Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Силаус Каз. яз..doc
Скачиваний:
193
Добавлен:
18.05.2015
Размер:
5.29 Mб
Скачать

Менің Отаным – Қазақстан

Қазақстан Еуразия материгінің орталық бөлігінде орналасқан. Қазақстан шекарасының жалпы ұзындығы 15.000 шақырымнан асады. Батысында және солтүстігінде Ресеймен, оңтүстігінде Қырғызстанмен, Өзбекстан, Түрікменстан, ал шығысында Қытаймен шектеседі. Қазақстанның жерінің аумағы 2717,3 мың шаршы шақырым. Халқының саны 16 миллионнан астам. Республикамызда көп ұлттың өкілдері тұрады. Онда жүзден астам ұлттардың өкілдері қазақ халқымен бірге тату-тәтті өмір сүруде. Қазақстанның астанасы – Астана қаласы. Республикамыза 14 облыс, 90-ға жуық қала, 200-ден астам аудан бар.

Елдің солтүстігі орманды, ал оңтүстігі таулы болып келеді. Орталық Қазақстанды жазық дала алып жатыр. Қазақстандағы ең ірі өзендер: Ертіс, Есіл, Жайық, Сырдария, Іле т.б. Ең үлкен көлдері мен теңіздеріне Балқаш пен Зайсан көлдері, Каспий мен Арал теңіздері жатады. Қазақстан қара және түсті металдарға, көмір, газ, бағалы металдарға (алтын, күміс, платина), сирек кездесетін металдарға (тантал, индий, иридум т.б.) бай.

Қазақстан ауыл шаруашылығы, өнеркәсібі дамыған ел. Өнеркәсіптің негізгі салалары – металлургия, машина жасау, металл өңдеу, отын – энергетика, химия және басқа салалары. ауыл шаруашылығының негізгі салалары – егіншілік пен мал шаруашылығы. Ауыр өнеркәсіптің орталықтары – Қарағанды, Өскемен, Теміртау, Жезқазған, Балқаш, Екібастұз, Шымкент және тағы басқалар.

Сонымен қатар Қазақстан – ғылымы мен мәдениеті жоғары дамыған ел. Қазақстанда Ұлттық Ғылым Академиясы, ғылыми-зерттеу институттары, жолғары оқу орындары, опера және балет тетры, драма театры, кинотеатрлар, мектептер, кітапханалар, мәдениет сарайлары сияқты көптеген ғылым мен мәдениет ошақтары бар.

Бурабай – Көкшетаудағы әдемі көл, суы тұщы және мөлдір. Көлдің ең терең жеріндегі жәндіктер мен балықтар айқын көрінеді. Көлдің айналасы қарағайлы, қайыңды орман. Көкшеде әйгілі «Оқжетпес», «Жұмбақтас» сияқты көрікті жерлері бар. Көлінде әр түрлі балықтар бар. Бурабай көлінің айналасында курорт, демалыс орындары орналасқан. Ол таза ауасымен, қымызбен емдейтін ірі курорт. Бурабай табиғатының көркемдігі жөнінен әлем курорттарының ішінде ерекше орны алады.

Қазақстанның астаналары: Орынбор (1925), Қызылорда (1929), Алматы (1929-1997) және Астана (1997 10-желтоқсан) қалалары.

Сөздік

тату-тәтті – счастливо

жазық дала – степь

өнеркәсіп – промышленость

салалар – раздел

егіншілік – растениеводство

мал шаруашылығы – скотоводство

тұщы – пресный

мөлдір – прозрачный

орталық бөлігі – центральная часть

шаршы шақырым – квадрат километр

батыс – запад

шығыс – восток

даму – развиваться

айнала – вокруг

1-тапсырма. Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беріңіз

  1. Қазақстанның табиғаты қандай?

  2. Қазақстанда қандай кен байлықтар бар?

  3. Қазақстан қандай республика?

  4. Қандай қалалар Қазақстанның астаналары болды?

  5. Қазақстанның қандай көрікті жерлерін білесіз?

  6. Қазақстандағы өнеркәсібі дамыған қалаларды атаңыз

  7. Астананың болашағын қалай елестетесіз?

а) Төмендегі сөздердің ауармасымен танысу:

Ыдырау – раcпад

Ежелгі – древний

Үндеу – листовка

Табалдырық – порок

Қасиетті – благодатный

Теңелу- приравниваться

Ықылас – внимание

Ұйымшылдық-организованность

Татулық-дружба

Бірлік-единство

Жомарттық-щедрость

Ізгілік-добро

Малтығу-тонуть

Дән-зерно

Аяусыз-безжалостно

Жазалау-наказать

Дүмпу-взрыв

Наразылық-протест

Дүр сілкіндіру-потрясти

Дербес-самостоятельный

Оралу-возвратиться

Оқиға-событие

Талап ету-требовать

Бас көтеру-восстать

Үстемдік-господство

Бетпе-бет-лицом к лицу

Айқын-ясный

Әкеп соғу-привести

Құрбан-жертва

Малыну-окунуться

Тегіс-полностью

Қамтылу-охватываться

Тән-характерно

Күллі-все

Құқық-права

Перзент-дитя

Мәре-сәре-радостно

Күннің нұры ерекше төгілетін-осебенное отражение лучей

ә) Мәтінді оқу.