- •Прадмова
- •Абламовічы
- •Абрамовіч Адам (1710-?)
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абрамовіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Абуховіч
- •Авенарыус
- •Агрызка
- •Адамовіч
- •Азарэвіч
- •Алелькавіч
- •Альхімовіч
- •Аляксандр
- •Аляшкевіч
- •Андрыёлі
- •Анімеле
- •Ан цыпа
- •Арамовіч
- •Арлоўскі
- •Аскерка
- •Астравіцкі
- •Астрожскі
- •Аўгусціновіч
- •Аураамка
- •Аўрамій смаленскі
- •Ачапоўскі
- •Багамолец (Bohomolec)
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багдановіч
- •Багушэвіч
- •Бажанаў
- •71?.: Опыты земледелия вольнонаёмным трудом. М., 1860; 2 изд. СПб., 1861; Что можно заимствовать у иностранцев по части земледелия. СПб., 1863; 2 изд. СПб., 1867.
- •Базылік
- •3 1558 Б. Працаваў у прыдворнай музыч-най капэле галоўнага пратэктара Рэфарма-цыі ў Вялікім княстве Літоўскім Мікалая
- •Баранецкі
- •Бараноўскі
- •Бардзілоўскі
- •Барздынскі
- •Бароўскі
- •Барташэвіч (Bartoszewicz)
- •Бартольд
- •Бартэльс
- •Баршчэўскі
- •Барычэўскі
- •Белаблоцкі
- •Беркман
- •Бжастоўскі
- •Бжастоўскі
- •Бонч-асмалоўскі
- •Борзабагаты
- •Будзіла
- •Будзіл0віч
- •Будзінскі
- •Буйніцкі
- •Булгакоўскі
- •Булгары н
- •Бучынскі
- •Быкоўскі
- •Быхавец
- •Бычковы
- •Бя рында
- •Вадкоўскія
- •Вайніловіч
- •Вайніловіч
- •Валадковіч
- •Валатоўскі
- •Валовіч
- •Валовіч
- •Ваньковіч
- •Васільева
- •Ваўжэцкі
- •Вашчанка
- •Вашчанка
- •Вераніцын
- •Весялоўскі
- •Вольскі
- •Вяроўкін
- •Вярыга-дарэўскі
- •Вярэнька
- •Гаворскі
- •Гальперын
- •Гальшанскія
- •Галянскі
- •Гарабурда
- •Гарабурда
- •Гараўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гарбачэўскі
- •Гардзіслава
- •Гаўрыленка
- •Гаўсман
- •Гаховіч
- •Гашкевіч
- •Гаштольд
- •Гедзімін,
- •Герберскі
- •Гіндэнбург
- •Гітаўт-дзевалт0ўскі
- •Гольц-мілер
- •Грабніцкі
- •Граткоўскі
- •Грум-гржымайла
- •Грыгаровіч
- •Грыневіч
- •Грынявіцкі
- •Гурыновіч
- •Гусаржэўскі
- •Гусоўскі
- •Дабравольскі
- •Дабравольскі
- •Дадэрка
- •Дакучаеў
- •Даленга-хадакоўскі
- •Далеўскія
- •Даманеўскі
- •Дамашэвіч
- •Дамбавецкі
- •Дамброўскі
- •Дамейка
- •Дарагастайскі
- •Дашчынскі
- •Дземід0віч
- •Дзмітрыеў
- •Дмахоўскі
- •Дразд0в1ч
- •Дубовіч
- •Дудышкін
- •Дунін-горкавіч
- •Дунін-марцінкевіч
- •Дыбоўскі
- •Ермакоў
- •Ефрасіння полацкая
- •Ефрасіння рагвалодаўна
- •Жаля30ўскі
- •Жахоўскі
- •Ждановіч
- •Жуковіч
- •Жураўскі
- •Жыпмонт I
- •Жыпмонт II
- •Жэра (Zera)
- •Завадскія
- •Завітневіч
- •Загурскі
- •Залескі
- •Залускі
- •Замысл0ўскі
- •Заранка
- •Зарэмба
- •Зарэмба-каліноўскі
- •Звеніслава
- •Здан0в1ч
- •Івановіч
- •Іваноўскі
- •Іваноўскі
- •Ігнатовіч
- •Ігнацьеў
- •Кавалеўская
- •Кавалеўская
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •Кавалеўскі
- •7В.:Собр. Науч. Тр. Т. 1—2. М., 1950—56.
