Жекешелендірудің негізгі мақсаттары:
Экономиканы жалпы
мемлекетсіздендіру
Жеке меншік құқықтарын
қайта бөлу және бекіту
Жеке
меншік иелері топтарын қалыптастыру
Әлеуметтік-бағытталған
экономиканы жасауда көмек көрсету
Кәсіпорындар қызметінің
тиімділігін жоғарылату
жағдайларын қамтамасыз
ету
Меншік құқықтарының
бір тұлғалардан басқа тұлғаларға
өтуінің қажетті заңды жағдайлары мен
механизмдерін жасау
Қаржы жағдайының
тұрақтандырылу процесіне көмек көрсету
Бәсекеге
қабілетті орта қалыптастыру
Халық
шаруашылығын монополиясыздандыру
жағдайын қамтамасыз ету
Кәсіпорындардың
инвенституциялық базасын кеңейту,
ел экономикасына шет
ел инвестицияларын жұмылдыру
Жекешелендірудің жағымсыз салдары
Кәсіпорындардың
көпшілігі директорлар мен менеджерлер
бақылауында қалды
Меншіктің жеке тұлғалар
қолына өткеннен
жұмыс тиімділігі
артқан жоқ
Капиталдың шоғырландырылуы
жүзеге асқан жоқ
Кәсіпорындар басшылығы
өздеріне тиесілі емес үлкен капиталды
өз мүдделеріне
пайдалануға мүмкіндік алды
Көлеңкелі экономиканың
даму қарқыны артты
Ресурстарды алу пайдалы
қызмет түріне айналды
Елге
шет ел инвестицияларын тарту мәселелері
тиісті
дәрежеде
шешілген
жоқ
Мемлекеттің
ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін
өндірістің жеке стратегиялық түрлеріне
мемлекет тарапынан
бақылау әлсіреді
1991 ж. ҚР Конституциясы алғаш рет жеке меншік құқығын анықтады, осы уақыттан бастап жекешелендіру мен мемлекетсіздендіру мәселелерінде алғаш қадамдар жасалды. «Меншік туралы», «Мемлекетсіздендіру және жекешелендіру туралы» Заңдар жекешелендірудің заңды негізі болып табылады.
ҚР жекешелендіру кезеңмен өткізілді:
Бірінші кезеңде (1991-1992 жж.) сауда, қызмет көрсету саласының ұсақ және орта кәсіпорындарының 50% жекешелендірілді. 6198 объект қайта құрылды.
Екінші кезеңде (1993-1996 жж.) орта және ірі кәсіпорындар жекешелендірілді.
Үшінші кезеңде (1997-2001 жж.) жекешелендіру процесі аяқталды. Жекешелендірілген кәсіпорындар саны, оның ішінде:
1997 ж. – 6777, жекешелендіруден алынған пайда 56,5 млрд. т.
1998 ж. – 3073, жекешелендіруден алынған пайда 67,1 млрд. т.
1999 ж. – 2318, жекешелендіруден алынған пайда 36,6 млрд. т.
2000 ж. – 1724, жекешелендіруден алынған пайда 22,0 млрд. т.
2001 ж. – 2000, жекешелендіруден алынған пайда 2,5 млрд. т.
Осылайша:
- мемлекеттік меншікті жекешелендіру алдына қойылған мәселелер толық көлемде орындалған жоқ.
- тиімді жеке меншік иелерінің кең қабаты қалыптастырылған жоқ. Купондық жекешелендіру күйреді;
- экономиканы қайта құру кәсіпорындар қызметінің тиімділігін арттыруға әкелген жоқ.
- жекешелендіру процесінде тартылған инвестициялар мен несиелер өндірістік, технологиялық және әлеуметтік даму үшін жеткіліксіз болды;
Өз еліміздің және дүние жүзінің нарығында бірқатар салаларда бәсекелестік жағдайы сақталған жоқ.
Кәсіпкерлік -
өз есебінен, несиелік және тартылған қаржылар есебінен бір қызмет түрінен оған қатысушылардың барлығы үшін табыс алу мақсатымен жүргізілетін бастамалық шаруашылық қызмет.
