- •Висьттэз ловья цветтэз (Гора му, 1963)
- •Медодзза пантасьöм (Иньва, 1964)
- •Семьялöн судьба
- •Асъя югытлö паныт
- •Сьыланкыв (Иньва, 1968)
- •Прошинаын тулыс (Пармаын асыв, 1974)
- •Почкаэз оссьöны (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Аканнез (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Тöдiсь (Иньва, 1976)
- •Сюромка гусялiсö
- •Олöм лун
- •Норма понда (1991)
- •Тупöссез
- •«Прикашайтчис»
- •Повессез гажа грива бур юöр
- •Пос дорын
- •Павжун коста
- •Шаньгаэз
- •Гажа грива
- •Вöрын асыв
- •Шоччисьтöн
- •Пиня жугалiс
- •Прошинаын тулыс (1987)
- •Адззисьлытöдз, марина!
- •Ыджыт ваэз коста
- •Романнэз туйвежжез (часть первöй)
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Ыбшар (Роман куим частьын)
- •Первöй часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Мöдiк часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Глава XII
- •Глава XIII
- •Глава XIV
- •Глава XV
- •Глава XVI
- •Глава XVII
- •Куимöт часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Орсöтаннэз горадзуль Сизим картинаа драма
- •Медодзза картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Нёльöт картина
- •Витöт картина
- •Кватьöт картина
- •Сизимöт картина
- •Орöмыс оз йитсьы
- •«Курорт»
- •Репетиция
- •Мöдiк картина
- •Рецепт, или колö вöрöтчыны
- •Первöй картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Перестройка жö
- •Миритчöм Öтiк акта трагедия
- •Кывбуррез мамöлö
- •* Ме тэнö эг пантавлы *
- •Ме любитöмсянь тэ он мун
- •* Кыдз бытьтö тэнат *
- •* Ась увгис тöв *
- •* Кытшöм жö тэныт *
- •* Некин оз тöд *
- •* Сибöтчас ар *
- •* Ме кывза *
- •Челядьлö вашиль
- •Кык кока, а оз оськав
- •Уджыс веськöтö
- •Руч да кöч
- •Бичирок
- •Быдыс ас местын
- •Бабывкöт тöвйöм
- •Вовалöн сьöдкай
- •Колана гаг
- •Вот и чож!
- •Лолалан шор
- •Ме оланiсь Гижисьлöн автобиографияись тор
- •Природалöн явленнёэз лолалан шор
- •Ловья лым
- •Öшалан вöр
- •Диво-ключ
- •Лым да цвет
- •Пелькытша кран
- •Гожум шöрнас
- •Енöж картинаэз
- •Столббез орсöны
- •Тулыслöн следдэз
- •Öмидзрöма говк
- •Шер бöрсянь
- •Пресмыкающöйез весöтчись
- •Лягушкалöн тöвйöм
- •Повтöм дзöдзыв
- •«Смертькöт» пантасьöм
- •Насекомöйез кöдзыв туйез
- •Кöдзыввез
- •Сэтöрлöн кöр
- •Гагпыжьян
- •Сюра бабыв
- •Вынсö не одзöстны
- •Кайез сьöдкай
- •Гоголь-шоголь
- •Чавканнэз
- •Чöсмасиссез
- •Кытшöм миян бадьöг
- •Менам ыбшар
- •Хищник-кай
- •Сöстöм чочком бока
- •Сера гора кай
- •Тöвся купайтчöм
- •Зверрез тшакьялiсь ур
- •Вöрмöссэз
- •Сiдзкö, ловья
- •Вельмöм кöч
- •Пöрись кань
- •Сьöдпель
- •Пияна ош
- •Ягöдалiсь мöссэз
- •Вареннё кöр
- •Тшаккез мыртшаккез
- •Ольтшаккез
- •Горттшак
- •Чöскыт тшак
- •Тшак-пушка
- •Кыдзтшак (битшак)
- •Туруннэз гöнагаг
- •Медчöскыт ягöд
- •Пуэз да кустарниккез кытiсь лоис ирга?
