö шуны, öтiк воть мымда совестьыт абу. Но Серафимасö... — эстöн Борис недобрöя видзöтыштiс Миловцев вылö, — кöдалiсь тэ и куш пидзöссö эн адззыв, сэсся эн сибöт нельки кывнат. Вежöртiн?

— Мый, мый, мый? — юалiс паныт Миловцев. — Дак, шуан, куш пидзöссэсö Симочкаыслiсь эг адззыв? Да? А ноко висьтав, кинсянь сэк сiя куим абортсö керис? Вот уж смешитiн, дак смешитiн тэ менö, а! А-ха-ха-ха-ха, о-хо-хо-хо-хо! — юрсö бöрлань чатыртöмöн, быд горшись ваксис Миловцев.

Борислöн сьöлöмыс кöдзалiс сэтчöдз, что зонка недырик кежö нельки вунöтiс, мый керö и эз вермы вежöртны, колö я сымдасö керны. Кеписьсорнас жмитöм кулакыс, топ кувалда, перыта сибалiс Миловцевлö реш паськöтöм öм кузя. Миловцев лöньсис, дзик виньдiс, пöрис гатш да таралiс штабель мöдöрас. Эстöн вöлись Борис вежöртiс, мый шогмис ны коласын. Эта коста жö зонка кылiс, кыдз поснита-поснита пондiс тогзьыны сылöн кикокыс.

Миловцев сувтiс штабель саяс, кеписьсорнас чышкыштiс кералöм тырппес бердiсь чездöм вир.

— Этö эшö мый понда, а? — горöтчис сiя, сэтöн жö кватитiс киас неыджыт рудстойка кряж, оськöвтiс Борис ладорö. Думайтiс, натьтö, что мöдыс часöт повзяс, уськöтчас пышшыны.

Борис вачкис Миловцевлö обидасянь, кöр терпитны одзлань сылiсь сералöмсö вын эз ни судз. Öнi жö, кöр Миловцев оськöвтiс сы дынö рудстойка кряжнас, сыын перыта зорамис лöг, и эта лöгыс вермис сылiсь полöмсö. Кöр рудстойка кряжыс вöлi сы юр весьтын ни, Борис татшкис Миловцевлö моросас, кöда бöрлань турьявтöн кынымиськö öвтыштiс киэзнас, татшкисис бöрнас грузитöм вагонетка бердö, веськöтчис, вились уськöтчис Борис вылö.

— Ах тэ, скотина! Ах тэ, сволочь! Тэ эшö паныт! — горöтiс Борис, одзалöмöн сöздыштiс Миловцевлö пельбокас öтпыр, мöдöтпыр, а сэсся эшö да эшö.

Паныт кутчисьöм понда зонка сэтчöдз лöгасис, что синнэс öзйисö, чужöмыс пиньласис, а лöгöн саймöтöм вир бергöтлiс-пизис ключöнмоз. Нывкаыс честь понда, аслас медодзза да сöстöм любитöм понда, кöда вылö Миловцев вельдыр кисьтiс нятьсö, öнi Борис готов вöлi нетшкыны сiйö торрез вылö, тальны кок увтас.

Медбöрын Миловцевлöн кок етшыс орис. Сiя, топ мешöк, сьöкыта гужнитiс-лэдзчисис вагонетка бокас, сайöвтiс юрсö киэзнас, лöньсис. Дзир Борис лöньсьынытö сё эшö некыдз эз вермы. Сiя сибöтчис, татшкис кокнас Миловцевлö пельпон кузя.

— Чеччы, гад! Он — часöт юртö таля! Миловцев киэс отсöтöн веськöтчис, пуксис. Борис лэбтiс кок увтсис уськöтöм шапкасö, сы бердiсь лымсö пыркöттöн шуис:

— Сет кыв, что сэсся меным некöр он пантась. А лысьтан кö тэ эшö кöр сувтны поперег ме туй вылö — сiдз и тöд, юртö пиньöвта. Но!..

— Ладно, — дыр мыйись шыасис Миловцев, дрöжитан киэзнас курмыштiс кок увтсис лым, пондiс зыртны сiйöн ассис пыкöса чужöмсö.