- •1. Гісторыя Беларусі, як вучэбная дысцыпліна, яе прадмет, метады і задачы курса.
- •2. Віды крыніц па гісторыі Беларусі. Знакамітыя беларускія гісторыкі.
- •3. Праблемы перыядызацыі гісторыі Беларусі.
- •4. Старажытныя цывілізацыі. Першабытнае насельніцтва Беларусі.
- •5. Паходжанне беларусаў.Канцэпцыі беларускага этнагенэзу.
- •6. Этнічныя адметнасці беларусаў, іх антрапалагічны склад, асаблівасці характару, імены і прозвішчы.
- •7. Этнічныя меншасці і міжнацыянальныя адносіны ў Беларусі.
- •8. Вытокі беларускай дзяржаўнасці. Полацкае, Тураўскае і іншыя княствы.
- •9. Сацыяльна-эканамічнае становішча і грамадска-палітычны лад першых дзяржаўных утварэнняў на тэрыторыі Беларусі.
- •10. Культура Беларусі, як частка сусветнай культуры, яе паняцце, сутнасць і структура.
- •11. Асаблівасці культуры старажытнай Беларусі.
- •12. Пісьменнасць, кніжная асвета і літаратура ў х – хііі ст.Ст. Духоўная і асветніцкая дзейнасць е. Полацкай і к. Тураўскага.
- •13. Прадумовы ўзнікнення Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы ў хііі – хv ст.Ст.
- •1 Перыяд - Наваградскі
- •2 Перыяд – Віленскі
- •14. Грамадска-палітычны лад Вялікага княства Літоўскага. Федэратыўная структура вкл.
- •15. Сацыяльна-эканамічнае развіцце Вялікага княства Літоўскага. Аграрная рэформа хvі ст. І яе наступствы.
- •16. Знешняя палітыка Вялікага княства Літоўскага (хііі– хvі ст.Ст.)
- •17. Вядучая роля беларускай культуры ў Вялікім княстве Літоўскім.
- •18. Адраджэнне і Рэфармацыя на Беларусі, іх асаблівасці.
- •19. Палітычная і прававая культура беларускага народа. Статуты вкл – выдатныя помнікі прававой і палітычнай культуры.
- •20. Пачатак беларускага кнігадрукавання. Грамадская думка, асвета, адукацыя. Дзейнасць ф. Скарыны, с. Буднага і іншых асветнікаў.
- •21. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Дзяржаўна-прававое становішча Вялікага княства Літоўскага ў Рэчы Паспалітай.
- •22. Эканамічнае і сацыяльнае становішча насельніцтва Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай.
- •23. Знешняя палітыка Рэчы Паспалітай.
- •24. Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай і яе падзел паміж Аўстрыяй, Прусіяй і Расіяй.
- •25. Люблінская ўнія і яе наступствы для культуры беларусаў. Контррэфармацыя на Беларусі, яе змест, мэты і вынікі.
- •26. Асветніцтва на Беларусі. Дзейнасць Адукацыйнай камісіі і яе значэнне.
- •27. Беларуская літаратура і мастацтва ў XVII–XVIII ст.Ст. С. Полацкі і і. Капіевіч – праваднікі беларускай культуры ў Маскве.
- •28. Пачатак індустрыяльнай цывілізацыі і палітычная мадэрнізацыя ў краінах Заходняй Еўропы і Беларусі.
- •29. Палітыка царскай Расіі на Беларусі з канца XVIII– пачатку XX ст.Ст.
- •30. Сацыяльна-эканамічнае развіцце беларускіх зямель у хіх– пачатку хх ст.Ст. Аграрныя рэформы хіх ст.
- •31. Грамадска-палітычнае становішча і нацыянальна-вызваленчы рух на Беларусі з канца xvііі– пачатку хх ст.Ст.
- •32. Кастусь Каліноўскі – нацыянальны герой беларускага народа.
