- •Беларусазнаўства
- •Беларусазнаўства
- •Уводзіны. Прадмет беларусазнаўства
- •Праблемы беларусазнаўства
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •2. Беларусы. Міжнацыянальныя адносіны на беларусі
- •2. 1. Этнiчныя адметнасцi беларусаў
- •Асаблівасцi беларускага нацыянальнага характару
- •2. 2. Беларускія тапанімічныя назвы. Імёны і прозвішчы
- •2. 3. Старажытная мемуарная літаратура і сведчанні падарожнікаў аб беларусах і іх зямлі
- •2. 4. Дэмаграфічныя катаклізмы на зямлі беларусаў: войны і людзі
- •Агульная колькасць насельніцтва Беларусі
- •Палітычныя прычыны
- •Сацыяльна-эканамічныя прычыны
- •Нацыянальны склад насельніцтва Беларусі (паводле даных перапісаў, %)
- •Пяці заходніх губерняў у 1897 годзе, %
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •3. Нацыянальная самасвядомасць беларусаў
- •3. 1 Нацыянальная самасвядомасць і яе адзнакі
- •3. 2. Фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці
- •3. 3. Утварэнне беларускай літаратурнай мовы. Самасвядомасць і беларуская мова і літаратура
- •Этапы фарміравання беларускай літаратурнай мовы
- •3. 4. Нацыянальнае адраджэнне 1900 – 1920 гг
- •3. 5. Механізмы разбурэння нацыянальнай самасвядомасці беларусаў ва ўмовах таталітарызму 1930 – 1980 гг.
- •3. 6. Пытанні нацыянальнай свядомасці беларусаў на сучасным этапе
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэматыка рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •4. Сувязі беларусі з суседнімі краінамі.
- •4. 1. Геапалітычныя ўмовы жыццядзейнасці беларускага народа
- •4. 2. Перакройванне этнічных зямель беларусаў у хх ст.
- •4. 3. Віленскі край і яго лёс
- •4. 4. Беларусы за мяжою
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •5. Своеасаблівасці нацыянальнага побыту
- •5.1. Жыллё беларуса. Паселішчы
- •5. 2. Традыцыйныя заняткі, рамёствы і промыслы беларусаў
- •5. 3. Традыцыйнае адзенне беларусаў
- •5.4. Айчынны фальклор
- •Розніца паміж з вычаем і абрадам
- •Віды свят.
- •Групы беларускіх свят і абрадаў.
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •6. Веравызнанні народаў беларусі
- •6. 1. Дахрысцiянскiя вераваннi нашых продкаў
- •6. 2. Хрысцiянства I iншыя рэлiгii як формы грамадскай свядомасцi розных народаў на Беларусі
- •6. 3. Сучасны рэлiгiйны стан на Беларусi
- •Пытаннi для самападрыхтоўкi
- •Тэмы рэфератаў
- •Лiтаратура
- •Тэст да тэмы
- •7. Развіццё айчыннай грамадскай думкі
- •7. 1. Помнікі айчыннай грамадскай думкі сярэднявечча
- •7. 2. Развіццё нацыянальнай культуры і грамадскай думкі ў эпоху Адраджэння
- •7. 3. Асветніцтва на Беларусі
- •7. 4. Айчынная нацыянальна-дэмакратычная думка
- •7. 5. Сучасны стан грамадазнаўства на Беларусі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •8. Славутасці беларусі
- •8. 1. Славутасці старажытнай Беларусі і часоў Вялікага княства Літоўскага
- •8. 2. Рупліўцы нацыянальнага адраджэння
- •8. 3. Зоркі айчыннага спорту
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •9. Мастацтва беларусі
- •9. 1. Нацыянальнае дойлiдства
- •9. 2. Выяўленчае мастацтва
- •9. 3. Нацыянальны тэатр і музыка
- •9. 4. Дэкаратыўна - прыкладное мастацтва
- •Разьба па дрэве
- •Ганчарства
- •Вырабы з саломы, лазы, бяросты
- •9. 5. Кнігадрукаванне
- •Эпоха Адраджэння і еўрапейскае кнігадрукаванне
- •Летапіс Аўраамкі і Мсціжскае Евангелле
- •Мялецій Сматрыцкі
- •Лаўрэнцій Зізаній
- •Іван Фёдараў
- •Куцеінская друкарня
- •Магілёўская друкарня
- •Супрасльская друкарня
- •9. 6. Музейная справа на Беларусі
- •9. 7. Помнікі культуры горада, дзе размяшчаецца навучальная ўстанова
- •Баранавічы Троіцкі касцел
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •10. 1. Пісьменнасць на Беларусі як аснова развіцця нацыянальнай школы
- •10. 2. Народная педагогіка ў сістэме нацыянальнай асветы
- •10. 3. Канфесійная адукацыя. Роля брацкіх школ у развіцці асветы на Беларусі ў XVI – XVII стст.
