Лексикалық материал бойынша сұрақтар

1-тапсырма. Өткен мәтіндегі сөздер мен сөз тіркестерін еске түсіріп, орыс тіліне аударыңыз.

Сіңірдің созылуы, зиянды әдет, тағамдағы көмірсу, ағзадағы зат алмасу, мүгедек адамдар, жүйелі бақылау, ғылыми зерттеу, денсаулық сақтау, жұқпалы індеттер, дене шынықтыру, ретсіз тамақтану, мамандырылған бөлімше.

2-тапсырма Буынның шығуына сұхбат құраңыз. Науқасқа дәрігердің қоятын сұрақтарын жазыңыз.

3-тапсырма.Мәтінді қазақ тіліне аударып, медициналық термин сөздерді оқып алыңыз.

Краснуха

Краснуха обычно начинается с появления на лице пятнистой розовой сыпи, которая в течение нескольких часов распространяется по всему телу, особенно вокруг суставов, на спине, ягодицах, на руках и ногах. Одновременно у ребенка начинается легкий насморк, кашель.

Еще один характерный симптом краснухи – увеличение лимфатических узлов, особенно затылочных и заднешейних.

Дети старшего возраста и взрослые переносят это заболевание тяжелее: с высокой температурой, резкой головной болью, значительным увеличением лимфатических узлов.

4-тапсырма. Сөйлемдерді оқып, орыс тіліне аударыңыз.

1912 жылы поляк ғалымы Казимир Функ тағам құрамындағы белок, май көмірсутек және минералды тұздардан басқа тағы бір белгісіз затқа «витамин» деп ат берді. «Вита» латынның «өмір» деген сөзі, ал «мин» - химиялық құрамында азоты бар зат.

Казимир Функ күріш құрамынан белок, май көмірсутек және минералды тұздарды бөліп алды, ал кейіннен алған «витамин» деген затында, шынында да азот бар еді. (А.Алдашев)

Тестілер:

1. Бағыныңқысы “қайтсе де?” деген сұраққа жауап бермейтін сөйлемді көрсетіңіз.

а) Май безінің секрециясы теріні майлап, ағзаны жиналған зиянды қалдықтардан тазартады.

ә) Тері дене жылылығын реттесе де, сезім арқылы ағзаны түрлі зиянды әсерлерден қорғай алмайды.

б) Науқас дер кезінде емделсе де, толық жазылып кетпеді.

в) Үсіген терінің біртіндеп жаны кете бастаса да, соңынан қараяды.

г) Үй тапсырманы жақсы орындаса да, сабақта дұрыс жауап бере алмайды.

2. Сабақтас құрмалас сөйлем жасайтын сыңарды көрсетіңіз.

..., бір-бірімен тығыз байланысты.

а) Бұлардың атқаратын қызметі әр түрлі болғанмен

ә) Тыныс алу жүйесінің мүшелері

б) Дене қызуы жоғарылады

в) Ауру асқынып, басқа мүшелерді қабындырыпты

г) Әр өкпе өкпеқаппен қоршалған

3. Сабақтас құрмалас сөйлемнің қай түріне жатады?

Егер науқастың бас сүйегі сынса, жедел дәрігер шақыру керек.

а) Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

ә) Шартты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

б) Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

в) Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

г) Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

4. Сабақтас құрмалас сөйлемнің қай түріне жатады?

Ауыр формалары кезінде жүрек соғысы баяулап, қан қысымы төмендейді.

а) Мезгіл бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

ә) Мақсат бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

б) Қимыл-сын бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

в) Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

г) Себеп бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем.

5. Сөйлемнің алдыңғы сыңарын табыңыз.

..., науқастың жағдайы нашарлайды.

а) Микробтар болады

ә) Ауру басталмаса

б) Асқыну болмай

в)+ Жұтынғанда тамағы ауырып

г) Ауру тудыратын себептері

6. Сабақтас құрмалас сөйлем жасайтын сыңарды көрсетіңіз.