- •33. Асаблівасці культурнага развіцця Беларусі з канца xvііі-пачатку хх ст.Ст.
- •34. Стан адукацыі на Беларусі з канца хvііі ст., яе развіцце і рэформы.
- •35. Архітэктура, скульптура і мастацтва на Беларусі. Мастацкія стылі х1х-пачатку хх стагоддзя.
- •36. Музычна-тэатральнае жыцце Беларусі (канец хvііі–пачатак хх ст.Ст.).
- •37. Станаўленне беларускай нацыянальнай літаратуры і мовы (хіх–пач.Хх ст.Ст.).
- •38. Змены ў грамадска-палітычным жыцці Беларусі ў 1917 годзе. Прадумовы беларускага дзяржаўнага аднаўлення.
- •39. Бнр, яе дзейнасць, лёс і значэнне.
- •40. Утварэнне і развіцце бсср – дзяржавы з абмежаваным суверэнітэтам.
- •41. Новая эканамічная палітыка і яе асаблівасці ў Беларусі.
- •42. Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў Беларусі ў 20-30 гады хх ст.
- •43. Фарміраванне сталінскага таталітарнага рэжыму ў 20-30 гады хх ст.
- •44. Асаблівасці культурнага развіцця беларускага народа ў паслякастрычнінскі перыяд і перабудова адукацыі.
- •45. Беларусізацыя 20-30-х гг., яе сутнасць і змест. Моўная палітыка.
- •46. Развіцце архітэктуры, скульптуры і жывапісу на Беларусі ў 20-30-х гады хх ст.
- •47. Развіцце літаратуры, тэатра і музыкі беларускага народа (20-30-я гг. Хх ст.).
- •48. Культурнае развіцце ў Заходняй Беларусі. Далучэнне Заходняй Беларусі да бсср.
- •49. Масавыя рэпрэсіі дзеячаў беларускай культуры (20-30-я гг. Хх ст.).
- •50. Міжнароднае становішча напярэдадні Другой сусветнай вайны. Дагавор паміж фашыцкай Германіяй і Савецкім Саюзам аб ненападзе.
- •51. Пачатак Другой сусветнай вайны і палітыка Савецкага Саюза. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з бсср.
- •52. Вялікая Айчынная вайна, яе характар і асаблівасці.
- •53. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны і баявыя дзеянні на тэрыторыі Беларусі. Прычыны паражэння Чырвонай Арміі ў пачатковы перыяд вайны.
- •54. Усталяванне і дзейнасць акупацыйнага рэжыму на тэрыторыі Беларусі. Эканамічная, сацыяльная і ідэялагічная палітыка фашыстаў. Беларускія калабаранты.
- •55. Партызанскі і падпольны рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны. Армія Краёва.
- •56. Стратэгічная аперацыя “Баграціён” і вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
- •57. Вызваленне еўрапейскіх краін ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Заканчэнне Другой сусветнай вайны і яе вынікі.
- •58. Культурнае жыцце беларускага народа ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •59. Адлюстраванне Вялікай Айчыннай вайны 1941-45 гг. У пасляваенным жыцці і ў сучаснай культуры Беларусі.
- •60. Беларусь ў пасляваенныя гады. Аднаўленне і развіцце народнай гаспадаркі.
- •61. Грамадска-палітычнае жыццё бсср ва ўмовах хрушчоўскай адлігі і адыходу ад яе, бсср у гады т.Зв.Застоя.
- •62. Сацыяльна-эканамічнае развіццё бсср у 50-80-я гг.Хх ст. Спробы рэфармавання эканомікі ў 50-80-я гг.
- •63. Развіцце культуры Беларусі з другой паловы 40-х–80-я гады хх ст.
- •64. Абвяшчэнне незалежнасці Беларусі і канстытуцыйнае замацаванне яе суверэнітэту.
- •65. Змены ў грамадска-палітычным і сацыяльна-эканамічным жыцці Рэспублікі Беларусь у 90-я гады хх ст.
