Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Фадеев Т.П.doc
Скачиваний:
78
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
6.88 Mб
Скачать

Романнэз туйвежжез (часть первöй)

Глава I

Сулалiс сёр ар.

Ыббез вылiсь сюэз вöлiсö дзимлялöмöсь. Кушамис да гажтöммис вöр, дзик пакмисö, джендамисö луннэз. Шондiыс кодьöн эз ни мыччавлы асьсö. Лöньсисö кайез. Межаэз пöлöн ытшкытöм турун кельдöтiс да водiс эшö лымыс усьтöдз. Погоддяыс вöлi гажтöм, топ мыла бырöтан шогöт. Нельки тöв, кöда сэтшöм зумыта пöльтö тулыснас, листыс поттöн, öнi рапмис, эз руав, дзик каттисис да сибдiс кытчöкö кöзъя вöр коласö. Гажтöммöм му весьтöт лажмыта кыссисö торк кудель вылö вачкисян руд кымöррез. Лун и ой, лöня, бытьтö гусясьöмöн, кышöтiс-кисьтiс бус кодь поснит зэр. Кизертчис му. Польдiсö юэз. Кок увтын, кöдöрö бы эн оськöвт, горöн чольскöтiсö нять да ва.

Но медгажтöмыс вöлi туйезкöт. Пуксьöмöсь да паськалöмöсь, нiя лоисö пидзöсöдз. Кадiсь кадö сэтшöм туйез ладорсянь кылiс нюжвыла да нора визжитöм — буксуйтiсö машинаэз.

Сэтшöм погоддяö кряш карьерын Сизёв автомашина бердiсь жугалiс карданнöй вал. Гаражöдз кыскисö буксир вылын.

— Но мый, Николай Кириллыч, уджассис бöра? — шутитöмöн панталiс Сизёвöс гаражись механик Егор Егорович. — Беда тэкöт, зонка, кыдз ме видзöта дак. И неделя жугасьтöг оз чулав.

Механик не весь сiдз горöтчис. Бöрья месяцö автомашинаыс жугасьöм увья гаражас Сизёв сувтчылiс куимись ни, öштiс вит уджалан лун. Нем буржыксö эз позь видзчисьны и одзлань.

Автоколоннаö Сизёв локтiс мöйму. Вежöртана, что медодзза кадö том шофёрлö виль автомашинасö эз сетö. Сiя жö Егор Егорович вайöтiс сэк зонкасö зиловскöй рама дынö, кöда бердын нюмрасьöм кабинася да капотся нем эз и вöв.

— Вот. Верман öктыны — пуксьы, уджав.

— Мый, эта и быдöс?

— Кытчöдз да. Виль техникасö видзчисям мöдчид. Охота эм — уджалан. А одзлань видзöтам.

Бöрйынытö вöлi нем.

— Но мый... Сiдз дак сiдз.

Сiя жö лунö Сизёв кутчисис удж бердö. Автомашина рамасö зонка пыртiс боксö: öтöрас эта коста кынтiс ни, вöлi кöдзыт. Неделя кык сьöрна Сизёв бергалiс гаражын: мыйкö дорöтiс, тöчитiс, йитлiс. Быдöс керöмсö чукöртiс боксö, рама дынö, крепитiс кытчö колö. Сiдз вöлiсö сувтöтöмöсь мотор да радиатор, öктöмöсь рессораэз, кышалöмöсь капот, крылоэз. Куш рама этасянь мöдкодьсялiс, жагвыв пондiс вачкисьны автомашина вылö. Гажмыштiс зонка, кöр машинаыс ачыс петiс боксiсь.

Медодзза рейс вöлi заправкаöдз. А ашынас, öтлаын мöдiккезкöт, Сизёв вашöтiс аслас ЗИЛ вылын станцияöдз. Но уджсянь гажыс кыссис недыр. Öктöм быдöс важись, бырöмись, автомашина вöлi жебыт. Не грузитны сы вылö, кыдз колö, не тэрмöтны сiйö öддьöнсö эз позь: умöль туй кузя вашöттöн сiйö и видзöт — киссяс торрез вылö. Жеркöтчан капотöн, пиньласьöм крылоэзöн, нюмрасьöм кабинаöн да жеки-ваки дзуртан кузовöн сiя унажыксö вачкисис нездоровöй да пöрись морт вылö, кöдö оланыс öнöдз вашöтлö нетуяна туйез кузя. Эта йылiсь жö аслас нора визжитöмöн вынсьöтчис юöртны и мотор. Сiя несйис да уннялiс зэв горöн, но содтыны мымдакö вын эз вермы. Нельки неыджыт керöсок одзын автомашина перыта öштiс скорость да, дзик пöдiсь морт, сувтлiс, мед кöть öтпырись ловзисьны тыр моросöн. И думайтсис сэк, что вöрзьыны одзлань оз ни вермы, а кузовö тöбалöм груз кыскас сiйö бöр увлань. Но кытöнкö гыркас кылiс кöртлöн гора да нёштöм кижгöм, топ кинкö кинöскö джагöтiс, автомашина жагвыв вöрзьывлiс местаись, кыссис одзлань.

