- •1. Гісторыя Беларусі, як вучэбная дысцыпліна, яе прадмет, метады і задачы курса.
- •2. Віды крыніц па гісторыі Беларусі. Знакамітыя беларускія гісторыкі.
- •3. Праблемы перыядызацыі гісторыі Беларусі.
- •4. Старажытныя цывілізацыі. Першабытнае насельніцтва Беларусі.
- •5. Паходжанне беларусаў.Канцэпцыі беларускага этнагенэзу.
- •6. Этнічныя адметнасці беларусаў, іх антрапалагічны склад, асаблівасці характару, імены і прозвішчы.
- •7. Этнічныя меншасці і міжнацыянальныя адносіны ў Беларусі.
- •8. Вытокі беларускай дзяржаўнасці. Полацкае, Тураўскае і іншыя княствы.
- •9. Сацыяльна-эканамічнае становішча і грамадска-палітычны лад першых дзяржаўных утварэнняў на тэрыторыі Беларусі.
- •10. Культура Беларусі, як частка сусветнай культуры, яе паняцце, сутнасць і структура.
- •11. Асаблівасці культуры старажытнай Беларусі.
- •12. Пісьменнасць, кніжная асвета і літаратура ў х – хііі ст.Ст. Духоўная і асветніцкая дзейнасць е. Полацкай і к. Тураўскага.
- •13. Прадумовы ўзнікнення Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы ў хііі – хv ст.Ст.
- •1 Перыяд - Наваградскі
- •2 Перыяд – Віленскі
- •14. Грамадска-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Федэратыўная структура вкл.
- •15. Сацыяльна-эканамічнае развіцце Вялікага княства Літоўскага. Аграрная рэформа хvі ст. І яе наступствы.
- •16. Знешняя палітыка Вялікага княства Літоўскага (хііі– хvі ст.Ст.)
- •17. Вядучая роля беларускай культуры ў Вялікім княстве Літоўскім.
- •18. Адраджэнне і Рэфармацыя на Беларусі, іх асаблівасці.
- •19. Палітычная і прававая культура беларускага народа. Статуты вкл – выдатныя помнікі прававой і палітычнай культуры.
- •20. Пачатак беларускага кнігадрукавання. Грамадская думка, асвета, адукацыя. Дзейнасць ф. Скарыны, с. Буднага і іншых асветнікаў.
- •21. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Дзяржаўна-прававое становішча Вялікага княства Літоўскага ў Рэчы Паспалітай.
- •22. Эканамічнае і сацыяльнае становішча насельніцтва Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай.
- •23. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай.
- •24. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай і яе падзел паміж Аўстрыяй, Прусіяй і Расіяй.
- •25. Люблінская ўнія і яе наступствы для культуры беларусаў. Контррэфармацыя на Беларусі, яе змест, мэты і вынікі.
- •26. Асветніцтва на Беларусі. Дзейнасць Адукацыйнай камісіі і яе значэнне.
- •27. Беларуская літаратура і мастацтва ў XVII–XVIII ст.Ст. С. Полацкі і і. Капіевіч – праваднікі беларускай культуры ў Маскве.
- •28. Пачатак індустрыяльнай цывілізацыі і палітычная мадэрнізацыя ў краінах Заходняй Еўропы і Беларусі.
- •29. Палітыка царскай Расіі на Беларусі з канца XVIII– пачатку XX ст.Ст.
- •30. Сацыяльна-эканамічнае развіцце беларускіх зямель у хіх– пачатку хх ст.Ст. Аграрныя рэформы хіх ст.
- •31. Грамадска-палітычнае становішча і нацыянальна-вызваленчы рух на Беларусі з канца xvііі– пачатку хх ст.Ст.
- •32. Кастусь Каліноўскі – нацыянальны герой беларускага народа.
- •33. Асаблівасці культурнага развіцця Беларусі з канца xvііі-пачатку хх ст.Ст.
- •34. Стан адукацыі на Беларусі з канца хvііі ст., яе развіцце і рэформы.
- •35. Архітэктура, скульптура і мастацтва на Беларусі. Мастацкія стылі х1х-пачатку хх стагоддзя.
- •36. Музычна-тэатральнае жыцце Беларусі (канец хvііі–пачатак хх ст.Ст.).
- •37. Станаўленне беларускай нацыянальнай літаратуры і мовы (хіх–пач.Хх ст.Ст.).
- •38. Змены ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі ў 1917 годзе. Прадумовы беларускага дзяржаўнага аднаўлення.
- •39. Бнр, яе дзейнасць, лёс і значэнне.