- •66. Стратэгія сацыяльна-эканамічнага развіцця Беларусі на 2011-2015 годы.
- •67. Знешняя палітыка суверэннай Беларусі.
- •68. Беларускае замежжа ў сістэме міжнародных адносін Рэспублікі Беларусь.
- •69. Фарміраванне беларускай дыяспары за мяжой і асноўныя этапы яе фарміравання.
- •70. Дахрысціянскія вераванні нашых продкаў. Язычніцтва на Беларусі.
- •71. Хрысціянства, яго сутнасць і прычыны ўзнікнення. Далучэнне да хрысціянства беларускіх зямель.
- •72. Асноўныя плыні хрысціянства і іх асаблівасці ва ўмовах Беларусі (праваслаўе, каталіцызм, пратэстантызм, уніяцтва).
- •73. Дзейнасць нехрысціянскіх канфесій на Беларусі (іўдаізм, іслам, рэлігійнае сектанцтва).
- •74. Сучасная культура Беларусі. Пашырэнне “масавай культуры”. Праблемы захавання беларускай мовы і нацыянальнай культуры.
- •75. Славутасці Беларусі: грамадска-палітычныя і вайсковыя дзеячы ( х – хх ст.Ст.).
- •76. Славутасці Беларусі:сусветна вядомыя навукоўцы і вынаходнікі Беларусі.
- •77. Славутасці Беларусі: сусветна вядомыя літаратары і філосафы беларускага паходжання.
- •78. Славутасці Беларусі: мастакі і музыканты.
48. Культурнае развіцце ў Заходняй Беларусі. Далучэнне Заходняй Беларусі да бсср.
Разглядаючы пытанне развіцця культуры ў Заходняй Беларусі трэба ведаць, што, нягледзячы на крайне абмежаваныя магчымасці, культурнае жыццё ў Заходняй Беларусі не замірала. Тут пэўнае развіццё атрымала беларуская літаратура, жывапіс, народная творчасць. Яшчэ ў 20-я гады на хвалі ўздыму рэвалюцыйна-дэмакратычнага вызваленчага руху ў Заходняй Беларусі з народных глыбінь выйшла прагрэсіўная беларуская літаратура. У перыядычных выданнях пачалі друкавацца творы М. Васілька, А. Салагуба, П. Пестрака, М. Машары, В. Таўлая, М. Засіма і іншых. У гэты ж час выявіўся паэтычны талент Максіма Танка. Яго першы зборнік вершаў «На этапах» (1936 год) адразу звярнуў увагу літаратурных і грамадскіх колаў. У 1937–1938 гг. выходзяць новыя паэтычныя зборнікі пісьменнікаў. Добра вядомымі сталі паэмы М. Танка «Журавінавы цвет», «Нарач», «Каліноўскі».
Працавалі ў Заходняй Беларусі выдатныя публіцысты — А. Альшэўскі, Я. Міско, В. Харужая; навукоўцы — Б. Тарашкевіч, С. Рак-Міхайлоўскі, І. Двар-чанін. З ёй звязана творчасць У. Жылкі, М. Гарэцкага, Н. Тараса, многіх іншых.
Значнай падзеяй ў культурным жыцці Заходняй Беларусі стала выданне ў 1937 годзе зборнікаў вершаў М. Васілька «3 сялянскіх ніў», М. Машары «З-пад стрэх саламяных». Лепшым дасягненнем паэтычнага таленту В. Таўлая з´явілася яго паэма «Таварыш». У Заходняй Беларусі пачыналі сваю творчасць Я. Брыль, П. Граніт, А. Дубровіч, С. Крывец і іншыя. Чалавек працы, яго жыццё, патрэбы, барацьба за свабоду, чалавечую і нацыянальную годнасць, — знаходзіліся ў цэнтры ўвагі беларускіх паэтаў і пісьменнікаў. Разам з гэтым, дзеячы беларускай культуры Заходняй Беларусі змаглі таксама стварыць распрацоўкі ў выглядзе асобных навукова-тэарэтычных і публіцыстычных прац ў галіне гісторыі, літаратуразнаўства, грамадскай думкі. У 1921 г. ў Вільні выйшла з друку «Хрэстаматыя беларускай літаратуры», якую склаў М. Гарэцкі, у 1927 г. — «Хрэстаматыя новай беларускай літаратуры ад 1905 года» І. Дварчаніна. У 1926 г. С. Паўловіч апублікаваў брашуру «Аб арганізацыі беларускай працоўнай школы». Культурна-асветніцкую работу ажыццяўляла створанае «Таварыства беларускай школы».
