- •Прадмова
- •Абламовічы
- •Абрамовіч Адам (1710-?)
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Авенарыус
- •Агрызка
- •Адамовіч
- •Азарэвіч
- •Алелькавіч
- •Альхімовіч
- •Аляксандр
- •Аляшкевіч
- •Андрыёлі
- •Анімеле
- •Ан цыпа
- •Арамовіч
- •Арлоўскі
- •Аскерка
- •Астравіцкі
- •Астрожскі
- •Аўгусціновіч
- •Аураамка
- •Аўрамій смаленскі
- •Ачапоўскі
- •Багамолец (Bohomolec)
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багушэвіч
- •Бажанаў
- •71?.: Опыты земледелия вольнонаёмным трудом. М., 1860; 2 изд. СПб., 1861; Что можно заимствовать у иностранцев по части земледелия. СПб., 1863; 2 изд. СПб., 1867.
- •Базылік
- •3 1558 Б. Працаваў у прыдворнай музыч-най капэле галоўнага пратэктара Рэфарма-цыі ў Вялікім княстве Літоўскім Мікалая
- •Баранецкі
- •Бараноўскі
- •Бардзілоўскі
- •Барздынскі
- •Бароўскі
- •Барташэвіч (Bartoszewicz)
- •Бартольд
- •Бартэльс
- •Баршчэўскі
- •Барычэўскі
- •Белаблоцкі
- •Беркман
- •Бжастоўскі
- •Бжастоўскі
- •Бонч-асмалоўскі
- •Борзабагаты
- •Будзіла
- •Будзіл0віч
- •Будзінскі
- •Буйніцкі
- •Булгакоўскі
- •Булгары н
- •Бучынскі
- •Быкоўскі
- •Быхавец
- •Бычковы
- •Бя рында
- •Вадкоўскія
- •Вайніловіч
- •Вайніловіч
- •Валадковіч
- •Валатоўскі
- •Валовіч
- •Валовіч
- •Ваньковіч
- •Васільева
- •Ваўжэцкі
- •Вашчанка
- •Вашчанка
- •Вераніцын
- •Весялоўскі
- •Вольскі
- •Вяроўкін
- •Вярыга-дарэўскі
- •Вярэнька
- •Гаворскі
- •Гальперын
- •Гальшанскія
- •Галянскі
- •Гарабурда
- •Гарабурда
- •Гараўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гардзіслава
- •Гаўрыленка
- •Гаўсман
- •Гаховіч
- •Гашкевіч
- •Гаштольд
- •Гедзімін,
- •Герберскі
- •Гіндэнбург
- •Гітаўт-дзевалт0ўскі
- •Гольц-мілер
- •Грабніцкі
- •Граткоўскі
- •Грум-гржымайла
- •Грыгаровіч
- •Грыневіч
- •Грынявіцкі
- •Гурыновіч
- •Гусаржэўскі
- •Гусоўскі
- •Дабравольскі
- •Дабравольскі
- •Дадэрка
- •Дакучаеў
- •Даленга-хадакоўскі
- •Далеўскія
- •Даманеўскі
- •Дамашэвіч
- •Дамбавецкі
- •Дамброўскі
- •Дамейка
- •Дарагастайскі
- •Дашчынскі
- •Дземід0віч
- •Дзмітрыеў
- •Дмахоўскі
- •Дразд0в1ч
- •Дубовіч
- •Дудышкін
- •Дунін-горкавіч
- •Дунін-марцінкевіч
- •Дыбоўскі
- •Ермакоў
- •Ефрасіння полацкая
- •Ефрасіння рагвалодаўна
- •Жаля30ўскі
- •Жахоўскі
- •Ждановіч
- •Жуковіч
- •Жураўскі
- •Жыпмонт I
- •Жыпмонт II
- •Жэра (Zera)
- •Завадскія
- •Завітневіч
- •Загурскі
- •Залескі
- •Залускі
- •Замысл0ўскі
- •Заранка
- •Зарэмба
- •Зарэмба-каліноўскі
- •Звеніслава
- •Здан0в1ч
- •Івановіч
- •Іваноўскі
- •Іваноўскі
- •Ігнатовіч
- •Ігнацьеў
- •Кавалеўская
- •Кавалеўская
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •7В.:Собр. Науч. Тр. Т. 1—2. М., 1950—56.
