Меншік - экономикалық категория

Меншік туралы алғашқы түсінік затты, игіліктерді елестетеді. Бірақ меншікті затпен шатастырған дұрыс түсінік бермейді. Егер затты жеке пайдаланбаса , меншік туралы сұрақ та тумайды. Меншік субъектінің осы затты пайдалануға ерекше құқы барын сипаттайды. Меншіктің субъектін жеке адамдар, олардың топтары, адамдардың бірлестіктерінің әр түрлі дәрежесі, мемлекет, халық құрайды.

Сонымен, меншік туралы алғашқы тұжырым: меншік - материалдық және рухани игіліктерді және осыларды өндіру шарттарын пайдалану туралы адамдар арасындағы қатынастар немесе игіліктерді иеленудің белгілі тарихи қоғамдық әдісі болып табылады. Меншік дегеніміз адамдар арасындағы материалдық және рухани игіліктерді және оларды өндірудің шарттарын пайдалану туралы қатынастар.

Меншік экономикалық қатынас болып адамзат қоғамының жаратыла бастаған заманында қалыптаса бастаған.

Экономикалық қатынастардың кемелденген жүйесінде, меншік ең өзекті өзара байланыстарды, олардың бір-бірінен тәуелділігін және экономикалық болмыстың мәнін көрсетеді. Меншік - өте күрделі және көп жақты құрылым, «сегіз қырлы, бір сырлы» құбылыс. Бұл типтес құбылыста біреу емес бірнеше формалар болады. Тарихта меншіктің екі формасы мәлім: жалпы және жеке меншік.

Жекешелендіру дегеніміз меншіктің алмасуы, ауысуы, айналуы емес, ол халықтық меншікті жеке меншік етіп қайта құру болады, ал национализациялау – керісінше процесс, яғни, жеке меншіктің қоғамға айналуы, форманың ауысуы болып табылады.

2-тапсырма. Сөздікпен жұмыс.

Меншік / зат /игіліктер/ ат/ жеке пайдану / ерекше құқық/ жеке адамдар/ топ/ бірлестік / дәреже / мемлекет/ халық.

3-тапсырма. Мына сөздерді пайдаланып, жағдаяттарды ойлап тауып, сөйлем құрастырыңыздар.

меншік – игіліктер

меншік – зат

меншік - құқық

меншік – субъект.

4–тапсырма. Мына сөз тіркестері мәтінде кездесті ме?

алғашқы тұжырым /материалдық игіліктер / өндіру шарттары

5–тапсырма. Төмендегі сұрақтарға жауап беріңіздер.

1.Меншік сөзін қалай түсінесіздер? 2. Меншік пен зат түсініктері туралы айтып беріңіз. 3. Затты жеке пайдаланасыз, меншік туралы сұрақ туындайды ма? 4. Меншік нені сипаттайды? 5. Меншіктің субъектін кімдер немесе нелер құрайды?

6-тапсырма. Жақшаны ашыңыздар.

1.Меншік экономикалық (отношение). 2. Меншік - өте күрделі және (многосторонний) қүрылым, «сегіз кырлы, бір сырлы» (явление). 3. Тарихқа меншіктің екі формасы мәлім: (общее) және жеке меншік. 4. Жекешелендіру дегеніміз меншіктің алмасуы, ауысуы, (оборот) емес, ол (народное владение) жеке меншік етіп қайта құру болады. 5. Национализациялау – керісінше процесс, яғни, жеке меншіктің қоғамға (превращение) айналуы, форманың ауысуы болып табылады.

7-тапсырма. Аударыңыздар.

1.Рыночная экономика основана на системе экономи­ческих стимулов и санкций, которые исходят не от неко­его руководящего органа, а от самого потребителя. 2. Сред­ством координации труда в этой системе выступают то­варно-денежные отношения и конкуренция. 3. Основу ры­ночной экономики составляет частная собственность. 4. Она является гарантией соблюдения добровольно заклю­ченных контрактов и невмешательства третьих лиц.

8-тапсырма. Сөздерді санмен жазыңыздар (Қызықты ойын!)

Үлгі: түбір – тү+1

Жетістік, қорытындылаушы тоқсан, жұмыс күші, қондырғылар, секілді, келісімге келу, иемденбес бұрын.

Әдістемелік ұсыныстар: Жазбаша тілдің дағдысын қалыптастырыңыздар.

2.Нег.[41-44] 7 нег.[43-44]

Ұсынылатын әдебиеттер: 1.Нег.[38-43] 2.нег[39-41]

Бақылау сұрақтары:

1. Меншік дегеніміз қандай қатынастар?

2. Меншік қай заманда қалыптаса бастаған?

3. Меншік қандай құбылыс?

4. Меншіктің қанша және қандай формасы мәлім?

5. Жекешелендіру дегеніміз не?

3-апта. 8-тәжірибелік сабақ

1-тапсырма. Мәтінді мұқият оқып, аударыңыздар және мазмұндаңыздар.