- •40. Утварэнне і развіцце бсср – дзяржавы з абмежаваным суверэнітэтам.
- •41. Новая эканамічная палітыка і яе асаблівасці ў Беларусі.
- •42. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў Беларусі ў 20-30 гады хх ст.
- •43. Фарміраванне сталінскага таталітарнага рэжыму ў 20-30 гады хх ст.
- •44. Асаблівасці культурнага развіцця беларускага народа ў паслякастрычнінскі перыяд і перабудова адукацыі.
- •45. Беларусізацыя 20-30-х гг., яе сутнасць і змест. Моўная палітыка.
- •46. Развіцце архітэктуры, скульптуры і жывапісу на Беларусі ў 20-30-х гады хх ст.
- •47. Развіцце літаратуры, тэатра і музыкі беларускага народа (20-30-я гг. Хх ст.).
- •48. Культурнае развіцце ў Заходняй Беларусі. Далучэнне Заходняй Беларусі да бсср.
- •49. Масавыя рэпрэсіі дзеячаў беларускай культуры (20-30-я гг. Хх ст.).
- •50. Міжнароднае становішча напярэдадні Другой сусветнай вайны. Дагавор паміж фашыцкай Германіяй і Савецкім Саюзам аб ненападзе.
- •51. Пачатак Другой сусветнай вайны і палітыка Савецкага Саюза. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з бсср.
- •52. Вялікая Айчынная вайна, яе характар і асаблівасці.
- •53. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны і баявыя дзеянні на тэрыторыі Беларусі. Прычыны паражэння Чырвонай Арміі ў пачатковы перыяд вайны.
- •54. Усталяванне і дзейнасць акупацыйнага рэжыму на тэрыторыі Беларусі. Эканамічная, сацыяльная і ідэялагічная палітыка фашыстаў. Беларускія калабаранты.
- •55. Партызанскі і падпольны рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Армія Краёва.
- •56. Стратэгічная аперацыя “Баграціён” і вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •57. Вызваленне еўрапейскіх краін ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Заканчэнне Другой сусветнай вайны і яе вынікі.
- •58. Культурнае жыцце беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •59. Адлюстраванне Вялікай Айчыннай вайны 1941-45 гг. У пасляваенным жыцці і ў сучаснай культуры Беларусі.
- •60. Беларусь ў пасляваенныя гады. Аднаўленне і развіцце народнай гаспадаркі.
- •61. Грамадска-палітычнае жыццё бсср ва ўмовах хрушчоўскай адлігі і адыходу ад яе, бсср у гады т.Зв.Застоя.
- •62. Сацыяльна-эканамічнае развіццё бсср у 50-80-я гг.Хх ст. Спробы рэфармавання эканомікі ў 50-80-я гг.
- •63. Развіцце культуры Беларусі з другой паловы 40-х–80-я гады хх ст.
- •64. Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі і канстытуцыйнае замацаванне яе суверэнітэту.
- •65. Змены ў грамадска-палітычным і сацыяльна-эканамічным жыцці Рэспублікі Беларусь у 90-я гады хх ст.
- •66. Стратэгія сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2011-2015 годы.
- •67. Знешняя палітыка суверэннай Беларусі.
- •68. Беларускае замежжа ў сістэме міжнародных адносін Рэспублікі Беларусь.
- •69. Фарміраванне беларускай дыяспары за мяжой і асноўныя этапы яе фарміравання.
- •70. Дахрысціянскія вераванні нашых продкаў. Язычніцтва на Беларусі.
- •71. Хрысціянства, яго сутнасць і прычыны ўзнікнення. Далучэнне да хрысціянства беларускіх зямель.
- •72. Асноўныя плыні хрысціянства і іх асаблівасці ва ўмовах Беларусі (праваслаўе, каталіцызм, пратэстантызм, уніяцтва).
- •73. Дзейнасць нехрысціянскіх канфесій на Беларусі (іўдаізм, іслам, рэлігійнае сектанцтва).
- •74. Сучасная культура Беларусі. Пашырэнне “масавай культуры”. Праблемы захавання беларускай мовы і нацыянальнай культуры.
- •75. Славутасці Беларусі: грамадска-палітычныя і вайсковыя дзеячы ( х – хх ст.Ст.).
- •76. Славутасці Беларусі:сусветна вядомыя навукоўцы і вынаходнікі Беларусі.
- •77. Славутасці Беларусі: сусветна вядомыя літаратары і філосафы беларускага паходжання.
- •78. Славутасці Беларусі: мастакі і музыканты.
50. Міжнароднае становішча напярэдадні Другой сусветнай вайны. Дагавор паміж фашыцкай Германіяй і Савецкім Саюзам аб ненападзе.