..., тепе-теңдік сақтай алмайды.

а) Жедел ауырады

ә) Жүргенде сенімсіздік байқалып

б) Баланың басы айналады

в) Баланың есту қабілеті төмендейді

г) Көлеміне қарай өзгеріп отырады

7. Сабақтас құрмалас сөйлем емес қатарды көрсетіңіз.

а) Балды тыныс жолы зақымданғанда, жүрек қызметі нашарлағанда беруге болады.

ә) Зат алмасу процесі жақсарады, жүрек етінің жиырылуы күшейеді.

б) Антибиотикті қажет болғанда ғана пайдаланыңыз.

в) Ең алдымен дәрігерге көрініп, толық тыныштықта жатып емделген жөн.

г) Ауырған адамды дереу жеткізу үшін, жедел жәрдем машинасын шақырды.

8. Салалас құрмалас сөйлемнің қай түріне жатады?

Тері газ алмасуын реттейді және ол ағзаны сыртқы әсерлерден қорғайды.

а) Ыңғайлас салалас құрмалас сөйлем.

ә) Талғаулықты салалас құрмалас сөйлем

б) Қарсылықты салалас құрмалас сөйлем

в) Себеп-салдар салалас құрмалас сөйлем

г) Сабақтас құрмалас сөйлем

9. Көп нүктенің орнына тиісті шылауды қойып, салалас құрмалас сөйлем жасаңыз.

Бүйрек қызметі нашарлайды ... жүрек ентікпесі пайда болады.

а) үшін

ә) бірақ

б) және

в) де

г) деді

10. Қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлем болатын сыңарды көрсетіңіз.

..., қан қысымы уақытша көтерілді.

а) Ағзада өзгеріс байқалып

ә) Ауыр ой еңбегімен айналысу үшін

б) Қан тамырдың тарылуы болса

в) Дәрісін дер кезінде қабылдағанмен

г) Жүректің көлемі ұлғайып

ІІ нұсқа

1-тапсырма. Сөйлемнің тұрлаусыз мүшелерінің қандай түрлері бар? Мысалдар келтіріңіз.

2-тапсырма. Берілген сөйлемдерді құрмалас сөйлемге айналдырыңыз.

5. Қуық түбінен несеп каналы басталады.

6. Жұқпалы аурулар науқас адамнан сау адамға жұғады.

7. Аймақтық жүйке жүйесі ішкі мүшелердің жұмысын бір қалыпты реттеп отырады.

8. Мидың жұмысы қан тамырларының қызметімен тығыз байланысты.

3-тапсырма. Салалас құрмалас сөйлем қалай жасалады? Мысалдармен дәлелдеңіз.

4-тапсырма. Мақсат бағыныңқы, шартты бағыныңқы, қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдердің бағыныңқы сыңарының баяндауышының жасалу жолдарын түсіндіріңіз. Мысалдар келтіріңіз.

5-тапсырма. Сабақтас құрмалас сөйлемдердің түрлерін анықтаңыз.

1. Аурудың алдын алсаң, денсаулығыңның дұрыс болуына көмектеседі.

2. Бүйрекке тас жиналмасын деп, ол емдік шөптер ішті.

3. Науқастың қуығы созылмалы қабынса да, дәрігердің көмегімен тез жазылып кетті.

4. Қан қысымы жоғарыламау үшін, қажетті емдерді қолданды.

6-тапсырма. Берілген сөздерді орын тәртібі бойынша қойып, сөйлем құрастырыңыз.

5. Біртұтас, дегеніміз, анатомиялық, ауру, құбылыстар, және, физиологиялық.

6. Бар, ең астыңғы, торлары, терінің, май қабатында.

7. Болады, толуына, қуық, өзгермелі, пішіні, қарай.

8. Бүйрек, жатады, үсті, безі, екі, бүйректің, үстінде.