Кәсіби бағдарлы деңгей

Кәсіби бағдарлы деңгейдің лексикалық минимумы шамамен 1300-1600 сөз.

Тыңдалым бойынша студенттер бейтаныс кәсіби бағдарлы мәтінді таспадан тыңдап, ақпараттың мазмұнын, тақырыбын, негізгі идеясын, негізгі және қосымша хабарды толық түсіне білуі тиіс. Тыңдалым уақыты – 3-4 минут және бір рет тыңдалады. Мәтін көлемі: 600-800 сөз. Мәтінде 5-6 таныс емес сөз кездесуі мүмкін. Диктордың оқу (сөйлеу) қарқыны қалыпты, сөйлеу жылдамдығы: 220-250 буын.

Егер тыңдалым диалог арқылы жүзеге асатын болса, онда студент сұхбаттасушының кәсіби тақырып аясында қойған сұрағын, айтқан ойының мазмұнын тыңдай отырып, түсініп, жауап қайтара білуі тиіс. Диалог көлемі: 10-12 сөйлем құрылымнан тұруы мүмкін.

Оқылым әрекеті бойынша студент көлемі 900-1000 сөзден тұратын мәтінді оқып, түсінгенін ауызша айтып, сұрақтарға жауап беруі немесе мәтін бойынша түсінгенін өз сөзімен әңгімелеп беруі қажет. Бұдан студенттің мәтіннің мазмұнын түсінген – түсінбегенін және сөздік қорының ауқымын бірден аңғаруға болады. Мәтіндер кәсіби – іскери, арнайы ресми бағытта оқиғаны хабарлау, мазмұндау, суреттеу негізінде арнайы құрастырылуы қажет. Мәтін мазмұнында 8-10 таныс емес сөз кездесуі ықтимал.

Кәсіби мәтінді оқу барысында студент мыналарды орындай білуі қажет:

• оқудың әр түрлі стратегияларын қолдана білуі;

• мәтіннің тақырыбын анықтап, оның негізгі идеясын түсіне білуі.

Жазылым бойынша жұмысты орындауда студенттер таңдаған тақырып мазмұнын

терең түсініп, оны өз сөзімен жазбаша жеткізе білуі және сонымен қатар өзінің осы тақырып бойынша жеке көзқарасын, тұжырымын да жеткізе білгені жөн. Мұның өзі студенттің кәсіби қазақ тілін қалай меңгергенін, оның қазақша сөз байлығының ауқымын көрсетеді. Шығарма – эссе көлемі - 600-700 сөзден тұруы тиіс. Студент сонымен қатар кәсіби тақырып бойынша оқыған кітаптары, мақалалары немесе тыңдаған хабарлары жайында шағын мәлімдеме, түйіндеме жаза білуі қажет. Егер студент кәсіби тақырыпта реферат жазатын болса, мәтіннің ауқымы 5-8 бет, аннотация немесе іскерлік қағаз үлгілері – 0,5-0,8 бет, ал конспект мәтінінің ауқымы 2-3 бет болуы тиіс.

Айтылымда студенттер өздеріне ұсынылған кәсіби бағыттағы тақырыптардың біріне сұхбат (сөйлесім) құрады. Таңдаған тақырыпқа сай сөйлесімде төмендегідей шарттар ескеріледі:

• берілген тақырып бойынша студент байланыстырып, еркін сөйлеу білуі қажет;

• мамандығы бойынша тыңдаған немесе оқыған мәтіннің, естіген ақпараттың

мазмұнын айта білуі, ондағы оқиғаға өз көзқарасын білдіре білуі, оны өзінше толықтыра білуі тиіс.

Студенттің берілген тақырып бойынша көлемі 700-800 сөзден тұратын мәлімдеме жасау, сұхбат құру, әңгімені қоштау, т.б. бағытта білім, білік дағдысы болуы қажет. Егер тапсырма жеке немесе шағын топқа арналған монологтік сөйлеу болса, айтылым уақыты 4-5 минут, қарқыны – минутына 160-170 сөз болуы тиіс. Ал диологтік сөйлеу болса, айтылым қарқыны – минутына 150-160 сөз. Диологтік сөйлеуде студент айтушының сөзін түсіне білуі, оның пікірін қоштап, келісіп немесе, керісінше, өз дәлелдерін теріске шығарып, тұжырымын айта білуі тиіс.