Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Фадеев Т.П.doc
Скачиваний:
78
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
6.88 Mб
Скачать

Глава IV

Ноябрь шöрын погоддя мичамис, пондiс кынтны. Чожа мыйись усис лым. Инженер-морозыс отсöтöн туйес лöсямисö. Этасянь и шофёррез гажмыштiсö.

Не етшажык мöдiккезся гажмис и Пестеров. Öнi сiя уджалiс виль автомашина вылын, ветлiс унажыксö кузь рейссэзö.

Виль год панытыслö панытас Пестеров грузитчис станцияын. Бöр петтöдз зонка кежис столовöйö. А кöр бертiс автомашина дынö, сы гöгöр морт кыным бергалiсö ни.

— Шофёр, нуöтан городöдз? — медодз юалiс гырись пимиа, кузь гöна шапкаа годдэза ни мужик.

— Мыйнö оз да, нуöтас, натьтö, — повтöг öмалiс сiйö шöрöт годдэзся, бытшöма каттисьöм и этасянь кыз, кыдз торк тупыль, инька. — И совесть тiян абу одзасьнытö. Ме тэсся одзжык локтi и дыржык ни машинаыс дынын сулала.

— Кинöскö позяс и нуöтны, — шыасис Пестеров быдöнныслö.

Эта коста корсиссес коласiсь петыштiс эшö öтiк öддьöн ни не погоддяыс сьöртi кöмасьöм-пасьтасьöм томыник нывка. Сы вылын вöлi дзир арся вöснитик пальто, а коккезас — матерьёись вурöм буркиэз. И только юрыс нывкалöн вöлi каттьöм бытшöма руд пуховöй шальöн. Споритны местаыс понда сiя, тыдалö, эз лысьт, полöмысувья жö негорöн шыасис:

— Ме бы тожö муна.

— А тэныт эшö кытчö?

— Городöдз жö перво. А сэсся эшö ылöжык, Шордынöдз.

— Шордынöдз нельки? Интересно. И менам грузыс сэтчин жö.

— Былись? — гажöнжыка ни юалiс нывкаыс. — Вот бы гортöдз...

Шофёрлö, кöдалö пассажирыс лöсялiс местаöдз, думайтны одзлань кыдз бытьтö кольччö нем, колö дзир горöтчыны: «Сэк пуксьö, мунам», — да и вöрзьыны туйö. Но Пестеров эз тэрмась. Кöдзытсяняс быдсöн вывтырнас тогзикö, нывка видзчисис, мый горöтчас паныт шофёр А мöдыс эта коста видзöтiс сы вылö, дзик чöскыт тор вылö, бытьтö юалiс: «А мый меным эта понда лоас?». Но аслас томувья этö юалöмсö сы синнэзiсь нывка эз вежöрт. Сiйöн бöртiжык мöдыс сьöвзис тырппес коласiсь кусöм папироскасö, горöтчис:

— Но пуксьы инö, — ачыс пырис кабинаö. Нывка сувтöтiс кок увтас вель ыджыт сумка, пырис, пуксис..

Кабинаыс вöлi ыджыт, прос. Позис бы пуксьöтны эшö öтiк мортöс. Но Пестеров ас кинас пöдныштiс кабина ыбöс, вöрзисö.

Чожа мый станцияыс кольччис бöрö. Туйыс, öтмöдöрö чуклясьöмöн, пондiс кыссьыны непаськыт ыббез кузя.

Кык пась увтын да кыза вочöм пимиэза Пестеровлö уджавтöнняс кöдзытыс вöлi нем туйö. Сылöн бытьтö и дума эз вöв бокас пукалiсь нывка йылiсь. Былись жö, сiя гусьöнмоз неöтпырись ни нёджжöвтыштiс сы ладорö, думайтiс: «А туяна бы, нем он шу».

Мöдыс эта коста сё эшö зыртышалiс векнитик буркиэсö öтамöд коласын, зэвжык жмитчис мышнас сиденнё спинка бердö.

Ыббес чулалiсö. Одзлань öтмöдöрсянь пондöтчис вöр.

— Кынман тай, — горöтчис Пестеров.

— Коккезö некыдз оз шоналö.

Сэсся зонка эз шыась. Минута кыным сiя эшö мыйкö думайтiс ас кежас. Но вот автомашина жагвыв кежис туй бокас, сувтiс. Пестеров пондiс пöрччавны пась пола бердiсь киззез, горöтчис:

— Чöвтчы, ноко..