- •Кавячынскі
- •Каганец
- •Каладынскі
- •Каменскі
- •Кантрым
- •Канчэўскі
- •Каралькевіч
- •Каратынскі
- •7В.:Творы. 2-е выд. Мн., 1981.
- •Каржанеўскі
- •Карповіч
- •Карповіч
- •Карташэўскі
- •Карчэўскі
- •Кары цкi
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касцюшка
- •Катовіч
- •Кахлеўскі
- •Качаноўскі
- •Каяловіч
- •Кіпрыян
- •Кірыла тураўскі
- •Клакоцкі
- •Клімашэўскі
- •Клімент смаляціч,
- •Кміта-чарнабыльскі
- •Князьнін
- •Крачкоўскі
- •Крашэўскі
- •Крышкоўскі
- •Кукальнік
- •Кулакоўскі
- •Кулжынскі
- •Кульчынскі
- •Кунцэвіч
- •Курбскі
- •Кургановіч
- •Кусцінскі
- •Кутарга
- •Кутарга
- •Кутневіч
- •Лада-заблоцкі
- •Латышаў
- •Лебензон
- •Легатовіч
- •Лепяшынскі
- •Лепяшынскі
- •Ліцыній намыслоўскі
- •Лужынскі
- •Лускіна
- •Лышчынскі
- •Любашчынскі
- •Людагоўскі
- •Лянкевіч
- •Лянчыцкі
- •Ляскоўскі
- •Макоўскі
- •Макушаў
- •Малышэвіч
- •Малышэўскі
- •Мамонічы
- •Манькоўскі
- •Манюшка
- •Манюшка
- •Марал ёўскі
- •Марахоўскі
- •Марашэўскі
- •Маркевіч
- •Маркев1ч
- •Марозік
- •Марцінкевіч
- •Марціноўскі
- •Масальскі
- •Масальскі
- •Маскевіч
- •Маскевіч
- •Матушэвіч
- •Мендэле-мойхер-сфорым
- •Мікешын
- •Мікуцкі
- •Міладоўскі
- •Міхановіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Мужылоўскі
- •Мурзакевіч
- •Мухлінскі
- •Мысаўской
- •Мялешка
- •Мяржынскі
- •Набароўскі
- •Навадворскі
- •Нагумовіч
- •Нарвойш
- •Наркевіч-ёдка
- •Нарушэвіч
- •Насовіч
- •Незабіт0ўскі
- •Незабытоўскі
- •Несялоўскі
- •Нікіфароўскі
- •Павел 3 візны
- •Пагарэльскі
- •Пагоскі
- •Падабедаў
- •Падчашынскі
- •Пакроўскі
- •Палонскі
- •Панятоўскі
- •Папроцкі
- •Паўстанскі
- •Пачобут-адляніцкі
- •Пашакоўскі
- •Пашкевіч
- •Пельгжымоўскі
- •Перасветаў
- •Петражыцкі
- •Петрапаўлаўскі
- •Пётр 3 ганёндза
- •Пільхоўскі
- •Пратасевіч
- •Пратасовіч
- •П ржав альс кi
- •Рагнеда рагвалодаўна
- •Рагоўскі
- •Радзевіч
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радкавец
- •Радчанка
- •Ражанскі
- •Раманаў
- •Ратондус
- •Ржавускі
- •Рудніцкі
- •Рукевіч
- •Румянцаў
- •Рункевіч
- •Русецкая
- •Русецкі
- •Руткоўскі
- •Сабольшчыкаў
- •Саветаў
- •Савіч-заблоцкі
- •Саковіч
- •Сакольскі
- •Сапуноў
- •Сарбеўскі
- •Сасноўскі
- •Семяновіч
- •Семянтоўскі
- •Сердзюкоў
- •Сердзюкоў
- •Сержпутоўскі
- •Сілівановіч
- •Сімяон полацкі
- •Сітанскія
- •Скарульскі
- •Скрабецкі
- •Славінецкі
- •Слонімскі
- •Слупскі
- •Смаленскі
- •Смародскі
- •Сматрыцкі
- •Смуглевіч
- •Спасовіч
- •Станкевіч
- •Стары улас
- •Стафан баторый
- •Страйноўскі
- •Стрыйкоўскі
- •Стукаліч
- •Судзіл0ўская
- •Судзілоўскі
- •Сцірпейка
- •Сыракомля
- •3 Палацаў, пыхлівых адвечна,
- •Ся машка
- •Сямеўскі
