101. Прычыны народна-дэмакратычных рэвалюцый у Цэнтральнай і Усходняй Еўропе 1989-1990гг.

На працягу 1989 г., асабліва ў апошнія месяцы, у краінах Цэнтральнай і Усходняй Еўропы адбыліся важныя рэвалюцыйныя падзеі, якія паклалі пачатак доўгага перыяду глыбокіх грамадска-эканамічных і палітычных пераменаў, якія па маштабе гэтых пераменаў носяць характар ​​дэмакратычных рэвалюцый. Гэта былі рэвалюцыі, якія ставілі сваімі задачамі разбурэнне палітычных і эканамічных структур, якія замацоўваюць стан сацыяльна-эканамічнага тупіку, аднаўленне агульначалавечых механізмаў прагрэсу, ліквідацыю таталітарных палітычных рэжымаў і грубых абмежаванняў ці парушэнняў правоў і свабод, зацвярджэнне агульнапрынятых у свеце прынцыпаў дэмакратыі. Адметнай асаблівасцю гэтых рэвалюцый у большасці краін: Польшчы, Венгрыі, Югаславіі, Чэхаславакіі быў іх мірны характар (што дало, напрыклад, аснову назваць рэвалюцыю ў Чэхаславакіі "бархатнай"), бо ў ходзе іх на базе агульных каштоўнасцяў ішлі пошукі кампрамісу, кансенсусу "грамадзянскіх форумаў", "круглых сталоў", у якіх удзельнічалі прадстаўнікі дзяржаўнай улады, партый, палітычных рухаў , якія садзейнічалі негвалтоўнаму пераходу да новага грамадскага і дзяржаўнага ладу, дэмантаж партыйна-дзяржаўна-бюракратычнай сістэмы кіравання. Вастрыня супярэчнасцей і сацыяльнай канфрантацыі, тэмпы рэвалюцыйных перамен, непасрэдныя асновы пачатку рэвалюцыйных падзей 1989-1990 гг. былі рознымі ў гэтых краінах. Там, дзе фарміраваліся некамуністычныя і антыкамуністычных рухі, партыі і арганізацыйі дазвалялася выкарыстоўваць палітычныя метады рашэння канфліктаў, там абыйшлося без дэструктыўных выступаў народных мас. Тут, як правіла, выявіліся тэндэнцыі да самарэфармавання камуністычных партый шляхам саступак дэмакратычнага руху, абвяшчэнню імі новых лозунгаў і канцэпцый. Там, дзе выяўлялася адмысловая жорсткасць і нягнуткасць камуністычных рэжымаў, рэзка ўзрастала канфрантацыя, больш доўгім станавіўся і перыяд палітычнай нестабільнасці.

102. Фарміраванне нацыянальнай беларускай культуры. Калі адбываецца беларускае нацыянальнае адраджэнне?

Для Беларусі заўсёды быў характэрны інтэнсіўны працэс узаемадзеяння культур. І таму станаўленне і развіццё беларускай культуры немагчыма зразумець без ўліку ўздзеяння на яе прагрэсіўных тэндэнцый рускай, украінскай, польскай, літоўскай культур. Многія беларускія мысляры ў роўнай ступені належаць культурам суседніх, брацкіх народаў. На жаль, на працягу доўгага перыяду недаацэньвалі культурныя сувязі беларускага народа з перадавымі краінамі Заходняй і Цэнтральнай Еўропы (Італіяй, Францыяй, Чэхіяй і інш.) Найбольш значнымі яны былі ў эпоху Адраджэння, досыць ярка выявіліся і ў эпоху Асветы. Гэтым тлумачыцца той факт, што ў беларускай культуры, пачынаючы з 10 стагоддзя, якія пастаянна супернічалі два напрамкі - заходняе і ўсходняе. У 10 стагоддзі славяне прымаюць хрысціянства і разам з ім пераймаюць шмат характэрных рыс эканамічнага і духоўнага жыцці Візантыйскай і Рымскай імперый. Пры гэтым, заходнія славяне бяруць за ўзор лацінскую культуру, а ўсходнія арыентуюцца на візантыйскія каноны. Беларусь жа апыняецца паміж імі, што ў значнай ступені адбіваецца на яе культуры. Культура беларускіх зямель фармавалася ва ўмовах ўзаемадзеяння шматстайных аб'ектыўных і суб'ектыўных фактараў, якія аказваюць неадназначны ўплыў на культуру народа, які жыве на беларускіх землях. Тым не менш, не гледзячы на ўсе складанасці, гісторыя сведчыць аб тым, што ў цэлым ішоў працэс паступальнага развіцця ва ўсіх сферах стваральнай дзейнасці чалавека. За доўгі час свайго існавання Беларусь прайшла гістарычны шлях ад пераважнай непісьменнасці да стварэння літаратурна-мастацкіх твораў сусветнага ўзроўню і навуковых адкрыццяў, ад народных промыслаў і бытавой культуры да велічных храмаў, палацаў, сучасных архітэктурных ансамбляў. І ў пачатку 3 тысячагоддзя Беларусь уяўляе сабой сфармаванае, цэласнае, своеасаблівае сацыякультурнае прастору, межы якога набылі сваю пэўнасць ў большай ступені ў 20 стагоддзі. Беларускае нацыянальнае адраджэнне адбываецца у пачатку XX ст пасля эканамічнага ўздыма Расійскай імперыі.