- •10. 4. Свецкая адукацыя на Беларусі ў дакастрычніцкі перыяд. Адукацыйная камісія (1773 – 1794)
- •Дзейнасць Адукацыйнай камісіі ўключала:
- •10. 5. Адраджэнне нацыянальнай школы ў перыяд беларусізацыі (1910 – 1920)
- •10. 6. Сучасны стан нацыянальнай адукацыі
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •11. Прыродныя ўмовы і экалагічная сітуацыя на беларусі
- •11. 1. Прыродныя ўмовы Беларусі. Своеасаблівасці яе рэгіёнаў (Цэнтральная Беларусь, Паазер'е, Падняпроўе, Панямонне, Заходняе I Усходняе Палессе)
- •11. 2. Багацці айчынных нетраў
- •1. 3. Праблемы экалогii на Беларусi
- •I. Стан атмасферы
- •II. Засаленне глебы
- •III. Транспарт – крынiца выкiдаў
- •IV. Стан водных крынiц
- •V. Радыяцыя
- •Барацьба з радыяцыяй
- •VI. Сельская гаспадарка і экалогiя
- •12. Станаўленне беларускай дзяржаўнасці
- •12. 1. Праблема беларускай дзяржаўнасці ў гістарычнай навуцы
- •12. 2. Вытокі беларускай дзяржаўнасці
- •12. 3. Погляды вучоных на праблему дзяржаўнасці Вялікага княства Літоўскага. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец xvііі ст. – 1917 г. )
- •Устаўная грамата да народаў Беларусі (21. 02. 1918 г. )
- •Устаўная грамата Рады Беларускай Народнай Рэспублікі
- •12. 5. Беларусь у складзе ссср: суверэнітэт уяўны ці рэальны?
- •12. 6. Аднаўленне дзяржаўнай незалежнасці пасля распаду ссср. Беларусь на міжнароднай арэне
- •13. Атрыбуты нацыянальнага суверэнітэту
- •13. 1 Органы дзяржаўнай улады ў Рэспубліцы Беларусь. Да гicтоpыі айчыннай Канстытуцыі
- •Структура Урада Рэспублікі Беларусь (арт. 106 Канстытуцыі; Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 3 мая 1997 г. ):
- •Судовую ўладу ў Рэспубліцы Беларусь ажыццяўляюць суды
- •Структура Kaнстытуцыі рб 1994 г. Са змяненнямі I дапаўненнямі, прынятымі на рэспубліканскім рэферэндуме 24 лістапада 1996 г.
- •13. 2. Дзяржаўны герб. Геральдыка Беларусі
- •Прынцыпы дзяржаўнай сімволікі:
- •Старажытны герб Мінска
- •Герб “Пагоня”
- •Дзяржаўны герб бсср (гісторыя)
- •Сучасны Дзяржаўны герб (пасля 1995г. )
- •13. 3. Да гісторыі дзяржаўнага сцяга. Дзяржаўны гімн
- •13. 4. Узнагароды Беларусі
- •13. 5. Нацыянальнае войска. Памятныя старонкі айчыннай вайсковай славы
- •13. 6. Беларускія грошы і паштовая марка
- •Паштовая марка
- •Пытанні для самападрыхтоўкі
- •Тэмы рэфератаў
- •Літаратура
- •Тэст да тэмы
- •1. Закон “Аб мовах у Беларускай сср”
- •2. Закон аб культуры
- •3. Закон “Аб адукацыі ў Рэспубліцы Беларусь”
- •Слоўнік тэрміналагічных выразаў і асноўных паняццяў
- •Беларусазнаўства
Пытанні для самападрыхтоўкі
Калі і як з’явіліся на тэрыторыі Беларусі яўрэі? Адносіны да іх уладавых структур і мясцовага насельніцтва.
Каго лічаць беларускімі палякамі?
Як з’явіліся на тэрыторыі Беларусі татары? Дзякуючы чаму яны змаглі на працягу стагоддзяў зберагчы сваю адметнасць?
Калі і чаму асабліва рэзка павялічылася руская меншасць на тэрыторыі Беларусі?
Што вывучае анамастыка?
Галіны анамастыкі.
Тапонім “Белая Русь”.
Групы геаграфічных назваў.
Групы антрапанімічных назваў.
Што такое мемуарная літаратура?
Асобы, якія наведвалі беларускі край з XV ст.
Што вывучае дэмаграфія?
Якія дэмаграфічныя прычыны ўплывалі на лёс беларусаў?
Якія вынікі прынеслі войны, што адбываліся на тэрыторыі Беларусі?
У чым сутнасць дэмаграфічнай трагедыі сярэдзіны XVII ст. ?
Тэмы рэфератаў
Нацыянальныя меншасці і этнічныя групы на Беларусі.
Яўрэі на Беларусі.