- •Кавячынскі
- •Каганец
- •Каладынскі
- •Каменскі
- •Кантрым
- •Канчэўскі
- •Каралькевіч
- •Каратынскі
- •7В.:Творы. 2-е выд. Мн., 1981.
- •Каржанеўскі
- •Карповіч
- •Карповіч
- •Карташэўскі
- •Карчэўскі
- •Кары цкi
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касовіч
- •Касцюшка
- •Катовіч
- •Кахлеўскі
- •Качаноўскі
- •Каяловіч
- •Кіпрыян
- •Кірыла тураўскі
- •Клакоцкі
- •Клімашэўскі
- •Клімент смаляціч,
- •Кміта-чарнабыльскі
- •Князьнін
- •Крачкоўскі
- •Крашэўскі
- •Крышкоўскі
- •Кукальнік
- •Кулакоўскі
- •Кулжынскі
- •Кульчынскі
- •Кунцэвіч
- •Курбскі
- •Кургановіч
- •Кусцінскі
- •Кутарга
- •Кутарга
- •Кутневіч
- •Лада-заблоцкі
- •Латышаў
- •Лебензон
- •Легатовіч
- •Лепяшынскі
- •Лепяшынскі
- •Ліцыній намыслоўскі
- •Лужынскі
- •Лускіна
- •Лышчынскі
- •Любашчынскі
- •Людагоўскі
- •Лянкевіч
- •Лянчыцкі
- •Ляскоўскі
- •Макоўскі
- •Макушаў
- •Малышэвіч
- •Малышэўскі
- •Мамонічы
- •Манькоўскі
- •Манюшка
- •Манюшка
- •Марал ёўскі
- •Марахоўскі
- •Марашэўскі
- •Маркевіч
- •Маркев1ч
- •Марозік
- •Марцінкевіч
- •Марціноўскі
- •Масальскі
- •Масальскі
- •Маскевіч
- •Маскевіч
- •Матушэвіч
- •Мендэле-мойхер-сфорым
- •Мікешын
- •Мікуцкі
- •Міладоўскі
- •Міхановіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Міцкевіч
- •Мужылоўскі
- •Мурзакевіч
- •Мухлінскі
- •Мысаўской
- •Мялешка
- •Мяржынскі
- •Набароўскі
- •Навадворскі
- •Нагумовіч
- •Нарвойш
- •Наркевіч-ёдка
- •Нарушэвіч
- •Насовіч
- •Незабіт0ўскі
- •Незабытоўскі
- •Несялоўскі
- •Нікіфароўскі
- •Павел 3 візны
- •Пагарэльскі
- •Пагоскі
- •Падабедаў
- •Падчашынскі
- •Пакроўскі
- •Палонскі
- •Панятоўскі
- •Папроцкі
- •Паўстанскі
- •Пачобут-адляніцкі
- •Пашакоўскі
- •Пашкевіч
- •Пельгжымоўскі
- •Перасветаў
- •Петражыцкі
- •Петрапаўлаўскі
- •Пётр 3 ганёндза
- •Пільхоўскі
- •Пратасевіч
- •Пратасовіч
- •П ржав альс кi
- •Рагнеда рагвалодаўна
- •Рагоўскі
- •Радзевіч
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радзівіл
- •Радкавец
- •Радчанка
- •Ражанскі
- •Раманаў
- •Ратондус
- •Ржавускі
- •Рудніцкі
- •Рукевіч
- •Румянцаў
- •Рункевіч
- •Русецкая
- •Русецкі
- •Руткоўскі
- •Сабольшчыкаў
- •Саветаў
- •Савіч-заблоцкі
- •Саковіч
- •Сакольскі
- •Сапуноў
- •Сарбеўскі
- •Сасноўскі
- •Семяновіч
- •Семянтоўскі
- •Сердзюкоў
- •Сердзюкоў
- •Сержпутоўскі
- •Сілівановіч
- •Сімяон полацкі
- •Сітанскія
- •Скарульскі
- •Скрабецкі
- •Славінецкі
- •Слонімскі
- •Слупскі
- •Смаленскі
- •Смародскі
- •Сматрыцкі
- •Смуглевіч
- •Спасовіч
- •Станкевіч
- •Стары улас
- •Стафан баторый
- •Страйноўскі
- •Стрыйкоўскі
- •Стукаліч
- •Судзіл0ўская
- •Судзілоўскі
- •Сцірпейка
- •Сыракомля
- •3 Палацаў, пыхлівых адвечна,
- •Ся машка
- •Сямеўскі
- •Сянкоўскі
- •Тамашэўскі
- •Тапчэўскі
- •Трубніцкі
- •Трусевіч
- •Трутнеў
- •Труцэвіч
- •Турцэвіч
- •Тшашчкоўская
- •Тызенгаўз
- •Тызенгаўз
- •Тылкоўскі
- •Тышкевіч
- •Тышкевіч
- •Урончанка
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Урублеўскі
- •Файніцкі
- •Фалькоўскі
- •Фалькоўскі
- •Фальскі
- •Федаровіч
- •Філалет хрыстафор
- •Фіялкоўскі
- •Хадкевіч
- •Харламповіч
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Ходзька
