- •Прадмова
- •Абламовічы
- •Абрамовіч Адам (1710-?)
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Авенарыус
- •Агрызка
- •Адамовіч
- •Азарэвіч
- •Алелькавіч
- •Альхімовіч
- •Аляксандр
- •Аляшкевіч
- •Андрыёлі
- •Анімеле
- •Ан цыпа
- •Арамовіч
- •Арлоўскі
- •Аскерка
- •Астравіцкі
- •Астрожскі
- •Аўгусціновіч
- •Аураамка
- •Аўрамій смаленскі
- •Ачапоўскі
- •Багамолец (Bohomolec)
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багушэвіч
- •Бажанаў
- •71?.: Опыты земледелия вольнонаёмным трудом. М., 1860; 2 изд. СПб., 1861; Что можно заимствовать у иностранцев по части земледелия. СПб., 1863; 2 изд. СПб., 1867.
- •Базылік
- •3 1558 Б. Працаваў у прыдворнай музыч-най капэле галоўнага пратэктара Рэфарма-цыі ў Вялікім княстве Літоўскім Мікалая
- •Баранецкі
- •Бараноўскі
- •Бардзілоўскі
- •Барздынскі
- •Бароўскі
- •Барташэвіч (Bartoszewicz)
- •Бартольд
- •Бартэльс
- •Баршчэўскі
- •Барычэўскі
- •Белаблоцкі
- •Беркман
- •Бжастоўскі
- •Бжастоўскі
- •Бонч-асмалоўскі
- •Борзабагаты
- •Будзіла
- •Будзіл0віч
- •Будзінскі
- •Буйніцкі
- •Булгакоўскі
- •Булгары н
- •Бучынскі
- •Быкоўскі
- •Быхавец
- •Бычковы
- •Бя рында
- •Вадкоўскія
- •Вайніловіч
- •Вайніловіч
- •Валадковіч
- •Валатоўскі
- •Валовіч
- •Валовіч
- •Ваньковіч
- •Васільева
- •Ваўжэцкі
- •Вашчанка
- •Вашчанка
- •Вераніцын
- •Весялоўскі
- •Вольскі
- •Вяроўкін
- •Вярыга-дарэўскі
- •Вярэнька
- •Гаворскі
- •Гальперын
- •Гальшанскія
- •Галянскі
- •Гарабурда
- •Гарабурда
- •Гараўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гардзіслава
- •Гаўрыленка
- •Гаўсман
- •Гаховіч
- •Гашкевіч
- •Гаштольд
- •Гедзімін,
- •Герберскі
- •Гіндэнбург
- •Гітаўт-дзевалт0ўскі
- •Гольц-мілер
- •Грабніцкі
- •Граткоўскі
- •Грум-гржымайла
- •Грыгаровіч
- •Грыневіч
- •Грынявіцкі
- •Гурыновіч
- •Гусаржэўскі
- •Гусоўскі
- •Дабравольскі
- •Дабравольскі
- •Дадэрка
- •Дакучаеў
- •Даленга-хадакоўскі
- •Далеўскія
- •Даманеўскі
- •Дамашэвіч
- •Дамбавецкі
- •Дамброўскі
- •Дамейка
- •Дарагастайскі
- •Дашчынскі
- •Дземід0віч
- •Дзмітрыеў
- •Дмахоўскі
- •Дразд0в1ч
- •Дубовіч
- •Дудышкін
- •Дунін-горкавіч
- •Дунін-марцінкевіч
- •Дыбоўскі
- •Ермакоў
- •Ефрасіння полацкая
- •Ефрасіння рагвалодаўна
- •Жаля30ўскі
- •Жахоўскі
- •Ждановіч
- •Жуковіч
- •Жураўскі
- •Жыпмонт I
- •Жыпмонт II
- •Жэра (Zera)
- •Завадскія
- •Завітневіч
- •Загурскі
- •Залескі
- •Залускі
- •Замысл0ўскі
- •Заранка
- •Зарэмба
- •Зарэмба-каліноўскі
- •Звеніслава
- •Здан0в1ч
- •Івановіч
- •Іваноўскі
- •Іваноўскі
- •Ігнатовіч
- •Ігнацьеў
- •Кавалеўская
- •Кавалеўская
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •7В.:Собр. Науч. Тр. Т. 1—2. М., 1950—56.
