- •I бөлім. Экономикалық теорияның пайда болуы мен дамуы
- •Мазмұны
- •Меркантилизм
- •Маржинализм
- •Неоклассикалық
- •Институционализм
- •Экономикалық теория құрылымы
- •Экономика бөлінуі
- •Экономикалық теория мақсаттары
- •Өндірістік мүмкіндіктер қисығы
- •Жекешелендірудің негізгі мақсаттары:
- •Жекешелендірудің жағымсыз салдары
- •Кәсіпкерлік
- •Кәсіпкерліктің негізгі түрлерінің артықшылықтары мен кемшіліктері
- •Қазақстан Республикасындағы шағын кәсіпкерлікті қолдайтын Заңдар
- •Табиғи өндіріс сипаттамалары
- •Тауар өндірісінің пайда болу себептері
- •Тауар шаруашылығына тән қасиеттер
- •Тауардың бірнеше анықтамасы бар.
- •Ақша жүйесінің элементтері
- •Баға масштабы
- •Эмиссиялық жүйе
- •Ақша айналымының жылдамдығы
- •Айналымдағы ақша мөлшері
- •Жеке меншік
- •Нарықтық экономика
- •Мемлекеттің кірісуі шектеулі
- •Командалық-әкімшіліктік экономикаға өтудің алғы шарттары
- •Нарықтық экономикаға өту кезінде елдердің топтастырылуы
- •Нарықтық экономикаға өту жолдары
- •«Шок терапиясының»
- •«Шок терапиясынан» шығу үшін қажетті шаралар
- •Нарықтық жүйенің сипатталуы:
- •Нарықтық жүйенің негізделуі
- •Нарықтың бірнеше анықтамасы бар:
- •Нарықтың негізгі белгілері
- •Нарықтар жүйесі
- •Еңбектің қоғамдық бөлінуі Өндіруші дербестігі, еркіндік Экономикалық оқшаулану
- •Нарықтың әлеуметтік институттары
- •Нарық құрылымының жіктелуі
- •Салалар бойынша
- •Сатылымдар сипаттамасы бойынша
- •Фирмалар түрлері
- •Фирма мүліктерінің түрлері
- •Фирмалардың құқықтық мәртебесі бойынша бөлінуі:
- •Нарықтық экономика жағдайындағы мемлекет ролі
- •Пайдалылықты максимизациялау ережесі
- •Талғамсыздық қисығы
- •Бюджеттік сызыққа әсер ететін факторлар
- •Сұраныс графиктерінің түрлері
- •Тепе-теңдік нүктесі үшін мыналар тән:
- •III бөлім. Жеке ұдайы өндіріс мәні мен заңдылықтары
- •Капитал айналымдылығы мен айналымы
- •Капитал айналымының саны
- •Құрал-жабдық -- 59,6 %
- •Негізгі және айналымдағы капиталды тиімді қолдану көрсеткіштері
- •Мамандандыруды қолданып, басқарушылық шығындарды қысқарту мүмкіндігі,
- •Аграрлық қатынастар
- •Бәсекелестік және монополия
- •Бағалардағы басымдылық – жетекші компания өз бағаларын белгілейді, басқалары соған ілеседі.
- •Жіө құнына есептелмейді:
- •Номинал жіө
- •Іұеж. Нарықтық шаруашылық субъектілері
- •Нарықтық экономикада операциялар номенклатурасының бөлінуі:
- •Есепке алуда қолданылатын шоттар:
- •Негізгі шоттар:
- •Активтер - бұл
- •Пассив – бұл кәсіпорынның басқа жеке және заңды тұлғалар алдындағы берешегі.
- •Кейнсиандық теория әдіснамасы
- •Ад қисығының ығысуына (оңға немесе солға) әсер ететін бағадан тыс факторлар
- •Аs жиынтық ұсыныс өсуінің салдары
- •Ад жиынтық сұраныстың учаскілерде
- •Тұтыну және қор жинау графиктері
- •200 В шығыны табыстан басым болады (қарыздар), оң жағында – оң қор жинаулар.
- •Халық тұтынуы - экономиканы анықтайтын басты
- •Оукен заңы
- •Филипс қисығы
- •Инфляцияны өлшеу
- •Инфляцияға қарсы саясат
- •Қр инфляция деңгейі
- •Экономикалық цикл кезеңдері және олардың сипаттары
- •Дағдарысқа қарсы саясат
- •Мемлекетпен ұсынылатын циклге қарсы реттеу
- •Циклдің негізгі түрлері
- •Дағдарыстан шығу екі жолмен жүзеге асырылуы мүмкін
- •Созылмалы депрессия себептері деп мыналарды атайды:
- •Экономикалық өсу тиімділігі
- •Экономикалық өсу сапасы
- •Экономикалық өсудің тікелей факторлары
- •Экономикалық өсудің жанама факторлары
- •Экономикалық өсу үлгілері
- •Неоклассикалықүлгісі
- •Кейнсиандық үлгі
- •Кобб – Дуглас үлгісі
- •Қр экономика өсуінің ауқымды мәселелері
- •Грэ тәсілдері, әдістері, құралдары
- •Ақша жүйесі және оның элементтері
- •Ақша жүйесінің элементтері
- •Несиелік-банк жүйесі
- •Ынталандырушы – экономикадағы ақша айналымын жылдамдату арқасында экономикалық процестерді жылдамдату.
