Дарагастайскі

Крыштоф Мікалай (мянушка М a н а в i д, граф Л я л i в а; 2.3.1562—3.8.1615)

Дзяржаўны дзеяч Вялікага княства Лі-тоўскага, кальвініст. Адукацыю атрымаў у Страсбургу i Фрыбуры (Швейцария). 3 1597 займаў пасады маршалка вялікага лі-тоўскага, старосты ваўкавыскага, шарашоў-скага, лепельскага. Аўтар кнігі «Гіпіка» — першага ў Рэчы Паспалітай дапаможніка па конегадоўлі (1603, Кракаў; у 17—18 ст. неаднаразова перавыдавалася). У гэтым творы выкарыстаны звесткі старажытных вучоных, шмат спасылак на Плінія, Арыс-тоцеля, Гіпарха, ва ўласным перакладзе прыведзены ўрыўкі паэтычных твораў Вер-гілія. Кніга ілюстравана выдатнымі гравю-рамі Т.Макоўскага. Каля 1615 у маёнтку Ашмяна Мураваная (каля в. Мураваная Ашмянка Ашмянскага раёна) на яго сродкі заснавана друкарня, у якой у тым жа годзе выдадзена 6 палемічных кніг мясцовага казнадзея (прапаведніка-евангеліка) В.Са-лінарыуса «Цэнзура», накіраваных супраць выданняў ракаўскіх сацыніян.

Ліш.: П a р э ц к i Я.I. «Гіпіка» Дарагастайскага // Помнікі гісторыі i культуры Беларусі. 1982. №3. Я.І.Парэцкі.

Дашчынскі

Юзаф (1781—1844)

Беларускі піяніст, кампазітар, дырыжор, педагог. Нарадзіўся ў Вільні. 3 1813 выкла-даў музыку ў Віленскім універсітэце, у 1814 па запрашэнні вядомага на Беларусі мела-мана i мецэната Л.М.Ракіцкага пераехаў у яго маёнтак Гарадзішча пад Мінскам, дзе да 1844 узначальваў сімфанічны аркестр, даваў урокі фартэпіяннай ігры. Пад кіраў-ніцтвам Д. ў Гарадзішчы i ў Мінску прагу-чалі оперы «Аксур, цар Арагуза» А.Сальеры i «Белая дама» Ф.Буальдзьё, выконваліся сімфоніі I.Гайдна, В.А.Моцарта, Л.Бетхове­на. Д. — аўтар каля 100 музычных твораў, выдадзеных у Маскве, Вільні, Варшаве, Ве­не, Лейпцыгу. Шырока вядомы былі ў свой час 3 фартэпіянныя канцэрты, фартэпіян-ны квартэт a-moll, струнны секстэт, мела-драма «Эгберт», музыка да камедыі Л.Дму-шэўскага «Сядзіба пры дарозе». Лепшыя паланезы Д., як сцвярджалі сучаснікі, не саступалі паланезам М.К.Агінскага і К.Курпінскага.

Jlim:. Jelski M. Kilka wspomnień z przeszłości muzycznej Litwy // Echo muzyczne. 1881. №23. А.Л.Капілаў.

Дземід0віч

Павел Пятровіч (10.7.1871—7.3.1931)

Беларускі этнограф, фалькларыст, края-знавец i педагог. Нарадзіўся ў в. Мікала-еўшчына Стаўбцоўскага р-на Мінскай вобл. Скончыў Нясвіжскую настаўнііікую семінарыю (1890), Віленскі настаўніцкі ін-стытут (1897). 3 1890 настаўнічаў на Мін-шчыне i Навагрудчыне, з 1915 у Віцебску. 3 1908 член-супрацоўнік аддзела этнаграфіі Таварыства аматараў прыродазнаўства, ан-трапалогіі i этнаграфіі пры Маскоўскім уні-версітэце. 3 1919 у Мінску, арганізатар i за

141

гадчык 13-й беларускай школы (з верасня 1919 рэарганізавана ў Мінскую беларускую гімназію). У 1920—21 інструктар i загадчык школьнага аддзела Наркамасветы БССР. 3 1921 выкладчык i загадчык аддзялення Мінскага інстытута народнай адукацыі, выкладчык у школах Мінска. У лютым 1921 бы ў арыштаваны (абвінавачваўся ў антысавецкай дзейнасці). 3 1925 член эт-нафафічнай секцыі Інбелкульта. Вывучаў сямейны побыт, вераванні, абрады i звы-чай беларусаў. Збіраў беларускія народныя паданні, легенды i гутаркі (апубл. «Гутарку Паўлюка» у газ. «Виленский вестник», 1898, №173). У нарысе «3 галіны вераван-няў і паданняў беларусаў» (1896) апісаў на­родныя вераванні пра нячыстуто сілу, ве-дзьмаў, ваўкалакаў, заклятыя мясціны, зна-хароў, прывёў замовы з Навагрудскага i Мінскага паветаў. Супрацоўнічаў з М.А.Янчуком i М.В.Доўнар-Запольскім. Апошняму перадаў частку свайго збору фальклорна-этнаграфічных матэрыялаў.

Те:. Белорусские детские игры // Живая ста­рина. 1890. Вып. 3/4; Рождественские святки // Виленский вестник. 1894, №277, 281; 1895. №3; Масленица и великий пост //Там ж а. 1895. №64, 67; Благовешение //Там ж а. №68; Пас­ха у сельчан-белорусов //Там ж а. №73—74; Радуница в Белоруссии //Там ж а. №77; Ку­пала в белорусской деревне // Там ж а. № 134.

Jlim:. Гурскі А.I. 3 любоўю да народа.Мн., 1989. У.Г.Сачамевіч.

ДЗМІТР0ВІЧ

Павел (7—1641)

Пісьменнік, педагог. Нарадзіўся ў сям'і беларускага дробнага шляхціца. Навучаўся ў кальвінісцкай гімназіі ў Вільні. У час за-межнага падарожжа, якое ён ажыццявіў як выхавацель у С.Прылюбскага, слухаў лек-цыі ва універсітэтах Франкфўрта-на-Одэ-ры, Ліпска, Гейдэльберга, Інгалылтата, Альтдорфа (1611—13). Пасля вяртання з-за мяжы быў памочнікам рэктара (1615), кі-раўніком двух вышэйшых класаў (1616), потым рэктарам кальвінісцкай гімназіі ў Вільні. Пазней выконваў функцыі выхава-целя І.Радзівіла ў Слуцку (1627), потым — В.Радзівіла. Пад канец жыідця быў свята-ром у Дубінках i куратарам Слуцкай гімна-зіі. Большую частку свайго жыцця быў звя-заны з мецэнатамі Радзівіламі; разам з Д. Набароўскім i С.Рысінскім належаў да вя-дучых літаратараў з акружэння К.Радзівіла. Пісаў пераважна на лацінскай мове. Апра-ча шэрагу твораў, прысвечаных Крыштофу i Янушу Радзівілам, выдаў на базе Вілен-скай гімназіі панегірыкі (з уласнымі прад-мовамі) знакамітым родам Вялікага княс-тва Літоўскага i інш. асобам (Галаўчын-скім, А.Храпавіцкаму, М.С.Масальскаму). У 1625 закончыў парадыйнае сачыненне «Кампендыум, або Кароткае апісанне як князёў i каралёў польскіх, так i ix спраў, асобных выпадкаў i даўніх падзей у Кара-леўстве Польскім паводле хронікі М.Кро-мера, біскупа вармянскага, i іншых».