- •Виль ягöд
- •Гöрд льöмпу
- •Монгольскöй гöсь
- •Маньчжурскöй орех
- •Зöртусьпу
- •Лымьягöд
- •Туригум
- •Льöмпу да таг
- •Мыррез городын
- •Медбасöк клён
- •Статьяэз кык поступок йылiсь (Иньва, 1964)
- •«Шапка пожум» повесть йылiсь (Иньва, 1966)
- •Питю öньö да м. Лихачёв йылiсь (а. Зубов, м. Лихачёв. Бöрйöм произведеннёэз. Кудымкар, 1989) составительсянь
- •Андрей никифорович зубов (питю öньö)
- •Михаил павлович лихачёв
- •Öшмöссэз:
Сюра бабыв
Кыдзкö рытöн ми Вовакöт печатайтiм фотокарточкаэз. Объектив рамка увтын ме югдöтлi фотографическöй гижöт листтэз да сэтöн жö лэдзалi нiйö ордчöн сулалан ванночкаö. Одзланься уджсö керис Вова. Сiя видзчисис, кöр ны вылын мыччисяс кытшöмкö изображеннё, кадiсь кадö баитлiс:
— Вот этö ме. А эта миян керкуным. — А одзлань сэтöн жö: — Видзöт жö, пап, Шарикыс кытшöм бура петöм. Вот Шаричок — ылöса понок. Сiдз эд, пап? Ылöса эд сiя?
— Сымда-мымдасö кыдз, поди, абу, — шыаси ме аслам удж коста. А недыр мыйись Вова вились сибöтчыштiс кинас ме пельпон бердöдз.
— Пап, пап, видзöт жö татчö! Эта мый сэтшöмыс? Öтлаын Вовакöт ме дзар керыштi ванночкаö. Фотокарточкаыс и былись вöлi петöм интереснöй: медодз нельки невежöртана. Сы вылын тыдалiс негырись сина, пружинаöн каттьöм вöснитик хоботока да антенна кодь кузь уссэза кинлöнкö юрок. Ме жагвыв вежöртi, кин эта да горöтчи:
— Эта бабыв.
— Бабы-ы-ыв? — дивуйтчöмöн нюжöтiс Вова. — А мыля нö сылöн борддэс абуöсь, бабыв дак? А мыля сiя сюра? Овлöны разь, пап, сэтшöм бабыввес?
Вовалöн юасьöмыс и уськöтiс меным тöдвылам эта бабывкöт пантасьöм-тöдсасьöмсö.
Арся гажа лунö иньдöтчи ме сэк вöрö рябинала. Сьöрам босьтi фотоаппарат.
Сiя годö рябинаыс вöрас шогмис вель уна. Не дышöтчыны кö, дак сiйö позис ваявны нельки доддезöн. Уна ягöдсянь быд рябинпулöн увдöрись уввес вöлiсö нёкыртчöмöсь лажмыта-лажмыта, чуть я не му бердöдз. Этасянь и судзласьны öддьöнсö, нето кайны пуэз вылö, эз ковсьы. Ме сымда и кери, — кытшлалi ны гöгöр да вуджавлi öтiк пу дынсянь мöдiк дынöдз, кöдна лёдзöн-лёдзöн быдмисö туй пöлöн.
Ведра кык тöрик доз — рюкзак — тырис перыта, и эта бöрсянь ме иньдöтчи бöр гортö. Но кадыс вöлi эшö одз. Тэрмасьнытö öддьöн эз ковсьы. Сiйöн ме кадiсь кадö сувтчышалi туй вылас, видзöтчи. Син вылö усьлiс то гöрдöтöм листа, топ биöн öгралан паськöмö вочöтчöм нывка, пипу, то кольть сьöлöмöс рöма листа да чочком кока невеста-кыдз. А öтпырись одзсим казялi ме ыджыт да басöк бабывöс. Вывтыр бердсяняс сылöн борддэс вöлiсö пемыт-гöрд рöмаöсь, а доррезöттяс — вежöсь, топ и топ брыжиа деревенскöй запон. Не быд лун сэтшöмсö миян вöррезын панталан. Охота лоис сюрöтны сiйö объектив увтö да кольны плёнка вылö: кöр эшö эта бöрсянь усяс сыкöт мöдöтчид пантасьнытö?