- •Кавячынскі
- •Каганец
- •Каладынскі
- •Каменскі
- •Кантрым
- •Канчэўскі
- •Каралькевіч
- •Каратынскі
- •7В.:Творы. 2-е выд. Мн., 1981.
- •Каржанеўскі
- •Карповіч
- •Карповіч
- •Карташэўскі
- •Карчэўскі
- •Кары цкi
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касцюшка
- •Катовіч
- •Кахлеўскі
- •Качаноўскі
- •Каяловіч
- •Кіпрыян
- •Кірыла тураўскі
- •Клакоцкі
- •Клімашэўскі
- •Клімент смаляціч,
- •Кміта-чарнабыльскі
- •Князьнін
- •Крачкоўскі
- •Крашэўскі
- •Крышкоўскі
- •Кукальнік
- •Кулакоўскі
- •Кулжынскі
- •Кульчынскі
- •Кунцэвіч
- •Курбскі
- •Кургановіч
- •Кусцінскі
- •Кутарга
- •Кутарга
- •Кутневіч
- •Лада-заблоцкі
- •Латышаў
- •Лебензон
- •Легатовіч
- •Лепяшынскі
- •Лепяшынскі
- •Ліцыній намыслоўскі
- •Лужынскі
- •Лускіна
- •Лышчынскі
- •Любашчынскі
- •Людагоўскі
- •Лянкевіч
- •Лянчыцкі
- •Ляскоўскі
- •Макоўскі
- •Макушаў
- •Малышэвіч
- •Малышэўскі
- •Мамонічы
- •Манькоўскі
- •Манюшка
- •Манюшка
- •Марал ёўскі
- •Марахоўскі
- •Марашэўскі
- •Маркевіч
- •Маркев1ч
- •Марозік
- •Марцінкевіч
- •Марціноўскі
- •Масальскі
- •Масальскі
- •Маскевіч
- •Маскевіч
- •Матушэвіч
- •Мендэле-мойхер-сфорым
- •Мікешын
- •Мікуцкі
- •Міладоўскі
- •Міхановіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Мужылоўскі
- •Мурзакевіч
- •Мухлінскі
- •Мысаўской
- •Мялешка
- •Мяржынскі
- •Набароўскі
- •Навадворскі
- •Нагумовіч
- •Нарвойш
- •Наркевіч-ёдка
- •Нарушэвіч
- •Насовіч
- •Незабіт0ўскі
- •Незабытоўскі
- •Несялоўскі
- •Нікіфароўскі
- •Павел 3 візны
- •Пагарэльскі
- •Пагоскі
- •Падабедаў
- •Падчашынскі
- •Пакроўскі
- •Палонскі
- •Панятоўскі
- •Папроцкі
- •Паўстанскі
- •Пачобут-адляніцкі
- •Пашакоўскі
- •Пашкевіч
- •Пельгжымоўскі
- •Перасветаў
- •Петражыцкі
- •Петрапаўлаўскі
- •Пётр 3 ганёндза
- •Пільхоўскі
- •Пратасевіч
- •Пратасовіч
- •П ржав альс кi
- •Рагнеда рагвалодаўна
- •Рагоўскі
- •Радзевіч
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радкавец
- •Радчанка
- •Ражанскі
- •Раманаў
- •Ратондус
- •Ржавускі
- •Рудніцкі
- •Рукевіч
- •Румянцаў
- •Рункевіч
- •Русецкая
- •Русецкі
- •Руткоўскі
- •Сабольшчыкаў
- •Саветаў
- •Савіч-заблоцкі
- •Саковіч
- •Сакольскі
- •Сапуноў
- •Сарбеўскі
- •Сасноўскі
- •Семяновіч
- •Семянтоўскі
- •Сердзюкоў
- •Сердзюкоў
- •Сержпутоўскі
- •Сілівановіч
- •Сімяон полацкі
- •Сітанскія
- •Скарульскі
- •Скрабецкі
- •Славінецкі
- •Слонімскі
- •Слупскі
- •Смаленскі
- •Смародскі
- •Сматрыцкі
- •Смуглевіч
- •Спасовіч
- •Станкевіч
- •Стары улас
- •Стафан баторый
- •Страйноўскі
- •Стрыйкоўскі