- •Храпавіцкі
- •Храптовіч
- •Храптовіч
- •Цадроўскі
- •Цамблак
- •Цвяткоўскі
- •Цытовіч
- •Цэраскі
- •Цяплінскі
- •Цяцерскі
- •Чалоўскі
- •Чарноўская
- •Чартарыйскі
- •Чаховіц
- •Шадурскі
- •Шалковіч
- •Шапялевіч
- •Шапялевіч
- •Шукевіч
- •Шыдлоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шыманоўскі
- •Шымкевіч
- •Юркевіч
- •Ягадзінскі
- •Якубовіч
- •Яленская
- •Яленскі
- •Яльніцкі
- •Янушкевіч
- •Ярашэвіч
- •Ястржэмбскі
- •Яцкоўскі
- •Спіс аўтараў
Качаноўскі
Уладзімір Васілевіч (13.3.1853—24.4.1901)
Філолаг, славяназнавец. Нарадзіўся ў в. Вялікі Лес Гродзенскай губ. ў сям'і свята-ра. Скончыў Варшаўскі універсітэт (1876). Падарожнічаў з навуковымі мэтамі па сла-вянскіх землях, Грэцыі, Італіі i паўднёвай Францыі. Пасля вяртання з падарожжа абараніў магістэрскую дысертацыю «Нявы-дадзены дуброўніцкі паэт А.М.Глегевіч» (1882), у якой паказаў яго значэнне ў раз-вііші драматург i i ў славян. За час свайго падарожжа па Балгарыі склаў вялікі збор-нік песень «Помнікі балгарскай народнай творчасці» (1882), дзе змясціў таксама ка-роткія нататкі пра асаблівасці народнай мовы, апісанні звычаяў, узоры балгарскай мовы 17—18 ст., збор прымавак i кароткі слоўнік. Пэўны час быў прафесарам у Казан!. У 1888 распачаў выданне перыядыч-нага зборніка «Вестник славянства». Аўтар прац «Візантыйскія летапісы як крыніцы гісторыі паўднёвых славян» (1881), «Аб гіс-торыі вывучэння рускай мовы» (1886), «А.С.Пушкін як выхавацель рускага грамадства» (1888) i інш.
Літ.: Я г и ч И.В. Энциклопедия славянской филологии. СПб., 1910; Славяноведение в дореволюционной России: Библиогр. словарь. М., 1979.
КАШУЦКІ (Koszutski)
Станіслаў (?—4.4.1559)
Перакладчык твораў антычных аўтараў, паэт, мысліцель-гуманіст. Біяграфічных звестак захавалася вельмі мала. Вядома, што ў 1544 вучыўся ў Вітэнбергу і атрымаў добрую гуманітарную адухацыю. Быў пас-лядоўным прыхільнікам Рэфармацыі. 3 1547 на службе ў Радзівілаў. Відаць, па просьбе сваіх гаспадароў напісаў у 1548 эпіталаму (на лацінскай мове) з нагоды жа-ніцьбы маладога караля Жыгімонта II Аў-густа з удавой Гаштольда — Барбарай Ра-дзівіл. Аднак гэты твор застаўся ненадрука-ваны і, магчыма, нават не прачытаны ма-ладажонам, бо адкрытая непрыязнасць на-сельніцтва Вялікага княства Літоўскага да гэтага шлюбу паўплывала на тое, што яго адзначалі вельмі сіііпла. Як сакратар кара-левы Барбары ў 1549 К. суправаджаў яе ў падарожжы да Кракава. Пасля смерці кара-левы застаўся ў Вільні на пасадзе бібліятэ
224
кара Жыгімонта II Аўгуста. Ён склаў каталог каралеўскага кнігазбору, падзяліў яго на 3 часткі паводле фарматаў, a літаратуру — паводле зместу: анатацыі, каментарыі, лек-цыі, трактаты, тлумачэнні, слоўнікі i інш. Менавіта на час яго працы бібліятэкарам (1551—59) прыпадае асноўная літаратурная i перакладчыцкая дзейнасць. Ён пераклаў на польскую мову твор Цыцэрона «Пра абавязкі» з дадаткам жышіяпісу антычнага філосафа (Лоск, 1575), твор Рэйнхарда Ло-рыха «Кніга пра выхаванне i адукацыю дзяржаўнай асобы» (выд. ў 1558). Аўтар па-этычных твораў, прысвечаных Жыгімонту II Аўгусту i Мікалаю Радзівілу.