Приборрез увтын сотчан бисянь кабинаас вöлi югыткодь. Пестеров казялiс, кыдз нывкалöн синнэс перыта пондiсö ыждыны. Сы вотöдз тшып кутöм тырппес калькалыштiсö öтамöд бердiсь, топ кынмисö. Невночка пондöм ни вöлi рöмсявны чужöмыс чочкоммис, дзик лым. Нывка, тыдалö, мöдiс то ли горöтны, то ли мыйкö горöтчыны, но аскадö вежöртiс, что эстöн, пыд вöр коласын, öнi нiя дзир öтнаныс и отсöтсö, ковсяс кö сымдаыс, видзчисьны да корны некинсянь. Сiя чöлöмöн видзöтiс шофёр вылö, видзчисис, мый лоас одзлань. Сы коста жö шульга кинас нывка öвтышалiс кок увтас, кошшис кималаснас сумка кöвсö, веськытнас видзсис ыбöс вуг бердын, мед мыйись мый, дак ештыны уськöтчыны кабинаись, кöть и бытшöма тöдiс, что пышшынытö сылö некытчö.

Эта коста Пестеров гышкöптiс вывсис вевдöрись пась, пондiс пöрччавны киззесö мöдыслiсь, сэк жö ачыс дзар керыштiс нывкаыс ладорö, бöрья кизьыс вылын чуннес, дзик кынмисö, сувтiсö. Пестеров казялiс сылiсь не только ыждöм синнэсö да бель вачкöм чужöмсö. Жмитчöм, вынсьöтчöм, нывка вачкисис лöгöтöм кань вылö, кöдалань колö дзир нюжöтны ки, мед сiя уськöтчис паныт. Но не сэтшöм вöлi Пестеров, мед не адззыны недолытiсь петанiн, юалiс:

— Тэ мыйись повзин?

— А мый тэ думайтан? Мыйлö тшöктан чöвтчынытö? — орласьтöдз дрöжитан голосöн юалiс паныт нывкаыс.

Сы юалöм вылö Пестеров эз шыась, горöн пондiс ваксьыны.

Нывка пыдына ыш ловзисис, но аслас местаись эз вöрзьы. Лöгöн тырöм синнэзöн сiя сё эшö видзöтiс зонкаыс вылö и эз тöд, кыдз примитны быдöс лоöмсö.

Пестеров пöрччалiс медбöрья кизь, чöвтiс вывсис увдöрись пасёк, лöгöнкодь шупкис сiйö нывкаыс ладорö.

— Пасьтав!

Но мöдыслö, тыдалö, сё эшö эз веритсьы, что чöвтчынытö сiйö сы понда и тшöктiсö, мед пасьтавны пальто увтас этö состöм пасёксö. Мыйкö дырна нывка эшö думайтiс, мый керны. Бöртiжык сiя жагвыв лэдзис кисис сумка кöв.

— Полан чöвтчынытö, дак верман и вевдöрсяняс пасьтавны, абу кыз тэ, тöрас.

Пестеров, горöн ваксьытöн, мышкыртчис, пондiс борсьыны сиденнё увтын. Дыр мыйись сiя кыскис сэтчинiсь мазьöськодь полаа солдатскöй бушлат, пасёксö моз жö, шупкис сiйö нывкаыс кок увтö.

— Каттьы коккетö. Сё мымдакö шонтас, — öзтiс куритны.

Нывка топ эз и кыв сылiсь баснисö, вöрöтчытöг пукалiс местаас, думайтiс. Öнi сылö колiс тöдны дзир öтiкö — былись я зонкаыс мöдiс мыйкö керны или сiя ачыс умöль туйö вежöртiс сылiсь горöтчöм кыввесö. И былись кö, то колö я сэтшöмыслiсь пасьтавны эта бöрсянь пасьсö? Некöр! Сiя чожажык кулас кöдзытсяняс, нежели примитас кытшöмкö отсöт сэтшöм мортсянь. А сорасис кö ачыс, то öнi жö колö корны, мед проститiс. Но тöдны сорасьтöг некыдз эз позь. Эд быдöссö вöлi висьталöм дзир кык кыв. Пестеров дзик лыддьöтiс сылiсь думаэсö, горöтчис: — Но мый пукалан, он пасьтась? Ме эд тэнö видзчися. Или стыд лоис, весь ме йылiсь сымдасö думайтiн да?

Нывка перыта öзйыштiс чужöм вылас. Сiя вöлi эшö том, олансö адззылiс не уна, и не веритны морт кыввезлö некыдз эз вермы. «Стыдыс. Колö жö эд весись». Горöн шуис:

— Былись кö сiдз, то проститö. Ме повзи, кöр горöтчит, мед чöвтчыны. Проститö, пожалуйста.

Нывкаыс баснисянь öнi и Пестеров гажмыштiс.

— Ладно. Пасьтась да мунны колö. Кадыс оз видзчись.