- •Стукаліч
- •Судзіл0ўская
- •Судзілоўскі
- •Сцірпейка
- •Сыракомля
- •3 Палацаў, пыхлівых адвечна,
- •Ся машка
- •Сямеўскі
- •Сянкоўскі
- •Тамашэўскі
- •Тапчэўскі
- •Трубніцкі
- •Трусевіч
- •Трутнеў
- •Труцэвіч
- •Турцэвіч
- •Тшашчкоўская
- •Тызенгаўз
- •Тызенгаўз
- •Тылкоўскі
- •Тышкевіч
- •Тышкевіч
- •Урончанка
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Файніцкі
- •Фалькоўскі
- •Фалькоўскі
- •Фальскі
- •Федаровіч
- •Філалет хрыстафор
- •Фіялкоўскі
- •Хадкевіч
- •Харламповіч
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Храпавіцкі
- •Храптовіч
- •Храптовіч
- •Цадроўскі
- •Цамблак
- •Цвяткоўскі
- •Цытовіч
- •Цэраскі
- •Цяплінскі
- •Цяцерскі
- •Чалоўскі
- •Чарноўская
- •Чартарыйскі
- •Чаховіц
- •Шадурскі
- •Шалковіч
- •Шапялевіч
- •Шапялевіч
- •Шукевіч
- •Шыдлоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шымкевіч
- •Юркевіч
- •Ягадзінскі
- •Якубовіч
- •Яленская
- •Яленскі
- •Яльніцкі
- •Янушкевіч
- •Ярашэвіч
- •Ястржэмбскі
- •Яцкоўскі
- •Спіс аўтараў
Багамолец (Bohomolec)
Францішак (29.1.1720—24.4.1784)
Драматург, публіцыст, выдавец. Нара-дзіўся на Віцебшчыне. Пасля заканчэння Віленскай акадэміі, дзе ўступіў у ордэн езу-ітаў, нейкі час працаваў настаўнікам. У 1747—49 вывучаў багаслоўе ў Рыме. Пасля вяртання з-за мяжы ўзначаліў групоўку езуітаў, якая імкнулася да пераўтварэнняў у народнай асвеце, да адраджэння польскага грамадства. Выкладаў рыторыку ў Вілен-скім, a з 1752 у Варшаўскім езуіцкіх калегі-умах. У Варшаве згуртаваў вакол сябе су-полку з ліку свецкіх i духоўных прыхільні-каў рэформ, т.зв. «кузню Багамольца». Б. вылучаўся шматбаковай дасведчанасцю, добрым характарам, чулымі адносінамі да людзей. Адстойваў навуковыя здольнасці
польскага народа, выступаў за адраджэнне польскай мовы. Заснаваў i рэдагаваў у Варшаве час. «Wiadomości Uprzywilejowane Warszawskie» («Варшаўскія прывілейныя навіны») i «Kurier Warszawski» («Варшаўскі курь'ер»), у якіх змяшчаў матэрыялы з Беларусь Збіраў беларускія прыказкі i пры-маўкі, якімі хацеў дапоўніць зборнік С.Ры-сінскага. Стварыў больш як 20 камедый для школьнага тэатра («Модныя кавалеры», «Хітры гаспадар», «Польскі парыжанін» i інш.), у якіх з пазіцый памяркоўнага асвет-ніцтва крытыкаваў норавы ў Рэчы Паспалі-тай, заганы шляхты. Апублікаваў у серыі «Збор польскіх летапісаў» (т. 1—4, 1764— 88) хронікі Бельскага, М.Сшрыйкоўскага, Кромера, А.Гваньіні; выдаў пісьмы Я.Каха-ноўскага, П.Каханоўскага, Любамірскага, М.Сарбеўскага. Складаў таксама вершы.