КАЯЛОВІЧ (Віюк-Каяловіч) Альберт Войцех (1609—6.10.1677)
Псторык. філосаф, тэолаг, літаратар, рэ-лігійны дзеяч Рэчы Паспалітай. Нарадзіўся ў г. Коўна (Каунас) у шляхецкай сям'і. У 1627 уступіў у ордэн езуітаў. У 1629—32 вывучаў філасофію ў Нясвіжы, затым тэа-логію ў Віленскім універсітэце. Выкладаў рыторыку, паэтыку, філасофію, тэалогію ў Смаленску, Браневе, Вільні, Брэсце i інш. гарадах. Прайшоў шлях ад выкладчыка ка-легіума да рэктара Віленскага універсітэта. Быў арганізатарам i актыўным удзельнікам дыскусій з кальвіністамі пры двары Радзіві-лаў. Шмат ездзіў па Беларусі. збіраў матэ-рыялы па геральдьшы. Меў вялікую калек-цыю гербаў Вялікага княства Літоўскага. Аўтар 2-томнай «Псторыі Літвы» (1650— 69, на лацінскай мове), у якой крытычна выкарыстаў «Хроніку...» Ы.Стрыйкоўскага, але быў самастойны ў трактоўцы асноўных падзей i ў форме падачы матэрыялу. Яго «Гісторыю Літвы» можна разглядаць як лі-таратурны помнік стылю барока з харак-тэрнай для яго параднасцю, вытанчанасцю мовы i вялікай увагай да дэталяў. У працы «Мешаніна рэчаў» (»Miscellanea rerum») К. расказаў пра розныя мясніны Вялікага княства Літоўскага, гісторыю хрысціянства ў гэтым краі, людзей, школы i інш. Ён рас-працаваў курс лекііый па філасофіі, якія чытаў у Віленскім універсітэце ў 1641—44. У 1648 у Вільні выдаў кнігу «Зрок, удаклад-нены розумам, ці Як наглядны доказ з цу-доўнымі з"явамі пустаты абвергнуты вілен-скім перыпатэтыкам пры дапамозе доказу рацыянальнага». Гэта быў адказ на публі-кацыі італьянца-капуцына В. Магні. К. з пазіцый арыстоцелеўскай фізікі абвяргаў магчымасць пустаты ў прыродзе, наяўнасць якой спрабаваў «наглядна» даказаць у сваіх публічных эксперыментах Магні. У тэарэ-тычнай аснове спрэчкі ляжыць супярэч-насць паміж «эмпірызмам» (Магні) i рацы-яналізмам (К.), характэрная для культуры 17 ст., а таксама ў поглядзе на прыроду су-вяз! матэрыі і прасторы. К. адстойваў непа-рыўнасць сувязі матэрыі і прасторы. Ён зыходзіў з тых жа фізічных і метафізічных прынцыпаў, што i Дэкарт, які застаўся ў пытанні аб пустаце перыпатэтыкам i «пле-ністам», нягледзячы на свой эксперимент ca з'явай, названай потым «тарычэлевай пустатой». У адрозненне ад Тарычэлі Магні не змог растлумачыць фізічную прыроду з'явы, якую наглядаў у доследзе: дзеянне атмасфернага ціску на трубку з разрэджа-ным паветрам.
К. пакінуў шэраг твораў па гісторыі Бе-ларусі і Літвы. Галоўныя з ix: «Гісторыя Літвы...», «Радзівілаўскі летапіс» (Вільня, 1653, на лац. мове). 3 генеалагічных прац найбольш вядомы гербоўнік беларускай i літоўскай шляхты «Nomenclator» «Намен-клятар» (Вільня, 1656, налац. мове). Памёр у Варшаве.
Літ:. Чернышева Л.А. Латиноязычнаятрадиция в культуре белорусского барокко // Бе-лороссика. Мн., 1980. Л.А.Чарнышова.