Нывка дзик ловзис, перыта пондiс чöвтчыны. А мöдыс эта коста орöттöг видзöтiс сы вылö, думайтiс: «А нем он шу, бытшöмö кинлöкö еныс нетелёксö сетöм. И чужöм вылас лöсьыт, и вывтырнас волькыт». И мед адззыны вын видзны асьсö нывкаыс бердö сибöтчöмись, сiя бергöтчис мöдöрö.

Мöдыс пасьтасис, пуксис топытжыка, тэчис öлöдзас киэсö, мыйöн дзик висьталiс: быдöс пö менам, позьö мунны. Баитны зонкаыскöт сылö, тыдалö, öнöдз вöлi недолыт.

Вöрзисö одзлань.

— Дак мый, тöдсасям, батi. Менö учöтсянь Юлийöн шуöмöсь

— А менö Тоняöн, — повтöмжыка ни шыасис паныт нывкаыс.

— Но вот и тöдсасим. А öнi висьтав, Тоня, мый тэ ме йылiсь думайтiн? — Пестеров дзар керыштiс нывкаыс ладорö, но казявны мыйкö сы чужöм вылiсь эз ешты: мöдыс перыта сайöвтiс кинас чужöмсö и сы коста жö бергöтчис мöдöрö.

— А мыля автобус вылö эн пуксьы?

— Праздник увья сэтчин отирыс öддьöн уна. Билеттэз абуöсь. Да и кöдзыт автобусас. Ме бы сэтчин нач кынтiси.

— Умöля жö тэ миян йылiсь, шофёррес йылiсь думайтан. Тöдi бы одзлань — некöр бы эг и пуксьöт.

— Быдкодь мортыс тiян коласын пантасьö. Кысь тöдан, кин мый думайтö.

— И сiя сiдз. Но, а кин тэнат Шордынас? Жöник, натьтö, эм?

— Аймам да сой.

— А жöникыт разь абу?

— Кин сiйö тöдö... — нывка жмитыштiс пельпоннэзнас.

Пестеров юасис одзлань. А кытчöдз Тоня висьтасис, кытöн велöтчö, кöр кончитас да кин сыись петас, туйыс чулалiс.

Городас ни, автобуссэс сувтчанiнын, нывка корсис петны.

Пестеров сувтiс. Вайöтöмыс понда Тоня нюжöтiс сылö кык руб.

Но зонка дзик эз и казяв, юалiс:

— Тöдсаэс городас кинкö эмöсь, абу?

— Абу. А мый?

— Кытöн нö мöдан узьнытö?

— Ме часöт автовокзалöдз. Сэтчин ойсö чулöта.

— Кысь нö ме тэнö ашын понда кошшыны?

— Ме ачым туй вылас пета да видзчисьны понда. — Деньгасö нывка пуктiс сиденнё вылö, осьтiс кабина ыбöс. Кöдзыт, топ желля, ру чепöссис кабинаас, перыта пондiс зэлöтны шонытсö.

— Пукав, — горöтчис Пестеров, вöрзьöтчис одзлань. Недыр мыйись сiя кежöтiс автомашинасö бокись улицаö.

— Кытчö тэ менö нуöтан? Меным жö сэтчин колiс чеччыны.

— Мый, ме пасьын сiдз и мöдан пышшыны? — шутитöмöн шыасис Пестеров, содтiс: — гортöдз нуöта. Пырта вот часöт инь вылö, сымда сэсся Шордынтö и адззылан.

Пасёкыс увья, кöда йылiсь Тоня нач вунöтiс, вились лоис недолыт. Чожа мый сувтiсö. Öнi кабинаас нывка перыта пондiс чöвтчыны. Но мöдыс босьтiс сы кок увтiсь сумка, горöтчис:

— Лок пыр. Керкуас ни öнi чöвтчан.

Пестеров осьтiс ыбöс, лэдзис гöстясö одзас. А кöр ачыс оськöвтiс порог омöн да сувтчис ордчöн Тонякöт, висьталiс:

— Но, вон-кенак, благословитö. Невестакöт талун бертi.

— Но-но-но! Былись я мый я тэ баитан? — кылiс кысянькö кухня ладорсянь сöстöм да гора шыасьöм. Сэтчинсянь жö мыччисис шöрöт вывтыра, чочком юрсиа, том инька. — Важын ни эд сiдз колiс. А то гортö кодьöн он и пыравлы. Ойбыт-ойбыт кытöнкö ветлöтан.

— Да но тэныт, кенак, небаснисö баитнытö. Повзьöтан эд ичмоньсö, да и пышшас öнiсянь жö бöр.

А Лиза сэсся бытьтö эз и кыв, ичипияныслiсь баснисö, улiсянь вылöдз, дзик меряйтiс, видзöтöв-керис нывкаыс вылö.