- •Сянкоўскі
- •Тамашэўскі
- •Тапчэўскі
- •Трубніцкі
- •Трусевіч
- •Трутнеў
- •Труцэвіч
- •Турцэвіч
- •Тшашчкоўская
- •Тызенгаўз
- •Тызенгаўз
- •Тылкоўскі
- •Тышкевіч
- •Тышкевіч
- •Урончанка
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Файніцкі
- •Фалькоўскі
- •Фалькоўскі
- •Фальскі
- •Федаровіч
- •Філалет хрыстафор
- •Фіялкоўскі
- •Хадкевіч
- •Харламповіч
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Храпавіцкі
- •Храптовіч
- •Храптовіч
- •Цадроўскі
- •Цамблак
- •Цвяткоўскі
- •Цытовіч
- •Цэраскі
- •Цяплінскі
- •Цяцерскі
- •Чалоўскі
- •Чарноўская
- •Чартарыйскі
- •Чаховіц
- •Шадурскі
- •Шалковіч
- •Шапялевіч
- •Шапялевіч
- •Шукевіч
- •Шыдлоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шымкевіч
- •Юркевіч
- •Ягадзінскі
- •Якубовіч
- •Яленская
- •Яленскі
- •Яльніцкі
- •Янушкевіч
- •Ярашэвіч
- •Ястржэмбскі
- •Яцкоўскі
- •Спіс аўтараў
Пашакоўскі
Ян Антоні (1.3.1684—3.6.1757)
Педагог, выдавец, гісторык. Паходзіў ca шляхты Упіцкага пав. (цяпер Літва). Скон-чыўшы езуіцкую гімназію ў Коўне i прайшоўшы навіцыят у Вільні, у 1702—03 вучыўся ў Нясвіжскай педагагічнай семіна-рыі. Пазней скончыў Віленскую акадэмію па курсе філасофіі i выкладаў філасофію, граматыку i тэалогію. У 1713 пасвечаны ў святары. У 1714—15 выкладаў у Ковенскай гімназіі паэтыку i рыторыку, a ў 1717 стаў яе дырэктарам. Доктар філасофіі. Пасля 3-га-довай дактарантуры ў Віленскай акадэміі працаваў у Нясвіжы, адначасова быў выха-вальнікам сыноў М.К.Радзівыа Рыбанькі i з адным з ix падарожнічаў па Еўропе. Бага-тыя бібліятэчныя зборы Радзівілаў, асабіс-тыя кантакты i дыскусіі з кальвіністамі падштурхнулі П. да напісання трактатаў i сачыненняў багаслоўскага характару i пера-кладаў з лацінскай мовы. Ён цікавіўся не толькі хрысціянскімі рэлігійнымі канфесія-мі, але вывучаў іслам, гісторыю i дактрыну янсенізму, складаў даволі дасканалыя па-негірыкі. Галоўнай справай яго жыцця стала асветніцкая дзейнасць па стварэнні i выданні календароў. На працягу 1737—49 ён выдаў у Вільні 20 «Палітычных калянда-рыкаў», якімі паклаў пачатак віленскага пе-рыядычнага друку. У адрозненне ад калян-дарнай традыідыі, якая існавала да яго, ён выключыў ca сваіх выданняў астралогію, хірамантыю i інш. забабоны, a запоўніў ix добра выверанымі i карыснымі звесткамі з гісторыі i культуры Беларусі i Літвы. П. ім-кнуўся, каб яго календары ўсебакова вы-хоўвалі чытача, асабліва моладзь, пашыралі веды па гісторыі, астраноміі. Вельмі дбаў ён пра дакладнасць біяграфічных звестак. Апошнія гады жыцця працаваў над гісто-рыяй царквы ў Рэчы Паспалітай, якая зас-талася незавершаная. Паралізаваны, памёр у Нясвіжы.