Прычыны другой сусветнай вайны трэба шукаць у выніках першай сусветнай вайны. Згодна падпісанаму ў Версале мірнаму дагавору 29 чэрвеня 1919 года, была створана Версальская сістэма палітычнага ўладкавання ў Еўропе. Яна была недэмакратычнай і несправядлівай, бо была заснавана на драпежніцкіх імкненнях пераможцаў (Англія, Італія, Францыя). Пацярпеўшыя паражэнне дзяржавы былі пастаўлены ў прыніжанае становішча. Дагавор быў накіраваны супраць Расіі і Германіі. Ад Расіі адкалолася Фінляндыя, Польшча. Расія стала сацыялістычнай краінай, якую ніхто не падтрымліваў. Версальскі дагавор накіраваны і супраць Германіі таксама (яна не магла мець войска больш за 100 тысяч; страціла сваі калоніі, флот адышоў да Англіі; частка тэрыторыі Германіі адышла да Бельгіі, Чэхіі (Судзеты), да Польшчы (Памор'е: Данцыг), да Літвы, да Францыі (Эльзас і Латарынгія)). Германія павінна была выплачваць вялікія рэпарацыі і кантрыбуцыі. Гэта ўсё не магло не абвастрыць імкненне кіруючых колаў гэтых краін вярнуць страчанае і пазбавіць сябе ад дыскрымінацыі ў міжнародных адносінах. Пасля прыходу фашысцкіх партый да ўлады ў Германіі імкненне да рэванша не толькі ўзрасло, але з 1933 года пачалася ўсебаковая падрыхтоўка да новай вайны.
У адрозненні ад І сусветнай вайны, перад якой усе дзяржавы падзяліліся на 2 лагеры (Антанта (Велікабрытанія, Францыя, Расія) і Тройчы саюз (Германія, Аўстра-Венгрыя, Італія)), выспяванне ІІ сусветнай вайны было больш складаным. Перад пачаткам ІІ сусветнай утварыліся 2 блокі: Антанта без Расі, да іх далучацца ЗША і Тройчы Саюз (Германія, Японія і СССР, які быў асобна ад усіх). Перадваенную сітуацыю вельмі заблытвала існаванне СССР, да якога варожа ставіліся ўсе вядучыя краіны свету, баяліся пранікнення камуністычнай рэвалюцыі. У сваю чаргу Савецкі Саюз меў стратэгічныя намеры аб сусветнай рэвалюцыі праз міжнародную камуністычную арганізацыю – Камінтэрн – СССР лічыўся базай і дэтанатарам сусветнай рэвалюцыі, бо тут ужо існавала ўлада рабочых і сялян. Савецкая прапаганда выстаўляла СССР як краіну, якая з'яўляецца бацькаўшчынай для ўсіх працоўных свету. А тыя павінны заўсёды ахоўваць і бараніць гэтую вольную ад імперыялістаў усяго свету частку зямлі. Такім чынам, міжнародная супольнасць дзялілася яшчэ па класаваму прынцыпу: імперыялістычныя краіны з аднаго боку, СССР у саюзе з працоўнымі масамі ўсіх краін – з другога.
Страх перад Савецкім Саюзам у міжваенны час быў адным з галоўных фактараў, што спрыялі прыходу да ўлады фашыстаў у Італіі, Германіі і Іспаніі. У 1933 годзе да ўлады прыходзіць Гітлер, які пачаў развіваць ваенна-прамысловы комплекс. Прасочвалася цяга да рэваншу пасля паражэння ў І сусветнай вайне, а таксама імкненне да сусветнага панавання. Фашызм узмацняецца як палітычная сіла. Гэтымі абставінамі тлумачыцца палітыка краін-пераможцаў, накіраваная на ўміратварэнне агрэсіўных дзеянняў Германіі, адводзячы ёй ролю фарпоста барацьбы з камунізмам. Знешняя палітыка Англіі і Францыі напярэдадні ІІ сусветнай вайны (палітыка патурання Гітлеру), мяркавалі адсядзецца, сутыкнуўшы СССР і Германію, а потым усталяваць свой рэжым. Немцы імкнуліся знішчыць камунізм. Такім чынам, назіраецца ідэалагічнае супрацьстаянне 2 таталітарных сістэм, з самага пачатку гэта была вайна 2 ідэалогій, якая мела бязлітасны характар.