- •Несие беру сипаты бойынша - банктік,
- •Несие жүйесі – бұл несие беру нысандары мен әдістерінің несиелік қатынастарының жиынтығы
- •Несие институттары
- •Банк жүйесі
- •Қр ұлттық банкі
- •Орталық (ұлттық) банк қызметі
- •Қаржы – қаржы жүйесі
- •Қаржы жүйесінің құрылымы
- •Мемлекеттік қаржылар
- •Мемлекеттік бюджет
- •Мемлекеттік несие
- •Мемлекеттік кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржылары
- •Салық салудың негізгі қағидалары (а.Смит) қазіргі уақытқа дейін өз мәнін жоғалтқан жоқ
- •Лаффер қисығы
- •Салық элементтері
- •Қр салық түрлері
- •Мемлекеттің қаржы саясатының екі аспектісі бар:
- •Қазынагерлік саясат түрлері
- •Нарықтық экономикадағы табыстар
- •Еңбек табысының шамасы
- •Әлеуметтік қорғау қағидалары
- •Нысандары - сағаттық,
- •Түрлері - номинал,
- •Еңбекақы мөлшерлемелерін саралау критерийлері
- •Табыстарды бөлудегі теңсіздік дәрежесі
- •Джинни коэффициентімен (индексімен) анықталады
- •Халықаралық сауданың негізгі сипаттамалары
Командалық-әкімшіліктік экономикаға өтудің алғы шарттары
-Жеке меншікті жою;
- өнеркәсіп кәсіпорындарын ұлттандыру;
- жер меншігін экспроприациялау және жер рентасын мемлекеттік шығындарды өтеуге айналдыру;
- банктерді ұлттандыру және несиелерді орталықтандыру мемлекет қолында;
- мемлекеттік завод, фабрика, құрал, өндіріс санын көбейту;
- барлығы үшін еңбек міндеттілігі: кім жұмыс істемейді, сол тамақ ішпейді;
- мемлекет қызметтерін орталықтандыру;
- басқарудың нұсқаулық әдістері және т.б.
Икемсіздік, өзгерістерге баяу бейімделуі,
Төмен өнімділік,
Шаруашылық бастаманың төмендеуі,
Экономикалық дамудың экстенсивті түрі,
Әрекет ету қабілетсіздігінің үдей түсуі,
Халықтың өмір сүру деңгейінің төмендігі.
- терең институциялық өзгерістер, ең алдымен меншік қатынастарында;
- нұсқаулық жоспарлауды; міндетті мемлекеттік заңды, сыртқы саудаға мемлекеттік монополияны
болдырмау;
- мемлекеттік меншікті жекешелендіру;
- нарықтық инфрақұрылымды қалыптастыру;
- экономиканы монополиясыздандыру және бәсекелестікті қолдау;
- экономика құрылымын қайта құру тек ішкі және сыртқы нарықта сұранысқа ие болатын өнімдерге ғана
жүзеге асырылады;
- әлеуметтік көмек көрсетудің мекен-жайлық жүйесі;
- қатаң ақша саясаты және құнсыздануды басу;
- экономикалық саясатты реформалау;
- қорлар мен құқықтық қатынастарды үлестіру тәсілін өзгерту.
Нарықтық экономикаға өту кезінде елдердің топтастырылуы
Нарықтық жүйеге жылжуға едәуір қарқындары бар елдер. (Олардың ішінде орын алған: а) нарықтық экономика негіздері; б) Батыс Европамен тығыз экономикалық және тарихи байланыстар болған; в) халық шаруашылығының салыстырмалы тепе-теңдігі; г) халықтың барлық қабаттарының нарықтық экономика жүйесіне көшуге келісуі). Венгрия, Чехия, Словения және т.б.
Нарықтық экономикаға өтуде көптеген қиыншылықтармен соқтығысатын елдер (ТМД, Польша, Болгария, Румыния, Албания, Монғолия және т.б. елдер). Бұл елдер үшін мыналар тән:
- нарықтық экономикада тұрақты дәстүрлердің жоқтығы,
- экономика құрылымындағы терең үйлесімсіздіктің орын алуы;
- жаңғырту сипатының мәселесі бойынша қоғамдағы келіспеушілік;
- дамыған елдерден салыстырмалы оқшаулануы. Бұл елдер «шок терапиясы» жолын таңдаған.
Шығыс Азия елдері:
(Қытай, Вьетнам), Беларусь – нарықтық экономика дамуының эволюциялық жолын таңдаған.
Барлық үш топ елдерінің қайта құру тәжірибесі көрсеткендей, салыстырмалы түрде жеңіл өтетіні:
- шаруашылық қызметке деген мемлекеттік бақылауды ырықтандыру (болдырмау);
- ұсақ және орта кәсіпорындарды жекешелендіру.
Ауыртпалы түрде өтетіні:
- бағаны ырықтандыру,
- экономиканы монополиясыздандыру,
- қаржылық жаңғырту.
Өте күрделі түрде өтеді:
- банкроттық процедурасы,
- құрылымдық үйлесімсіздікті жеңу,
- ірі шаруашылық объектілерін және тұрақты кәсіпорындарды жекешелендіру.