Пашкевіч
Ян Казімір
Беларускі паэт 1-й паловы 17 ст. Біягра-фічных звестак пра яго не захавалася. Ве-рагодна, паходзіў са шляхецкага роду герба «Радван» з Ашмяншчыны. Захаваўся толькі адзін яго верш «Польска квітнет лаці-ною...», напісаны ў 1621 (апубл. ў 1842). Твор гэты — узор грамадзянскай патрыя-тычнай лірыкі, у ім выявіліся i асаблівасці сілабічнага вершаскладання. Паэт адзначае ролю роднай мовы ў грамадскім i культурным жыцці Вялікага княства Літоўскага, ганарыцца міжнароднай сдавай свайго народа, верыць у яго несмяротнасць. Як сведчаць змест, паэтычная форма i мова верша, аўтар быў чалавек свецкі, высока-адукаваны, патрыятычна настроены бела-рускі шляхціц або мешчанін. Твор захаваў-ся ў Слуцкім спісе Статута Вялікага княства Літоўскага 1529 i датаваны 1621. У гэ-тым спісе змешчаны яшчэ 5 аўтографаў па-эта, а таксама запісы іншых асоб, якія сведчаць, што ў 1-й палове 17 ст. рукапіс быў у Вільні, дзе, напэўна, i напісаны верш.
ПЕЛІКАН
Венцаслаў Венцаслававіч (11.9.1790—9.7.1873)
Медык, грамадскі i палітычны дзеяч. Нарадзіўся ў Слоніме ў шляхецкай сям'і. Скончыў курс філасофскіх навук у інстыту-це пры Віленскім універсітэце (1809), Пе-цярбургскую медыка-хірургічную акадэмію (1813). Працаваў рэпетытарам на кафедры хірургічнай паталогіі i клінікі ў Віленскім універсітэце. Багаты вопыт i выдатныя веды па хірургіі далі падставу для вызвалення П. ад экзаменаў i абароны дысертацыі на ступень доктара медыцыны i зацвярджэння міністрам асветы (1816). Працаваў прафе-сарам кафедры тэарэтычнай i практычнай хірургіі i хірургічнай клінікі Віленскага уні-версітэта (з 1817), у 1826—31 быў рэкта-рам, пазней — інспектарам Міністэрства ўнутраных спраў у Пецярбургу (1831—37), старшым урачом Маскоўскага ваеннага шпіталя (1838), дырэктарам медыцынскага дэпартамента Ваеннага міністэрства (1846). П. распрацоўваў пытанні ўдасканалення ваенных урачоў у хірургіі, нарыхтоўкі ме-дыкаментаў з мэтаю эканоміі сродкаў гас-падарчым спосабам, перагледзеў i дапоўніў каталогі лекаў для шпіталяў i войск. У
325
1851—64 быў прэзідэнтам Пецярбургскай медыка-хірургічнай акадэміі, у 1865—70 — старшынёй дзяржаўнага медыцынскага савета. У 1824 ён старшыня асобага камітэта для складання праекта новага статута вучылішчаў Віленскай навучальнай акругі i новага статута Віленскага універсітэта, у 1829 — старшыня Галоўнай духоўнай семінарыі i Віленскага цэнзурнага камітэта. Быў абраны ганаровым членам Віленскага i Варшаўскага медыцынскіх таварыстваў, Курляндскага таварыства славеснасці i навук. Аўтар артыкулаў «Міялогія для навучэнцаў» (1823), «Аб прымяненні электрычнасці ў медыцыне», прац па лячэнні анеўрызмаў i інш., змешчаных у віленскім ча- сопісе «Dziennik medycyny, chirurgii ifarmacji» («Дзённік медыцыны, хірургіі іфармацэўтыкі»). Выдаў дапаможнік па анатоміі. Памёр i пахаваны ў сваім маёнтку Пеліканы ля возера Палік (Барысаўскі ра- ён). М.І.Дарошка.