Эта коста бабыв лöня пукалiс песока туй вылын, шондi югöррес увтын, тыдалö, шонтiсис. Öддьöн эд этна тваррес шондiсö да шонытсö радейтöны. Борддэс сылöн вöлiсö паськöтöмöсь и ылiсянь вачкисисö оссьöм цвет вылö. И вермыны кö бы сибöтчыны сы дынö матöжык, сiдз и тöд, фотопортрет петiс бы öддьöн басöк.
Оськöв бöрын оськöв пондi сибöтчыны. А бабыв дзик дразнитiс менö, пукалiс вöрöтчытöг.
Кынымкö оськöв ылынасянь ме босьтi ни сiйö объектив вылö. Но ылынöв. Эшö бы матöжык, эшö... эшö... Вот и уссэс ни нельки тыдалöны, но умöля. Жагвылика, мед нем эз казяв, вынсьöтча керны эшö öтiк дженытик-дженытик оськöв. Часöт позяс нырыштыштны кнопка вылö и... Эшö сы вотöдз бабыв одзалiс быркнитны борддэзнас, öшис объектив увтiсь.
Веськöтчи. Видзöта. А сiя öвтышалö брыжиа борддэзнас туй весьтас, чепсасьö-чуклясьö то öтöрö, то мöдöрö, то увлань, то вывлань. Вот öтпырись кежыштiс нельки туй мöдöрас. Ме повзикодь ни. Думайтсис, что ештас нач сайöвтчыны син одзись. Но сымдаыс бöра эз жö ло. Канава мöдöрсяняс ни сiя бергöтчис бöр, вились лэдзчисис да пуксис туй вылас. Жаль, тыдалö, вöлi янсöтчыны шоныт местаыскöт. А меным дзир этö и колiс.
Ме пондi гусясьны одзлань. Но, кыдз и одзжык, вились нем эз пет. А сэсся сiдз жö эшö да эшö. И сiдз мыдзтöдз.
А бабывлö кöть бы мый. Лэбалö неылын ме дынсянь и пышшынытö ылö оз пышшы, и матö сибöтчыны оз лэдз.
Медбöрын ме сувтi туй шöрас, пондi думайтны, мый керны одзлань. А сiя эта коста лэбалöв-керис ме гöгöр да и пуксис сёрöнжык... Кытчö бы тi думайтiт?.. Веськыта объектив вылас. Сулала ме местаам, дзик кынмöм, нельки ловзисьнытö ог лысьт. А бабыв пукалö объектив дорас да одзлань менö дразнитö: то жмитыштас борддэсö, то вились нiйö паськöтас, а öткоста вöрöтышалö антенна кодь уссэзнас — нюкайтчö. Матын, а он кут.
Не кулöм, не ловья, ме вель дыр думайтi, мый керны одзлань. Но нем коланаыс эта коста сiдз юрö и эз пыр. Кольччис öтiк — вöрзьöтчыны мунны одзлань. А сэтöн бабыв мышкыртчыштiс юрнас окуляр весьтас, мöдiс, тыдалö, видзöтыштны сы пыр, мый сэтчин сэтшöмыс, камера пытшкас. Нем буржык вылö ме öнi эг ни надейтчы. Сiйöн и керны кольччис нем, кыдз нырыштыштны эта коста кнопка вылö.
Объективас бабывлöн сюрöма дзир чужöмыс. Не вывтырыс, не борддэс эз тыдалö. Этасянь сылiсь уссэсö Вова и примитiс сюррез местö.