Нарықтық экономиканың үлгілері

1-бөлім

Қазіргі уақытта Қазақстанда барша шаруашылық жүргізудің экономикалық жүйелік қызметтерінің нарықтық үлгісі жасалуда. Бізге нарық экономикасы жоғары дамыған елдер қолданып отырған үлгілердің ерекшелігін білу өте қажет. Қазіргі заманда қолданылатын нарықтық үлгілердің бірнешеуін атап өтуге болады.

Американдық үлгі. Бүл үлгі «капитализмнің либералдық үлгісі» деп аталады. Ерекшеліктері:

• мемлекеттің экономикадағы реттеуші рөлі өте төмен;

• кәсіпкерлікті барынша қолдау

• халықтың бай, кедей болып бөлінуі;

• жалақы айырмашылығының тым алшақтығы.

• жетімді түрде қамтамасыз етілмеген топтардың әл-ахуалы жарамды дәрежеде.

Жапониялық үлгі.

• ұлттық экономиканың негізгі бағыттарына мемлекет әсері өте жоғары.

• өзін-өзі қорғаудың дамуы мен нығайтылуының 5-жылдық жоспарларын жасау.

• фирмалардың басым көпшілігі жұмысшыларды барлық өмірлік мерзімге жалдайды;

• жалақы дәрежелерінің айырмашылықтары көп емес

• үлгінің әлеуметтік бағытталуы.

Неміс үлгісі. Әлеуметтік-экономикалық мазмұны жағынан бұл үлгі Жапониялық үлгіге ұқсас.

Неміс үлгісінің негізгі ерекшеліктері:

• экономикаға мемлекеттің зор әсер етуі.

• XX ғ. 70-ші жж.басында Германияда негізгі макроэкономикалық көрсеткіштерге таргетирование (жоспарлау) ұстанымын қолдану жүзеге асырылған. Осымен қатар жұмысшылар кәсіпорын меншігіне де қатысады;

• банктер шешуші рөл атқарады. Орталық банк толық автономия негізінде жұмыс істейді;

• жалақы дәрежесінің айырмашылығы елеулі емес.

2-тапсырма. Мына сөздер мен сөз тіркестерін пайдаланып 5-6 сөйлем құрастырыңыздар.

Нарық, қызмет, үлгі, кәсіпорын, банк, көрсеткіш, кәсіпорын меншігі, жоспарлау ұстанымы, жұмысшыларды жалдау.

3-тапсырма. Мына сұрақтарды пайдалана отырып сұхбат құрастырыңыздар.

Нарық дегеніміз не? Нарықтық үлгіні Қазақстан шаруашылығы қашаннан бастап қолдана бастады? Қазақстанда кәсіпкерлікті қолдау қалай жүзеге асырылуда?

4-тапсырма. Жоғарыда берілген елдердің нарықтық экономикалық үлгілерін салыстырыңыздар.

5-тапсырма. Аударыңыздар және олармен сұраулы сөйлем құрастырыңыздар.

Виды и формы предпринимательской деятельности

1. Производственное предпринимательство

2. Коммерческое предпринимательство

3. Финансовое предпринимательство

4. Консультативное предпринимательство

5. Организационное-правовые и организационно-экономические формы предпринимательства

6. Современные формы предпринимательской деятельности

Әдістемелік ұсыныстар: мәтін лексикасына ерекше мән беріңіздер.

Ұсынылатын әдебиеттер: 2.Нег.[86-87] 3 нег.[22]

Бақылау сұрақтары:

1.Қазіргі заманда қолданылатын нарықтық үлгілерді атап өтіңіздер.

2.Жапондық үлгі мен неміс үлгісінің айырмашылығы неде?

3.Американдық үлгі мен неміс үлгісінің ұқсастығы неде?

9-апта. 26-тәжірибелік сабақ

1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, аударыңыздар және мазмұндаңыздар.