ПЕЛІКАН
Яўген Венцаслававіч (1824—6.5.1884)
Урач, пісьменнік, грамадскі дзеяч. На-радзіўся ў Вільні. Сын В.Пелікана. Атрымаў добрую хатнюю адукацыю, авалодаў фран-цузскай, нямецкай, англійскай i італьян-скай мовамі. У 1845 (паводле іншых звес-так у 1846) скончыў медыцынскі факультэт Маскоўскага універсітэта. Працаваў у Мас-коўскім ваенным шпіталі, Медыідынскім дэпартаменце Ваеннага міністэрства, Пе-цярбургскім ваенна-сухапутным шпіталі. У 1847 абараніў доктарскую дысертацыю i праз год прызначаны ад'юнкт-прафесарам кафедры акушэрства ў Імператарскай ме-дыка-хірургічнай акадэміі, дзе чытаў лек-цыі па дзіцячых хваробах. У 1850 зацвер-джаны ад'юнкт-прафесарам кафедры акушэрства, жаночых i дзіцячых хвароб гэтай акадэміі. 3 1848 загадваў рэдакцыяй «Военно-медицинского журнала». У 1850 стаў выдаўцом газеты «Друг здравия». Па хадай-ніцтве канферэнцыі акадэміі ў 1853 прызначаны прафесарам кафедры судовай медыцыны, медыцынскай паліцыі i гігіены, выкладаў у акадэміі да 1858 судовую меды-цыну i таксікалогію, удзельнічаў у распра-цоўцы навуковых пытанняў па гэтых дыс-цыплінах, увёў у акадэміі навукова-дослед-ны спосаб выкладання таксікалогіі. 3 мэ-таю пашырэння ведаў i практычнага вопыту П. часта ездзіў у камандзіроўкі ў Мас-кву, на Каўказ, у Дынабург, Варшаву; у 1855 працаваў з прафесарам М.І.Піраговым на перавязачных пунктах Пецяргофа i Apa-ніенбаўма. У 1861 прызначаны дырэктарам Медыцынскага дэпартамента Міністэрства ўнуграных спраў. Працягваў навуковыя за-няткі, чытаў лекцыі, у якасці прафесара-кансультанта працаваў пры Пецярбургскай бальніцы для чорнарабочых, друкаваў артикулы пра свае даследаванні па таксікало-гіі i судовай медыцыне. П. клапаціўся пра павышэнне ўзроўню адукацыі ўрачоў, пра паляпшэнне ix матэрыяльнага становішча, побыту, прымаў удзел у вырашэнні розных санітарных пытанняў. У 1860 паводле яго праекта ў Пецярбургу адкрыты Камітэт грамадскага здароўя. Публікацыі П. засна-ваны на шматлікіх фізіялагічных доследах, садзейнічалі развіццю таксікааогіі, судовай медыцыны, эпідэміялогіі, далі пэўны матэ-рыял па фізіялогіі, хіміі. Яго найбольш грунтоўныя працы: «Некалькі пытанняў з нагоды распаўсюджвання халеры ў 1847» (1847), «Уступныя лекцыі па судовай медыцыне» (1853), «Аб гігіенічным прыгатаванні мяса, булёну i хлеба...» (1855), «Таксікало-гія цыяністых металаў» (1865), «Паталагіч-ная анатомія некаторых новаўтварэнняў» (1861), «Аб значэнні прыродазнаўчых навук для юрыспрудэнцыі» (1868) i інш. Перакла-даў з французскай i іншых моў. Сабраў вя-лікую бібліятэку, якая пасля яго смерці пе-рададзена Ваенна-медыцынскай акадэміі.
Літ.: Е в р о п и н А.К. Исторический очерк кафедры судебной медицины с токсикологией. Спб., 1898. С. 121—141; Языков Д.Д. Обзор жизни и трудов покойных русских писателей, умерших в 1884. Спб., 1888. Вып. 4. С. 69.