Гараўскі

Апалінар Гілярыевіч (30.1.1833—1900)

Мастак-пейзажыст i партрэтыст, педа­гог. Нарадзіўся ў маёнтку Уборкі Ігумен-

109

скага пав. Мінскай губ. (цяпер Бярэзінскі р-н). Вучыўся ў Пецярбургскай акадэміі мастацтваў (1850—54). У 1855—60 на пен-сію Акадэміі мастацтваў удасканальваў майстэрства ў Жэневе, Дзюсельдорфе, Ры­ме i Парыжы. 3 1856 быў блізка знаёмы з рускім мастацкім дзеячам Траццяковым, памагаў яму (з братам Іпалітам, таксама мастаком) фарміраваць мастацкую калек-цыю. У 1869—71 падарожнічаў па Расіі, Украіне, Беларусі, збіраў матэрыял для сва-іх карцін. Часта бываў на радзіме, жыў ва Уборках (1860—80-я гады), зімой выязджаў у Пецярбург, дзе ў 1862—86 выкладаў у рысавальнай школе Таварыства заахвоч-вання мастацтваў. Творы Г. адметныя жыццёвай праўдай, глыбокай народнасцю, высокім тэхнічным майстэрствам, апява-юць прыгажосць беларускай прыроды, на­родны побыт: «Балота» (1852), «Пейзаж з ракой i дарогай» (1853), «Вечар», «Краявід у маёнтку Кушалёва-Безбародкі Краснапо-ліца» (абодва 1854), «Від дубровы каля Баб-руйска» (1855), «Ліпы» (1857), «На радзіме» (1860), «Пінскія балоты», «Рака Бярэзіна», «Свіслач» (усе 1868), «Вечар у Мінскай гу-берні», «Пейзаж з каровамі» (1870-я гады), «Восень», «Час жніва» (1890). Пісаў пар-трэты, найбольш вядомыя: К.Салдаценкава (1857), жанчыны з палітрай (1867), маці, «Жаночы партрэт» (абодва 1868), Ф.Бруні (1871), М.Глінкі (1878), мастака Л.Ф.Лаго-рыо (1890-я гады). Высокімі мастацкімі якасцямі вызначаецца карціна «Старая мо-ліцца» (1857). Рабіў замалёўкі народных тыпаў («Селянін», 1888, i інш.). Мастаком быў таксама яго другі брат Гілярый.

Літ:. Д р о б о в Л.Н. Живопись Белоруссии XIX — начала XX в. Мн., 1974; Я г о ж. Колькі праўды ў фарбах... // Мастацтва Беларусь 1983. № 10. Л.Н.Дробаў.

Гарбачэўскі

Іван Данілавіч (1860—1914)

Беларускі настаўнік, краязнавец, гісто-рык, этнограф, пісьменнік, фалькларыст. Скончыў Полацкую настаўніцкую семіна-рыю (1877), Віленскі настаўніцкі інстытут (1885). Выкладаў у Далынскім народным вучылішчы (Невельскі павет Віцебскай губ.), Невельскім павятовым вучылішчы. У 1894—98 супрацоўнічаў у газ. «Витебские губернские ведомости». У 1899 пераехаў на Каўказ, потым на Кубань, дзе працаваў ін-спектарам народных вучылішчаў. 3 1912 у Рагачове выкладаў у вышэйшым рамесным вучылішчы. На працягу ўсяго жыцця выву-чаў гісторыю, фальклор i побыт беларусаў. У гісторыка-этнаграфічных нарысах на падставе гістарычных звестак, шматлікіх помнікаў, фактаў і легенд даказваў існаван-не на тэрыторыі старажытнай Беларусі ап-рача агульнавядомых яшчэ i мноства кара-цейшых водных шляхоў зносін («Пра вола-кі Вялікага воднага шляху з варагаў у грэ-кі», 1894); апісаў населения пункты па За-ходняй Дзвіне («Уніз па Дзвіне», 1895), флору i фауну, стан земляробства i жывё-лагадоўлі, гандлю, промыслаў і адукацыі ў Лепельскім пав. («Лепельскі павет Віцеб-скай губерні», 1895), язычніцкія вераванні, рэлігійныя абрады, звычаі продкаў палешу-коў («Старына старадаўняя», 1897). Гісто-рыю ўзнікнення i бытавання беларускай мовы апісаў у працы «Старажытнасць бела-рускіх песень i ix напеваў» (1896). У сваіх мастацкіх творах падкрэсліваў, што мараль-нае аблічча людзей, ix сумленне, адчуванне залежаць ад ix адносін да зямлі («Зямля i араты», нап. 1894), а вайсковая служба жахлівай салдацкай муштрай, ганьбай i знявагай чалавечай годнасці ператварае працаўніка-селяніна ў хворага, нямоглага чалавека (аповесць «Не дайшоў да роднай хаты», 1899). Пісаў апавяданні для дзяцей. Прыхільнік стварэння пры школах садоў i агародаў, пчальнікоў, майстэрняў i інш.

Те:. Экономический очерк Невельского уез­да. Витебск, 1895; Об устройстве садовых питом­ников при народных школах // Витебские губер­нские ведомости. 1894. №74—75.

Jlim.: С к i д а н В.І. І.Д.Гарбачэўскі // Бела-руская фалькларыстыка. Мн., 1989. В.І.Скідан.

110