— Видзöт эд то, кытшöм славнöйö кыськö панталöмыт. Нем он шу, öддьöн лöсялат. Паськöмыс вот невестаыт вылын дзир вöснитöв, не погоддяыс сьöртi. Этадз эд и кынтiсьны недыр, а здоровьесö магазинсис он неб, деньгаыс вылö сiйö оз вузалö. А воныт талун гортын эз на вöв, собраннё, баитiс, нылöн кытшöмкö.

Ны коласын басниыс мунiс сэтшöм серьёзнöя, что позис думайтны, бытьтö нывкасö Пестеров и былись вайöтiс инь вылö.

Паймыштöмкодь, мышкыртöм юрöн, Тоня вöрöтчытöг сулалiс порог дорас, эз тöд, мый керны. Охота вöлi öнi жö чепöссьыны бöр ыбöсö, но эта кадö сылöн сумкаыс сё эшö вöлi Пестеров киын, а сылöн состöм пасёкыс — Тоня вылын. Сiя жагвыв вешшыштiс Пестеров бердiсь.

— Да эд кывзö тi сылiсь. Бöбöтчö сiя быдöс. Ме сыкöт только станциясянь локтi. А городас сiя эз сет кабинасис петны, татчöдз вайöтiс. Ме вöлись велöтча. Кытшöм эшö меись... — бöрья кыв вылас нывка падмис, лöньсис, и мед сайöвтны ны шогья чужöм вылас чепöссьöм вирсö, бергöтчис мöдöрö.

— Но вот эшö... А ме думайтi, былись ни ичмонь. Беда тэкöт, Юлий. Бöра тэ менö бöбöтiн. Кöр ни тэ дугдан бöбöтчыны?

— Дугда кöркö, кенак, дугда. Адззан вот, оз бöра эшö невестаыс соглассёсö сет. А кöр согласитчас, сэк и дугда. — Пестеров дзар керыштiс Тоня вылö: — Сiдз я мый я?

Нывка öнöдз вежöртiс ни, что быдöс эта басниыс ны коласын шутка местö. Шуткаöн жö сiя паныт и шыасис:

— Но сiдз.

— Вот и баитчим. А öнi чöвтчы да шонтiсь. — Кисис сумкасö Пестеров сувтöтiс матiсьжык стул вылö, ачыс петiс.

Лиза вайис Тонялö небытик да шоныт тапочкаэз, ачыс бертiс кухняö. Нывка кольччис öтнас. Чöвтчытöнняс сiя думайтiс: «А былись эд ме, тыдалö, весь сы йылiсь умöльсö думайтi».

Дыр мыйись Пестеров бертiс бöр. Эта коста воныс вöлi гортын ни. Лиза одз да бöр ветлiс кухнясянь залö, чукöртiс пызан вылö.

Эшö чöвтчытöдззас Пестеров оськöвтiс залö пыранiн весьтöдз, гусьöнмоз дзар керыштiс заборка саяс. Тоня пукалiс диван вылын, жагвыв павтыралiс важ журнал. Шоналöм да лöньсьöм, сiя пукалiс сэтшöм вежöра, кытшöмöн и вермас лоны сёр рытöн гортын, аслас аймам коласын сы годдэзся, бытшöм, мывкыда нывка. Пуховöй руд шальыс, кöдöн сiя, тыдалö, вевттисьлöм эта вотöдз, öнi ыскöвтöм сы пельпоннэз вылiсь, а личытика кыйöм кузь чикись чапкöм шульга пельпон омöн, öшалiс тöдчан мороссэз весьтын.

Пестеров и дзар керыштiс дзир сы понда, мед тöдны, гортын я нывкаыс, эз я пышшы бöр. Но кöр казялiс Тонясö диван вывсис, дзик лякасис синнэзнас сы бердö, нельки ас йывсис вунöтiс.

— Тэ, жöник, талун он и мöд миссьыны? Или пöт, он понды миянкöт ужнайтнытö? — горöтчис Лиза ичипияныслö, кöр паннезöн да вилкаэзöн киас мыччисис кухнясянь.

Öнi вöлись томмез кыкнанныс дзик саймисö. Тоня лэбтыштiс журнал страница бердiсь синнэсö, нёджжöвтыштiс бöрланяс, казялiс зонкасö. Повзьöмöнсорöн да перыта сiя кыскыштiс пельпоннэс вылö ыскöвтöм шальсö.

— Ме часöт, — сы коста жö шыасис Пестеров, уськöтчис петанiн ладорö, перыта пондiс чöвтчыны.

Пуксьыны пызан саяс лöсялiсö паныт. Чожа мый Пестеров казялiс, что видзöтö унажыксö не аслас пань вылö, я нывкаыс вылö. Этасянь и мöдыс, кöть вöлi, натьтö, тшыг, пукалiс, топ домалöм киэзöн.