Бура я умöля, но кык неделя сьöрна Сизёв сё жö ветлiс. Быд лун, одз асывсянь и сёр рытöдз, зонка керлiс öтiк рейс — городсянь станцияöдз. Но öтпыр туй вылас орис рулевöй управленнёись тяж. Сьöкыт висьтавны, мый вермис петны, шогмы эта волькыт туй кузя перыта вашöтiкö. Бур, что зонка эз тэрмöт.

Лун-мöд бöртi сiя жö туй вылын орис полуось. Гортöдз вайöтiсö буксир вылын. И одзланься уджын вöвлi сiя жö. Важ дак важ и эм. Öтiклаöт тэ вочлан-лöсьöтан, мöдiклаöт киссьö-разьсьö. Эта увья Сизёвлöн уджалан кад чулалiс не уджын, рейссэзын, а гаражын. Кинкö мöдiк сы местын важын ни бы öвтыштiс кинас сэтшöм удж вылö, корис бы буржык автомашина, нето мунiс слесаритны. Но начальство сьöрын зонка эз вöтлiсь. Слесаритны кытчöдз тожö эз мун. Сизёв öктiс мыла, уджалiс, да сiдз, мед керöм удж понда некин умöль кыв эз касьтыв.

Оз позь висьтавны, что зонкалiсь мырсьöмсö некин начальство коласiсь эз адззы. Адззисö, тöдiсö, но вежöртiсö ас мознаныс: мыйлö сылö виль автомашинасö, кöр сы киын и нетуянаыс уджалö.

Виль год бöрас автоколоннаö вит-квать виль автомашина и былись локтiсö. Но ны вылö пуксьöтiсö пöрисьжык шофёррезöс. Нельки ны важ автомашинаэз коласiсь, кöдна вöлiсö тöдчöмöн туянажыкöсь Сизёвыс самосвался, зонкалö нем эз дöнзьы.

Сылöтiс. Тöвся туйез разьсисö. Ветлыны рейссэзö лоис эшö сьöкытжык. Бур, что öнi адззисис мöдiк удж — оссисö карьеррез. Городын строитчись организацияэзлö ковсис песок, паськалöм туйез вылö — кряш. Гожумбытнас Сизёвлö шофёрскöй романтикаыс сымда и вöлi — гараж да карьер. Но эта öддьöнсö эз дзескöт. Сизёв вежöртiс, что уджыс, кытшöм бы сiя эз вöв, пыр удж, овны кöдатöг мортыслö некыдз оз позь. Тöдiс зонка и сiйö, что оланас вечнöйыс нем абу — быдыслö аслас кад, и колöны дзир вын да мыла, мед вермыны видзчисьны. Сэтчö жö, сулалiс гожум, туйес косьмыштiсö, ветлыны лоис кокнитжык. Но гожумыс казявтöг чулалiс. Вились сибöтчис ар, а сыкöт öтлаын и одззася мырсьöмыс.

Егор Егорович, кöда директорыс тшöктöм сьöртi кышалiс Сизёвлö разьсьöм автомашинасö, вежöртiс ни, что зонкаыс уджалiсь. Öнi сiйö позис бы пуксьöтны и буржык автомашина вылö. Но керны этö механик öтнас эз вермы, сiя дзир дивуйтчис Сизёвыс мылалö.

Талун первуись петiс мöднёж. Мыдз да лöг Сизёв механикыс кыввезлö паныт горöтчис:

— Уджассис! Колö, дак вочö! Менам мыла бырис. Лун уджалан, неделя сулалан. Этадз уджавтöн и сёйнытö аслым ог шедты.

Егор Егорович кыскис кармансис алюминиевöй мундштук, сигарета, öзтiс куритны, кывзiс. «Вöлиськö тэ, зонка, саймин».

— Сёйнытö, шуан, аслыт он шедты? Кытшöм нö сэк кляп видзчисян? Думайтан, виль автомашинаыс ачыс тэ дынö локтас? Мый нö бы не сiдз да... Видзчись, öмтö осьт паськытжыка да.

