- •Висьттэз ловья цветтэз (Гора му, 1963)
- •Медодзза пантасьöм (Иньва, 1964)
- •Семьялöн судьба
- •Асъя югытлö паныт
- •Сьыланкыв (Иньва, 1968)
- •Прошинаын тулыс (Пармаын асыв, 1974)
- •Почкаэз оссьöны (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Аканнез (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Тöдiсь (Иньва, 1976)
- •Сюромка гусялiсö
- •Олöм лун
- •Норма понда (1991)
- •Тупöссез
- •«Прикашайтчис»
- •Повессез гажа грива бур юöр
- •Пос дорын
- •Павжун коста
- •Шаньгаэз
- •Гажа грива
- •Вöрын асыв
- •Шоччисьтöн
- •Пиня жугалiс
- •Прошинаын тулыс (1987)
- •Адззисьлытöдз, марина!
- •Ыджыт ваэз коста
- •Романнэз туйвежжез (часть первöй)
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Ыбшар (Роман куим частьын)
- •Первöй часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Мöдiк часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Глава XII
- •Глава XIII
- •Глава XIV
- •Глава XV
- •Глава XVI
- •Глава XVII
- •Куимöт часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Орсöтаннэз горадзуль Сизим картинаа драма
- •Медодзза картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Нёльöт картина
- •Витöт картина
- •Кватьöт картина
- •Сизимöт картина
- •Орöмыс оз йитсьы
- •«Курорт»
- •Репетиция
- •Мöдiк картина
- •Рецепт, или колö вöрöтчыны
- •Первöй картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Перестройка жö
- •Миритчöм Öтiк акта трагедия
- •Кывбуррез мамöлö
- •* Ме тэнö эг пантавлы *
- •Ме любитöмсянь тэ он мун
- •* Кыдз бытьтö тэнат *
- •* Ась увгис тöв *
- •* Кытшöм жö тэныт *
- •* Некин оз тöд *
- •* Сибöтчас ар *
- •* Ме кывза *
- •Челядьлö вашиль
- •Кык кока, а оз оськав
- •Уджыс веськöтö
- •Руч да кöч
- •Бичирок
- •Быдыс ас местын
- •Бабывкöт тöвйöм
- •Вовалöн сьöдкай
- •Колана гаг
- •Вот и чож!
- •Лолалан шор
- •Ме оланiсь Гижисьлöн автобиографияись тор
- •Природалöн явленнёэз лолалан шор
- •Ловья лым
- •Öшалан вöр
- •Диво-ключ
- •Лым да цвет
- •Пелькытша кран
- •Гожум шöрнас
- •Енöж картинаэз
- •Столббез орсöны
- •Тулыслöн следдэз
- •Öмидзрöма говк
- •Шер бöрсянь
- •Пресмыкающöйез весöтчись
- •Лягушкалöн тöвйöм
- •Повтöм дзöдзыв
- •«Смертькöт» пантасьöм
- •Насекомöйез кöдзыв туйез
- •Кöдзыввез
- •Сэтöрлöн кöр
- •Гагпыжьян
- •Сюра бабыв
- •Вынсö не одзöстны
- •Кайез сьöдкай
- •Гоголь-шоголь
- •Чавканнэз
- •Чöсмасиссез
- •Кытшöм миян бадьöг
- •Менам ыбшар
- •Хищник-кай
- •Сöстöм чочком бока
- •Сера гора кай
- •Тöвся купайтчöм
- •Зверрез тшакьялiсь ур
- •Вöрмöссэз
- •Сiдзкö, ловья
- •Вельмöм кöч
- •Пöрись кань
- •Сьöдпель
- •Пияна ош
- •Ягöдалiсь мöссэз
- •Вареннё кöр
- •Тшаккез мыртшаккез
- •Ольтшаккез
- •Горттшак
- •Чöскыт тшак
- •Тшак-пушка
- •Кыдзтшак (битшак)
- •Туруннэз гöнагаг
- •Медчöскыт ягöд
- •Пуэз да кустарниккез кытiсь лоис ирга?
- •Виль ягöд
- •Гöрд льöмпу
- •Монгольскöй гöсь
- •Маньчжурскöй орех
- •Зöртусьпу
- •Лымьягöд
- •Туригум
- •Льöмпу да таг
- •Мыррез городын
- •Медбасöк клён
- •Статьяэз кык поступок йылiсь (Иньва, 1964)
- •«Шапка пожум» повесть йылiсь (Иньва, 1966)
- •Питю öньö да м. Лихачёв йылiсь (а. Зубов, м. Лихачёв. Бöрйöм произведеннёэз. Кудымкар, 1989) составительсянь
- •Андрей никифорович зубов (питю öньö)
- •Михаил павлович лихачёв
- •Öшмöссэз:
Гоголь-шоголь
Олi ме сiя кадö училище общежитиеын, кысянь ветлöтi аслам участок вылö. Сэтчин ме строитчи: тшупи да лэбтi керку. Мунлi участок вылас одз асывнас, а сёрöн рытнас, руз мыдзöм лунтырся удж бöрсянь, бертлi бöр.