БАГАТКЕВІЧ (Bohatkiewicz) Аляксандр Міхайлавіч (1796—1831?)
Бібліёграф i педагог. Нарадзіўся на Ві-цебшчыне. У 1813 скончыў Пастаўскую па-вятовую школу, потым Віленскі універсі-тэт. Ва універсітэце быў членам тайнага студэнцкага таварыства філаматаў, пазнаё-міўся i пасябраваў з А.Міцкевічам. 3 1828 ад'юнкт універсітэта. Працуючы ва універ-сітэцкай бібліятэцы, склаў каталог нуміз-матычнай калекцыі, зрабіў апісанні біблія-тэк Я.Снядэцкага i В.Герберскага. 3 1829 упершыню ва універсітэцкай практыцы чытаў курс агульнай бібліяграфіі (пад тэр-мінам «бібліяграфія» меў на ўвазе комплекс навук пра кнігу).
Jlim.: Kłossowska M. Aleksander Wiktor Bohatkiewicz // Studia o Książce. Wrocław etc, 1971. T. 2.
Багдановіч
Адам Ягоравіч (20.3.1862—16.4.1940)
Беларускі фалькларыст, этнограф i мо-вазнавец, удзельнік рэвалюцыйнага руху; бацька паэта М.Багдановіча. Нарадзіўся ў г.п. Халопенічы Крупскага р-на ў сям'і былых прыгонных сялян. Пасля сканчэння Халопеніцкай школы на працягу 2 гадоў працаваў памочнікам настаўніка. Доступ у школьную бібліятэку спрыяў пашырэнню яго самаадукацыі i вызначэнню будучай дзейнасці, a кнігі памаглі фарміраванню яго светапогляду. Першай жа школай, што
34
абудзіла пачуцці i фантазіі, развіла ціка-васць i адкрыла ў зразумелай для яго форме мноства жыццёвых звестак i маральных разуменняў, была бабуліна хата. Бабуля была таленавітай апавядальніцай i казачні-цай, ведала шмат казак i легенд, змест i сэнс якіх значна паўплываў на мастацкі густ, творчыя інтарэсы і жыццёвую пазі-цыю будучага асветніка. «Пагібель герояў у барацьбе гэта яшчэ не канец, ...сусветнае жыццё павінна мець свае карэктывы, свае папраўкі i аднаўленне парушанай раўнавагі як вынікаў шаленства, злосйі i растаптанай справядлівасці, бо інакш жыццё не мела б сэнсу, а гэта недапушчальна па той прычы-не, што ў нас саміх ёсць сэнс» (3 успамінаў // Полымя. 1962. №3. С. 162).
Нейкі час Б. працаваў у кандытарскай, стаў майстрам гэтай справы. Але яму хаце-лася працягваць вучобу, i ўвосень 1879 ён паступіў у Нясвіжскую настаўніцкую семі-нарыю. У час вучобы Б. арганізаваў гурток самаадукацыі, у які ўвайшлі найбольш здольныя i актыўныя семінарысты. Гурт-коўцы даставалі i чыталі забароненыя да выдачы з бібліятэкі кнігі, абмяркоўвалі прачытанае. Выхадзец з глыбінь сялянскіх мае, жыццё якога самым цесным i непас-рэдным чынам было звязана з народам, Б. адразу быў падрыхтаваны да рэвалю-цыйнай дзейнасці. Вялікі ўплыў на яго ме-лі паэзія М.А.Някрасава, творы I.С.Тургенева, працы М.А.Дабралюбава, М.Г.Чар-нышэўскага i А.І.Герцэна. Знаёмства ў родных Халопенічах з нарадавольцам А.І.Хлябцэвічам скончылася тым, што яму наладзілі сустрэчу з кіруючай групай мін-
