Міцкевіч

Юзаф (1744—1817)

Фізік, асветнік. Нарадзіўся ў Гродзен-скім пав. Больш за 20 гадоў працаваў пра-фесарам Віленскай акадэміі, а потым у Га-лоўнай школе Вялікага княства Літоўскага. Навуковых прац пасля сябе не пакінуў, але, нягледзячы на гэта, яго лічаць «баць-кам фізікі ў Літве» за заслугі ў падрыхтоў-цы кадраў i ўкараненне дасягненняў фізіч-най навукі ў прамысловасць, будаўніцтва i рамяство. Курс фізікі, якую выкладаў М., уключаў асноўныя палажэнні ньютанаў-скай механікі. Значную ўвагу ён звяртаў на праблемы выкарыстання фізікі ў гаспадар-ча-эканамічным i штодзённым жыцці, што адрознівала яго лекцыі ад лекцый іншых выкладчыкаў Віленскай акадэміі сярэдзіны 18 ст., у якіх курсы фізікі мелі абстрактны характар. М. падзяляў як моцныя, так i слабыя пазііші поглядаў паслядоўных пры-хільнікаў Ньютана ў фізіцы. 3 аднаго боку, ён выступаў за навуковае пазнанне прыро-ды, якое грунтавалася на вопыце i прыно-сіла непасрэдную карысць, з другога — М. не парываў з рэлігіяй, бачыў у навуцы сродак умацавання веры ў Бога, называў фізіку навукай, якая непаерэдна вяла чала-века да пазнання Бога.

Літ.: Bieliński I. Universytet Wileński (1579—1831). T. 1—3. Kraków, 1899—1900; Б и -рало А.А. Философские проблемы в науке эпохи просвещения в Белоруссии и Литве. Мн., 1979. С. 36—37.

Міцкевіч

Юльян Аляксандравіч (ахрышчаны 23.8.1801—16.11.1871)

Псторык права. Нарадзіўся ў г. Нава-грудку. Брат паэта К.Міцкевіча. Скончыў павятовую школу ў Навагрудку. У 1819 паступіў у Віленскі універсітэт. У 1822 ат-рымаў другое месца за конкурсную працу «Які ўплыў магло меиь заканадаўства рым-скае на заканадаўства польскае і літоў-скае?» (апублікавана з заўвагамі \.Лялевеля ў 1825 у час. «Дзённік варшаўскі»). Актыў-на дзейнічаў у таварыстве філарэтаў, з 1822 у таварыстве філадэльфістаў. Арыштаваны па справе філарэтаў, у ліст. 1823 — крас. 1924 быў зняволены ў кляштары францые-канцаў. У 1826 узнагароджаны як найлеп-шы студэнт права. У 1825 або 1826 атрымаў ступень магістра абодвух правоў. 3 1828 выкладаў права ў Крамянецкім ліцэі, пасля яго закрыцця ў 1835 пераведзены ў Кіеў, прафесар рымскага права універсітэта св. Уладзіміра і Харкаўскага універсітэта (з 1840). Пасля выхаду ў адстаўку каля 1859 вярнуўся ў Беларусь, купіў на Палессі не-вялікі маёнтак Губерня (цяпер у Драгічын-скім р-не), дзе напісаў свае творы «Энцык-лапедыя права» i «Курс рымскага права» (не выдадзены). У 1863 дапамагаў паўстан-цкаму атраду Р.Траўгута.

МЛОЦКІ

Тадэуш

Філосаф-асветнік 2-й паловы 18 ст. Бі-яфафічных звестак пра яго не захавалася. Вядома толькі, што ў 1799 ён выдаў у Віль-ні кнігу «Пасведчанне з вытокаў натураль-нага права». У прадмове да гэтага твора М. паведамляў чытачам, што сабраў у ім думкі мудрых вучоных, якія найбольш грунтоўна пісалі пра дзяржаву i натураль-нае права. Але «Пасведчанне...» не проста змяшчала вытрымкі з твораў розных філо-сафаў і прававедаў, а было самастойнай працай, у якой даваліся ацэпкі выкаэван няў і каментарыі да ix. У 1-й частцы кнігі «Аб пачатках натуральнага права» разгляда-юцца пытанні аб прыродзе чалавека з пун­кту погляду права, сутнасці натуральнага права, як яно ўзнікла і да т.п. НатуральУ.Дуброўка, Я.Пушча, М.Лужанін, Ю.Гаў-рук, П.Трус i інш. Міцкевічаўскія традыцыі народнасці, рэалізму i рамантызму развіва-лі М.Танк, А.Куляшоў, В.Таўлай, П.Пес-трак, Ю.Гаўрук, М.Лужанін, П.Панчанка, Я.Семяжон i інш.

71?.: Dzieła. T. 1—16. Warszawa, 1949—55; бел. пер. — Выбр. тв. Мн., 1955; «Зямля навагруд-екая, краю мой родны...». Мн., 1969; рус. пер. — Собр. соч. Т. 1—5. М., 1848—54; Стихотворе­ния. Поэмы. М, 1968; Пан Тадевуш, или Пос­ледний наезд на Литве. М., 1985. Вершы, бала-ды, паэмы. Мн., 1996; Да Нёмна. Мн., 1998; Санеты-Sonety. Мн., 1998; Дзяды-Dziady. Т. 1— 2. Мн., 1999: Рус. пер. —Ода к молодости: Сти­хотворения. Поэмы. Мн., 1997.

Літ.: Живов М.С. Адам Мицкевич: Жизнь и творчество. М., 1956; Л о й к а А. Адам Міц-кевіч і беларуская літаратура. Мн., 1959; Свет­лым ценем Адама Міцкевіча. Мн., 1994; Адам Міцкевіч i Беларусь — Adam Mickewicz a Beakorus. Мн., 1997. Адам Міцкевіч і нацыяналь-ная культура: матеріалы Міжнар. навук. канф. Мн., 1997; WitkowskaA. Mickiewicz: słowo i czyn. Warszawa, 1998. І.А.Масяяніцына.