44. Прычыны і асаблівасці пераходу да феадалізму на тэррыторыі Беларусі.

Феадалізм - тып грамадства, які характарызуецца наяўнасцю двух сацыяльных класаў - феадалаў (землеўладальнікаў) і прастачын (сялян), якія займаюць у адносінах да феадала падпарадкаванае становішча; феадалы пры гэтым звязаныя адзін з адным спецыфічным тыпам прававых абавязацельстваў, вядомых як феадальная іерархія. Асновай феадалізму з'яўляецца феадальны спосаб вытворчасці. Гісторыю феадалізму, які існуе на тэрыторыі Беларусі, можна падзяліць на тры перыяду: • ранні феадалізм, IX - першая палова XIII ст.; • развітой феадалізм, другая палова XIII - першая палова XVIII ст.; • перыяд раскладання і крызісу феадальнага ладу другая палова XVIII - першая палова XIX ст. Першы перыяд характарызуецца падзелам сацыяльных функцый паміж супольнікамі, якія займаліся сельскагаспадарчым і іншай вытворчай працай, і кіруючай элітай - ваенным і духоўным саслоўем. Сістэма феадальных ўзаемаадносін пачынае замацоўвацца ў раннефеадальных дзяржавах (Полацкае, Тураўскае і інш.). Другі перыяд характарызуецца развітымі феадальнымі адносінамі з іх складанай сістэмай супадпарадкаванасці. Правы феадалаў на зямлю дапаўняюцца правамі на асобу селяніна. У гэты ж час назіраецца ўздым эканомікі і культуры беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага, а з 1569 г. - у складзе Рэчы Паспалітай. У XIV - першай палове XVII ст. Фармуецца і развіваецца беларускі этнас (народ). Трэці перыяд звязаны з зараджэннем капіталістычных адносін і раскладаннем традыцыйных феадальных эканамічных і грамадскіх парадкаў. Рост гарадоў, таварна-грашовых адносін, фарміраванне ўнутранага рынку - усё гэта падрывала асновы феадалізму, высоўвала на першы план камерцыйныя адносіны і неабходнасць змяніць грамадскі лад, заснаваны на карпаратыўнасці і спадчыннасці правоў і абавязкаў. Эканоміка і культура ў перыяд станаўлення феадальных адносін дасягнула значнага прагрэсу. Размяшчэння тэрыторыі Беларусі на скрыжаванні гандлёвых шляхоў садзейнічала эканамічнаму і палітычнаму развіццю.

96. 2-гі Ўсебеларускі з’езд Саветаў. Умацаванне манаполіі КПБ на ўладу.

Пасля таго як прайшлі з'езды Саветаў у валасцях і паветах, 13—17 снежня адбыўся Другі Усебеларускі з'езд Саветаў. На з'ездзе прысутнічала 218 дэлегатаў з рашаючым голасам. За невялікім выключэннем, гэта былікамуністы. З'езд сабраўся амаль праз два гады пасля абвяшчэння Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусі. У гэты перыяд адбыліся падзеі, якія азнаменавалі крутыя павароты ў гісторыі краіны, звязаныя з савецка-польскай вайной. З'езд разгледзеў шэраг пытанняў. Па існуючай традыцыі з'езды Саветаў прымалі чыста палітычныя дакументы (звароты, прывітанні і інш.), рэзалюцыі, нарматыўныя і ненарматыўныя дакументы і г. д. Разглядаемыя з'ездам пытанні можна згрупаваць наступным чынам: а) ацэнка дзейнасці Рэўкома ССРБ; б) прававы статус беларускай нацыянальнай дзяржаў-

насці; в) Беларусь і савецка-польскія адносіны (міжнародная правасуб'ектнасць ССРБ); г) зямельныя адносіны; д) аднаўленне прамысловасці і сельскай гаспадаркі і інш. Сваімі рашэннямі з'езд быў накіраваны ў будучыню. Адкрывалася перспектыва мірнага будаўніцтва. У актах з'езда знайшло адлюстраванне шырокае кола пытанняў дзяржаўнага, эканамічнага і сацыяльнага характару. Хоць гэтае пытанне прама не стаяла на парадку дня, аднак з'езду неабходна было выказаць свае адносіны да прававога статуса адноўленай беларускай дзяржаўнасці. З ім было звязана пытанне аб міжнароднай права суб'ектнасці ССРБ і яе стасункамі з РСФСР. Па гэтаму пытанню не было адзінай думкі ў вышэйшых партыйных і савецкіх колах рэспублікі. Трэці з'езд Камуністычнай партыі Беларусі (22—25 лістапада 1920 г.), які адбыўся напярэдадні рэспубліканскага з'езда Саветаў, у тэзісах па арганізацыйнаму пытанню лічыў неабходным выказаць сваю пазіцыю па пытаннях дзяржаўнага будаўніцтва і суверэнітэту ССРБ. Ідэя незалежнасці, суверэннасці Беларусі была вы-

яўлена ў шэрагу дакументаў, якія зыходзілі ад з'езда. Перад Другім з'ездам Саветаў стаяла задача далейшага развіцця на канстытуцыйных асновах беларускай дзяржаўнасці.