Километр ылына менам туй кыссис город сайöт. Кыткö сы бердöт куйлiс гöрöм да кöдзöм колхознöй ыб, кыткö вöлiсö картовка увтiсь горожаналöн негырись участоккез. А öтiклаын, поперег ме туйлö, нюжалiс непаськыт кырас, кöдаö матын олiсь отир чапкавлiсö быдкодь ёг да неколана хлам.
Сiдз кыдзкö асывнас аслам участок вылö тэрмасьтöн, ме и пондi сибöтчыны эта кырас дорö. Эта коста эшö ылiсянькодь син вылö усис то кытшöм картина. Неылын кырас дорсянь вылынжык местаын куйлiс чим чочком пон да, одзись лапаэзнас му бердас жмитöмöн, вильöтiс кытшöмкö коска. А эта кадö сы весьтын кымöрöн лэбалiсö катша-ракаэз да китшсисö-карзiсö мымда горш. Могыс вежöртана. Быдöнныс адззисö, мый керö пон. Нiя, натьтö, и коска дуксö кылiсö. И нылö, тыдалö, тожö охота вöлi чöсмасьыштны. Но поныс увья сибöтчыны коскаыс дынö эз позь. Вот и чирзiсö-карзiсö быд горшись, мед этöн горшнысö летöмöн повзьöтны да вашöтны сiйö чöскыт тор дынiсь.
Но пон родыс абу полiсь. И сюрас кö кöр кытшöмлö сэтшöм сёяна тор, мукöдыс ны коласiсь сiйö нельки аскодьöмлö оз сет: пондас тышкасьны эта понда, мымда вын да прок. Эстöн жö кытчöдз этö керны эз ковьсы.
Белько (сiдз шуам понсö) дзир сiйö и тöдiс, что старайтчис-вильöтiс сюрöм коскасö. Матi сы весьтöт лэбалiсь да дугдывтöг китшсись-карзiсь катша-рака вылö сiя, мыччассис, и синöн кваркыш эз кер. Позис нельки думайтны, что мый керсьö эта коста сы гöгöр, сымдасö сiя не оз кыв, не оз адззы.
Вежöртiсö, тыдалö, этö и асьныс китшсись-карзiссес. Сiйöн, кыным одзлань, нiя смевмисö сё öддьöнжык да öддьöнжык. Öтiк бöрсянь мöдiк, нiя жагвыв пондiсö лэдзчисьны да пуксьыны му вылö.
Пуксисö катша-рака быд ладорсянь вель ылö Белько дынсянь. А сэсся, одзлань ныррезнысö нюжöтöмöн да öтамöд сьöрö нюжвылöн карзöмöн, быдöнныс öтдруг пондiсö сибöтчыны поныс ладорö.
«Кар-р-р!» — горöтiс ны коласiсь öтiк. Мый, натьтö, ны кыв вылын вöлi: «Ва-а-ай!». Сiйö жö медодззаыс бöрсянь нюжöтiс и мöдiк, и куимöт.
Эта коста ме син вылö и усис сiя ракаыс, кöда öтi-мöдiкöн эз вачкись быдöнныс вылö. Медодз висьтассяс, что сiя мыччассис то ли пöрисьжыкöн мöдiккезся, то ли буржыка вердöмöн.
Вывтырнас рака вöлi тöдчöмöн ёнжык: паськытжык мороса да кызжык голяа. Да и гöныс сы вылын вöлi волькытжык, нежели мöдiккез вылын, да свиттялiс буржыка. Сэтчö жö сiя и чапликасис-ветлöтiс кок йылас не быдöнныс моз перыта да öтмöдöрö пиньласьöмöн, а оськалiс жагвыв да мукöдысся веськытжыка, дзик ошшасис этадз ветлöтöмнас аслас сородиччез одзын: «Видзöтö пö вот, кыдз ме кужа. Ылын не сiдз, кыдз тi быдöнныт». Горöн мöдiккес моз сiя тожö эз карзы, а дзир ургис-эралiс дугдывтöг, топ сэтчöдз лöгöтöм, то ли виньдöм мыйöнкö пон.
Но мый медöддьöн усис син вылö боксянь видзöтiкö, дак этö сiя, кытшöм гордöй чатырöн новйöтiс рака ассис юрсö. Этасянь сiя вачкисис невночка нельки юсь вылö. А чожажык позис примитны юасян знак местö. Сысянь меным перво жö и пырис юрам: «Видзöт тэ эшö, кытшöм гоголь-шоголь адззисьöм». Сiдз миян отир коласын шуöны мукöд коста ошшасиськодь морттэзöс, кöдна радейтöны мыччасьöм могись бура-бытшöма пасьтасьны да ветлöтны-чатрасьны мöдiккез син одзын.