Беларускія мусульмане.
Цыганы на Беларусі.
Рускія на Беларусі.
З гісторыі назвы маёй роднай мясціны.
Маё генеалагічнае дрэва.
Мемуарная літаратура аб беларусах і іх землях XV – XVI стст.
Наступствы войнаў, што адбываліся на тэрыторыі Беларусі за ўвесь час існавання беларускага этнасу.
Дэмаграфічны крызіс на Беларусі ў 80-ыя гг. XX ст.
Крызіснае становішча беларускай сям’і ў канцы XX ст.
Літаратура
Беларусы: этнаграфія, дэмаграфія, дыяспара, канфесіі. Атлас. Мн., 1996.
Даўгяла З. Цыганы на Беларусі//Спадчына. 1992. № 4.
Жучкевич В. Н. Краткий топонимический словарь Белоруссии. Мн., 1974.
Канапацкі І. Беларускія татары: Мінуўшчына і сучаснасць // Спадчына. 1991. № 3. 74 – 77.
Каспяровіч Г. І. Этнаграфічныя працэсы і міжнацыянальныя адносіны ў БССР// Весці АН БССР. Серыя грамадскіх навук. Мн., 1990. № 5. С. 78 – 85.
Лыч Л. М. Назвы зямлі беларускай. Мн.: Універсітэцкае, 1994.
Мальдзіс А. Беларусь у люстэрку мемуарнай літаратуры XVIII ст. Мн., 1982.
Манак Б. Насельніцтва Беларусі. Мн.,1992.
Можы Ю. Дэмаграфічны спад на Беларусі і Ліцьве ў сярэдзіне XVII ст. //Спадчына. 1992. № 5.
10. Мядзведзеў А. Насельніцтва Беларусі ў жалезным веку // Беларускі гістарычны агляд. Том 1. Сшытак 1. Мн., 1994.
11. Пытанні беларускай тапаніміі. Мн., 1970.
12. Раков А. Население БССР. Мн.,1969.
13. Саракавік І. А. Беларусазнаўства. Мн.,1998.
14. Сосіс І. Яўрэі на Беларусі//Спадчына. 1992. № 2.
15. Станкевіч Я. Беларускія мусульмане і беларуская літаратура арабскім пісьмом. Мн. 1991.
16. Шур В. В. З гісторыі ўласных імёнаў. Мн.: Вышэйшая школа, 1993.
17. Этнаграфія Беларусі: энцыклапедыя. Мн. 1989. С. 381 – 382, 492.
18. Этнічныя працэсы і лад жыцця. Мн.,1980.
19. Яшкін І. Я. Беларускія геаграфічныя назвы. Мн., 1972.
Тэст да тэмы
Якія этнічныя супольнасці былі прадстаўлены на тэрыторыі Беларусі ў часы сярэднявечча: а) яўрэі, б) армяне, в) грузіны, г) румыны?
Якія ўзаемаадносіны вызначаліся паміж карэнным насельніцтвам Беларусі і прадстаўнікамі этнічных супольнасцей: а) талерантныя, б) варожа-непрымірымыя?
3. Анамастыка – гэта: а) галіна мовазнаўства, якая вывучае функцыянальныя і моўныя асаблівасці ўласных імёнаў; б) галіна літаратуразнаўства, якая вывучае праблемы аналізу літаратурных твораў.
4. Імёны людзей, прозвішчы, імёны па бацьку, мянушкі вывучае: а) тапаніміка, б) антрапаніміка, в) анамастыка.
5. Наступныя сістэмы ўласных імёнаў атрымалі пашырэнне на Беларусі: а) візантыйска-грэчаскія, б) рымска-каталіцкія, в) старажытнаяўрэйскія, г) сірыйскія, д) егіпецкія.
6. Мемуарная літаратура – гэта: а) афіцыйны дакумент, б) мастацкая літаратура, в) дакументальная проза з аўтарам у цэнтры.
7. Дэмаграфія – гэта: а) галіна права, б) навука, якая вывучае ўсё пра Беларусь і беларускі народ, в) грамадская навука пра ўзнаўленне насельніцтва.
8. Да дэмаграфічных катаклізмаў адносяцца: а) дэманстрацыі, б) эпідэміі, в) ураганы, г) наркаманія.
9. Асноўнымі гістарычнымі формамі этнасу з’яўляюцца: а) племя, б) род, в) народнасць, г) нацыя, д) суполка, е) група людзей.
10. Да этнічных прыкмет адносяцца: а) мова, б) Канстытуцыя, в) побыт, г) органы дзяржаўнай улады, д) этнічная самасвядомасць.
11. Навука пра чалавека – гэта: а) тапаніміка, б) філалогія, в) антрапалогія.
12. Агульны генафонд беларусаў падзяляецца на тыпы: а) заходні тып, б) сярэдні тып, в) усходні тып.