скіх нарадавольцаў. I хоць Б. не падзяляў погляду партыі «Народная воля», што мэта апраўдвае ўсялякія сродкі (гал. чынам тэ-рор), ён вырашыў прымкнуць да гэтага ру-ху. Год заканчэння семінарыі (1882) стаў для Б. годам пачатку актыўнай палітычнай дзейнасці. Атрымаўшы прызначэнне ў сельскую школу ў Ігуменскім павеце, ён па заданні арганізацыі вёў рэвалюцыйную прапаганду сярод настаўнікаў i сялян. У 1885 Б. перавялі на пасаду загадчыка Мін-скага гарадскога пачатковага вучылішча. У Мінску ён вёў рэвалюцыйную прапаганду сярод вучнёўскай моладзі, настаўнікаў, вайскоўцаў, быў сувязным звяном паміж кіраўніцтвам арганізацыі нарадаволшаў i рэвалюцыйнымі групамі. Цяжкая праца ў гарадскім i рамесным вучылішчах, рэгуляр-ныя заняткі ў рэвалюцыйных гуртках па-дарвалі здароўе Б. Па рэкамендацыі ўрачоў ён пакінуў школьныя заняткі i падаўся на службу ў Сялянскі зямельны банк у Гродне (1892), але не пакінуў ні педагагічнай, ні навуковай дзейнасці. ІДяжка ўявіць сабе тую галіну ведаў, якой бы не займаўся Б. Яшчэ ў семінарыі ён збіраў i запісваў народныя казкі, легенды, песні i перадаваў гэтыя запісы П.В.Шэйну, які частку з ix вы-карыстаў у сваім зборніку. Б. вывучаў фальклор i захапляўся этнаграфіяй. У збор-ніках Акадэміі навук i інш. выданнях, пе-рыядычным друку таго часу былі апубліка-ваны яго навуковыя артыкулы i матэрыялы па беларускім фальклоры i этнаграфіі, на-таткі пра народную адукацыю, зямельную справу, археалогію, рэцэнзіі на навінкі ай-чыннай i зарубежнай мастацкай л-ры, пе-раклады з польскай i французскай моў, арыгінальныя мастацкія творы. Асобным выданнем выйшлі яго кнігі «Пра паншчы-ну» (1894), «Перажыткі старажытнага света-сузірання ў беларусаў» (1895). Працы Б. па этнаграфіі былі высока ацэнены буйнымі спецыялістамі.
У 1896 Б. пераведзены ў Ніжні Ноўга-рад, дзе працягваў службу ў Сялянскім зя-мельным банку. Тут ён пазнаёміўся i блізка сышоўся з Максімам Горкім. Гэта дружба станоўча паўплывала на ўзаемнае развіццё ix светапоглядаў i кірункаў грамадскай дзейнасці.
Сімпатыі Б. да еялянства выклікалі не-задавальненне мясцовага дваранства. Б. быў абвінавачаны ў прыналежнасці да крайніх левых i падбухторванні сялян суп-раць памешчыкаў. Пасля працяглага след-
35
ства Б. пераведзены ў Яраслаўль, дзе i пра-жыў да самай смерці. Да апошніх дзён ён не выпускаў з рук пяра, быў нястомным працаўніком.
Сваімі багатымі ведамі ён, паводле ўлас-нага прызнання, быў абавязаны кнізе i настойлівай працы. Ён працаваў над кніга-мі няспынна ўсё жыццё, пры любых умо-вах, працаваў i вучыўся, a адначасова i ву-чыў іншых. Шматлікія працы Б. на самыя розныя тэмы, значная частка з якіх заста-лася ў рукапісах, сведчаць пра вялікую эру-дыцыю аўтара. Асаблівае месца ў спадчыне Б. займаюць яго аўтабіяграфічныя ўспамі-ны i ўспаміны пра сына Максіма — класі-ка беларускай літаратуры. Рукапісы Б. збе-рагаюцца ў Інстытуце літаратуры Нац. АН Беларусі.
Те: Страницы из жизни Максима Горького... Мн., 1965; Язык земли. Ярославль, 1966.
Літ:. П ш и р к о в Ю.С. А.Е.Богданович. Мн., 1966; Б а ч ы л а А. Дарогамі Максіма Баг- дановіча. 2 выд. Мн., 1983. Г.А.Маслыка.