Му вылас пуксьöм бöрсянь катша-ракалöн одззася горöн карзöмыс невночка и лöньсьыштiс. Но Белько вылö пондöтöм психическöй атакаыс сэк кежö кытчöдз эз на чулав. Сiя сё эшö зорамис одзлань. И откажитчыны этаись нiя, вачкисис, эз и думайтö.
Öнi ны коласiсь шочыника горöтлiсö-карзiсö дзир мукöдыс, кöдна медодзын сибöтчисö поныс дынö. Нiя, тыдалö, сеталiсö öтамöдыслö кытшöмкö командаэз. А эта коста асьныс, оськöв бöрын оськöв, сибöтчисö поныс дынö сё матöжык. Эстöн сiйö и видзчись, кыдз кытшöмкö команда бöрсянь, быдöнныс öтдруг чепöссясö сы вылö, мед мырддьыны сылiсь чöскыт тор, а ковсяс кö, дак и джагöтны асьсö.
Мый баитсяс Гоголь-Шоголь йылiсь, дак сiя и эстöн быдöнныс вылö эз вачкись. Ась сiя и мыччассис быдöнныс коласын медъёнöн да медыджытöн, но пуксис му вылас не поныс одзсянь, а бöрсяняс. И сибöтчис сiя Белько дынö не веськыта оськалöмöн, кыдз быдöнныс, а кыдзкö бокöн-бокöн вешшышавтöн. Öткоста Гоголь-Шоголь одззамоз ургис-мурзис, то ли кырксис, кыдз кырныш, кöть кырнышнас и эз вöв: лöсьöтчис, тыдалö, некыдз не етшажык вылö, кыдз только джагöтны. Жаль, что кернытö сымдасö рака эз ешты.
Кöр Гоголь-Шогольлöн тшыг да горш сородиччес сибöтчисö Белько одзö зэв матö, пон нач видзчисьтöг нетшкöвтчис местасис да турöпöн уськöтчис ны вылö.
Уна голоса да горöн сэк жö паськалiс: «Кар-р-р! Кар-р-р! Кар-р-р! Пышшö! Кутас! Джагöтас!» Öткоста кылiс уна борддэзöн горöн да перыта, шувка-шовка, вартлöм. Катша-рака чукöр чепöссис борддэз вылö, лэбтiсис вывлань, орöттöг карзытöн, кымöрöн пондiс ветлыны öтмöдöрö Белько весьтын.
Эз лэбтiсь пышшыны Белько шогья дзир öтiк Гоголь-Шоголь. Понлöн чепöссьöмыс сiйö немымда эз повзьöт. Эд сiя сибöтчис Белько дынö не одзсяняс, а бöрсяняс. Этасянь поныс уськöтчис мöдiккес сьöрö не сы ладорö, а нач мöдöрö. А Гоголь-Шогольлö дзир эта и колöм. Кынымиськö вынöн, перыта да кузя борддэс вылын чеччöвтöм бöрсянь сiя вöлi колана местаын ни. Сэтöн жö рака кватитiс сьöкыт нырнас понлiсь коскасö да вынöн öвтыштiс борддэзнас, мед лэбтiсьны.
И лэбтiсис бы, натьтö, вöвны кö бы коскаыслö невночка учöтжыкöн да кокнитжыкöн. Да вот беда, коскаыс вöлöм ыджытöв да сьöкытöв. Лэбтыны сiйö руас ракалöн выныс эз судз. Но и кольны бöр поныслö сэтшöм чöскыт торсö вöлi, тыдалö, тожö жаль да неохота.
Му бердiсь öтöрланьсянь калькöтöм коскаöн Гоголь-Шоголь, мымда вын, сё эшö шевкйис борддэзнас öтiк местаын, кöр бöрсяняс кылiс пиннезöн горöн кальснитöм.
«Крре-е!» — вöлиськö лэдзис нырсис коскасö да горöн керксьыштiс рака. Öнi простöн ни, сiя перыта нетшкöвтчис вывлань, но сэтöн жö невна эз берездась, сiдз кыдз бöжыс бердас эз ни вöв и веськöтлынытö кольччис немöн. «Крре-е! Крре-е! Крре-е!» — дугдывтöг öдззис норасьны Гоголь-Шоголь, чепсасис лэбзьытöнняс öтöрö-мöдöрö, и эз позь бытшöма вежöртны, мый сылö вöлi жальжык эта коста: то ли му вылас кольччöм коскаыс, то ли поныс пиннез коласын аслас бöжыс.