Германія і СССР – 2 пакрыўджаныя дзяржавы, якія пачалі развіваць паміж сабой адносіны. З 1922 да 1926 года было заключана некалькі дагавораў паміж Германіяй і Расіяй. Для Расіі – гэта выхад да навукі і тэхнікі, для Германіі – ўмацаванне сваіх ваенных магчымасцей. Так, у Ліпецку была створана авіацыйная школа для нямецкіх лётчыкаў, у Казані – танкавая школа для немцаў, у Саратаве – школа для артылерыстаў, у Ленінградзе навучаліся будучыя канструктары падводных лодак. Немцы вучыліся ў Расіі, а расійскія вышэйшыя камандзіры – ў Германіі, а потым будуць за гэта ў 30-я гады растраляны.
Хроніка падзей у Еўропе
1935 г. Італія захопіць Эфіопію (хацелі аднавіць Рымскую імперыю).
1936 г. Італія знішчыць Іспанію. Германія і Японія ствараюць антыкамінтэрнаўскі пакт.
1937 г. да антыкамінтэрнаўскага пакту далучыцца Італія.
1938 г. мюнхенскі зговар аб падзеле Чэхаславакіі.
сакавік 1939 г. Гітлер захапіў усю Чэхаславікію.
20 жніўня 1939 г. Гітлер прыслаў прапанову Сталіну, каб заключыць дагавор аб ненападзе.
23 жніўня 1939 года падпісан дагавор Молатава-Рыбентропа.
Крыху падрабязней спынімся на гэтым факце. Гітлераўская Германія хутка набывала моц, стала ламаць Версальскую сістэму, стварыла свой агрэсіўны блок пад назвай "Антыкамінтэрнаўскі пакт" у складзе Германіі, Японіі і Італіі. Яна праглынула Аўстрыю, акупавала Чэхію. Нахабныя дзеянні фашысцскай Германіі вымусілі Францыю і Англію звярнуцца летам 1939 г. да СССР. У Маскве пачаліся перамовы аб сумесных дзеяннях трох краін супраць Германіі. Для СССР найбольш небяспечным праціўнікам была фашысцская Германія, тым больш што ў Манголіі на рацэ Халхінгол ішлі жорсткія баі з саюзнікамі Германіі. Таму прапановы Савецкага боку на перамовах былі больш канструктыўнымі, чым у Англіі і Францыі. Кіраўніцтва гэтых краін больш хацела папалохаць Гітлера. У гэты ж час 20 жніўня 1939 г. Гітлер прыслаў прапанову Сталіну, каб заключыць дагавор аб ненападзе. 23 жніўня 1939 года падпісан дагавор Молатава-Рыбентропа тэрмінам на 10 гадоў. Гэта быў нечаканы крок. Чаму?
Англія і Францыя страцілі магутную процівагу ў асобе СССР супраць Германіі. Ім не ўдалося сутыкнуць СССР і Германію, а потым аслабленую знішчыць. Усе намаганні дыпламатаў краін у міжваенны час былі падпарадкаваны стратэгічнай мэце: узгадаваць нямецкі мілітарызм і накіраваць яго на ненавісны СССР.
СССР пазбег верагоднасці змагацца з аб'яднанымі сіламі ўсіх краін свету, для кожнай з каторых ён быў небяспечны са сваёй ідэяй сусветнай рэвалюцыі і таталітарным рэжымам Сталіна.
Дагавор нанёс значныя страты міжнароднаму прэстыжу СССР, які ўспрымаўся пэўнай часткай сусветнага грамадства, як флагман нямецкага фашызма. Быў таксама дэзарыентаваны і савецкі народ, які прывык бачыць у фашызме лютага ворага. А тут ён у адзін момант без відавочных прычын зрабіўся лепшым сябрам?! У Брэсце падчас сустрэчы савецка-германскіх войск у верасні 1939 г. быў праведзены сумесны парад войск пад кіраўніцтвам генерала Гудэрыяна і Крывашэева.
Фашысцкая Германія гэтым дагаворам развязала сабе рукі для пачатку вайны з Англіяй і Францыяй. Гэта стварыла ўмовы Гітлеру пазбегнуць змагання на 2 франты.
Як стала пазней вядома, да заключанага дагавора прыкладаўся яшчэ сакрэтны пратакол, існаванне якога больш 50 гадоў Савецкай улады адмаўлялі – маўляў, гэта фальсіфікацыя. У гэтым пратаколе СССР і Германія, як 2 імперыялістычных драпежніка, падзялілі сферы свайго ўплыву на суседнія народы. Да СССР адыходзілі зах. Беларусь, зах. Украіна, Бесарабія, Латвія, Эстонія, Літва – да Прусіі, а з канца верасня 1939 г. Літва адыдзе да СССР. Сталін пагадзіўся з далучэннем да Германіі Польшчы і Чэхаславакіі.