— Ме ог и шу, что ачыс локтас. Но тi жö кöсйит. Или вунöтчит ни?

— Кöсйисö тэныт... А тэ тöдан, он, что кöсйöмсö куим год видзчисьöны? А тэ мывкыдöн, дак и сизимöн не видзчисьны.

— Вот кыдз? Сэк мый, заявленнё машинаыс вылö сетны?

— Да не сiйö тэныт шуöны... Пырав директорыс дынö, кытчöдз гортын. Ашынсянь отпускö лöсьöтчö, а сэтöн виль техника вылö наряд локтiс. Талун-ашын автомашинаэсла ыстасö.

— О! Вот эта басни! Спасибо, Егор Егорович. Важын ни сiдз колiс, — гажöн горöтчис Сизёв, пöдныштiс нёштöма дзуртан кабина ыбöсок, иньдöтчис контораö. Мунтöнняс думайтiс: «Кыдз этö Егор Егоровичыслö юрас пырис аскадö эта йылiсь меным казьмöтнытö?» Öнi, кöр Сизёвлö кывсис виль техника локтöм йылiсь, мылякö эз и думайтсьы, что сылö нем оз дöнзьы.

Директорыс кабинетö Сизёв пырис сэк, кöр мöдыс, ыбöсланяс бокöн пукавтöн, дыша, дзик шогувья, баитiс телефонö. Неыджыт, но суланджек кодь кыз, сiя дзир пельпоннэсви тыдалiс джуджыт да паськыт пызан сайсянь. Локтiсьсö Виктор Петрович медперво эз и казяв. Боксянь видзöтiкö позис думайтны, что Сизёв пырис гусьöн и öнi гусьöн жö кывзö сылiсь баснисö. Недолытсянь зонка жöдзыштiс коккес вылын, негорöн куршыктiс.

Дыр мыйись директор трубкасö пуктiс. Öнi вöлись сiя дзарнитiс Сизёв ладорö поснит да пышшаланкодь синнэзöн, но не сибöтчыны матöжык, не пуксьыны эз рочав, дженытика, топ одзöсöн, юалiс:

— Кытшöм могöн?

— Да кывсьö, Виктор Петрович, бытьтö виль техника локтö, — шыасис Сизёв, оськöв ылына сибöтчис матöжык пызан ладорö.

Но мöдыс бытьтö эз и кыв Сизёвлiсь горöтчöм кыввесö. Ас кежас мыйкö думайттöн, сiя кутчис перкйыны гыжжезнас пызанпöв, вöлись дыр мыйись лэбтыштiс юрсö, дженытика нёджжöвтiс зонкаыс вылö, юалiс:

— Но и мый?

— Поди, автомашинасö менчим туянажык вылö вежатö?

— А мый сыкöт, кöда вылын öнöдз уджалiн? Сiя жö тэнат дзонь?

— Дзонь, шуат? — дивуйтчöмöн горöтчис Сизёв. — Кысь тi сiйö дзоньнас адззылiт? Од разь тöдö, кытшöм вылö пуксьöтiт? Сiя менам дзонь, кöр гаражас заводиттöг сулалö. А петкöт воротаэс сайöдз, кыдз сэтöн жö быдлаöт и киссьö-разьсьö. Талун вот вились карданыс орис. Буксир вылын гаражас вайöтiсö.

— Но и мый? Нем сэтöн дивуйтчанаыс абу. Машинаыс — не вöв. Уджавтöнняс сылöн сё ни кыткö бырö-орö. Но эд жугалöмсö позьö и вочны.

Сизёв вежöртiс ни, что виль автомашина йылiсь думайтöм весь, но зорамöм обида увья эз лöньсьы, висьталiс:

— Мыдзи ни ме сiйö вочнытö. Быдса год сiйö и кера — воча. Отирыс уджалöны, ме бы тожö уджала. Мукöдыс автоколоннаас бöртiжык локтiсö и то буржык автомашинаэз вылын ветлöны да эшö лунiсь лун бокись удж керöны.

— А тэ думайтан, ачыт мыйöнкö буржык мукöдысся? Да сет тэныт волясö, дак сiйö жö пондан керны.

— Ме? Татöн уджавтöн и воротаэс сайöдз юасьтöг эг петав.

— Да чöв тэ! Ме и одзлань ни адзза, мый кузя тэ виль автомашинаыс вылö орöтчан-кыссян. Дак кывзы вот: некытшöм виль автомашина тэныт оз ло. Томöв эшö виль техникаыс вылын уджавны. Сы вылö менам и пöрисьжык отир адззисясö. Быдöс, Сизёв, верман мунны.