У Заходняй Беларусі пачыналі творчы шлях мастакі Я. Драздовіч, П. Сер-гіевіч, М. Сяўрук. Язэп Драздовіч першым у беларускім мастацтве пачаў пісаць на касмічную тэму. Ім створаны тры серыі карцін — «Жыццё на Марсе», «Жыццё на Сатурне», «Жыццё на Месяцы». Добра вядомыя карціны Пятра Сергіевіча «Студэнтка Вольга Чэрнік», «Беларуская настаўніца», «Дзяўчынка ў сінім сарафане»; Міхася Сяўрука — «Ля студні», «Жніво». Творчасці гэтых мастакоў уласціва глыбокая народнасць, пранікненне ў характар адлюстраванай асобы.
Працавалі ў Заходняй Беларусі кампазітары К. Галкоўскі, Л. Рагоўскі, М. Забейда-Суміцкі. Плённую працу па стварэнню народных хораў і збору беларускіх народных песень праводзілі Р. Шырма, Г. Цітовіч.
Беларускай нацыянальнай інтэлігенцыяй ствараліся гурткі мастацкай самадзейнасці, даваліся канцэрты. У рэпертуары пераважалі беларускія народныя песні, танцы. Драматычныя калектывы ставілі спектаклі «Прымакі» Я. Купалы, «Антось Лата» Я. Коласа, «Суд» У. Галубка.
3 пачатку 20-х гадоў пэўнае развіццё атрымала і адукацыя на беларускай мове. Аднак да сярэдэіны 20-х гадоў у сувязі з узмацненнем палітыкі паланізацыі амаль усе беларускія школы былі зачынены. Так, калі ў 1918–1919 гг. дзейнічала больш 350 такіх школ, то ў 1926 г. іх засталося ўсяго пяць. Гэта выклікала грамадскія пратэсты за аднаўленне беларускай школы. У выніку чаго ўрад Пілсудскага дазволіў адкрыць 29 беларускіх і 49 змешаных беларуска-польскіх школ, 4 гімназіі — у Вільні, Клецку, Навагрудку і Радашковічах. Аднак усе яны ў першай палове 30-х гадоў зноў былі зачынены. Недастаткова існавала і польскіх школ. Таму непісьменных сярод насельніцтва Заходняй Беларусі ва ўзросце звыш 10-ці гадоў налічвалася 43 працэнты. Вынікам недастатковага развіцця адукацыі і нацыянальнага прыгнёту з'явілася нязначная колькасць беларускай інтэлігенцыі.
У дзяржаўных установах Заходняй Беларусі не дазвалялася карыстацца беларускай мовай, беларусаў не бралі на дзяржаўную службу. Культурнае жыццё беларускага народа пастаянна абмяжоўвалася і падаўлялася. Не было беларускіх тэатраў, закрываліся нацыянальныя клубы, бібліятэкі, прагрэсіўныя газеты. Колькасць апошніх пастаянна скарачалася. Напрыклад, калі ў 1927 годзе выдавалася 27 беларускіх легальных газет, то ў 1932 г. іх засталося толькі шэсць. Толькі пасля далучэння Заходняй Беларусі да БССР развіццё культуры стала шматзмястоўным.