Кейнсиандық теория әдіснамасы

экономикалық талдауға агрегаттық көзқарас;

нарықтық механизмнің жетілмегендігі (монополиялар билігі, бағаларды әкімшілік орнату, мәмілелерді ұзақ мерзімді келісімдер негізінде жасау, болашақ белгісіздігі);

нарықтық механизммен қалыптастырылатын экономикалық коньюнктураны қарастыру, оның ұзақ емес қысқа мерзімде қарастыру қажет;

экономикалық жүйедегі ақша роліне ерекше назар аудару;

нарықтық экономикадағы табыстар мен жинақ ақшалардың өсуі дәл осы үйлесімділікте инвестициялардың өсетіндігін білдірмейді;

жинақ ақшаның басым бөлігі үй шаруашылығында, қолма қол ақша түрінде шөгіп қалады және қор жинау қымбат тауарлар (үй, жер, автомобиль және т.с.с) сатып алуға, «екінші» зейнетақыны алу үшін, «қара күнге», балалардың жоғары білім алу үшін төлеуге жиналады.

Несие пайызының нормасына,

Коньюнктура жағдайына,

Күтілетін пайда нормасына,

Салық салу мөлшеріне,

Инвестициялауға ізденуіне.

Дағдарыс уақытында кәсіпкерлердің инвестициялық шығындары пайыздық мөлшерлемені төмендеткеннің өзінде қысқаруы мүмкін;

Өтімділік артықшылықтары да (индивид қолында ұстауға ынталанатын ақша пайдалылығын ерекше игілік ретінде көрсетеді) инвестициялар көлеміне әсерін тигізеді.

Нақты нарықтық экономикада өндіріс және еңбекпен қамтылу деңгейі баға деңгейінен тәуелсіз болады.

Сұраныс өсе келе, бағалар да өседі, ал сұраныс қысқарғанда бағалар бұрынғы деңгейінде қалады (тежегіш тетіктің тиімділігі). Дж. Кейнс көрсеткендей, сұраныс қысқаруы баға деңгейінің төмендеуіне емес, өндірістің және еңбекпен қамтылудың қысқаруына әкеледі.

Төмен еңбекақы мынаны білдіреді:

• халықтың сатып алу мүмкіндігінің төмендеуін,

• мемлекеттік бюджетке салықтық түсімдердің азаюын,

• өндірістің және еңбекпен қамтылудың төмендеуін.

Жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың үлгісі

Р

А S

Жиынтық ұсыныс (АS)

Бағалардың тепе-тең деңгейі.

Жиынтық сұраныс (АД)

A Д

Q

Тұтынылатын ЖҰӨ динамикасына баға факторларымен қатар бағадан тыс факторлар да әсер етеді.

АД көлемінің динамикасына әсер ететін баға факторларына мыналар жатады:

1. байлық тиімділігі (Пигу тиімділігі).

2. пайыздық мөлшерлеме тиімділігі (Кейнс тиімділігі).

3. айырбастау бағамы тиімділігі (Манделл – Флеминг тиімділігі).

Бағадан тыс факторларға жататындар:

• тұтынушылық шығындардағы өзгерістер,

• инвестициялық шығындар,

• мемлекеттік шығындардағы өзгерістер,

• таза экспортқа жұмсалатын шығындар.

Пигу тиімділігі – бағалардың жалпы деңгейі өскенде (төмендегенде) жинақталған қаржылық активтердің нақты құны төмендейді (көтеріледі), осыған сәйкес АД азаяды (көбейеді).

Кейнс тиімділігі – ақшалық масса тұрақты - шарты: бағалар өседі ақшаға деген сұраныс көтеріледі

пайыздық мөлшерлеме көбейеді АД қысқарады.

Манделл Флеминг тиімділігі – бағалар түседі ақшаға деген сұраныс азаяды пайыздық мөлшерлеме төмендейді ұлттық валюта курсының нақты көлемі түседі таза экспортты ынталанды-рады АД көбейеді.

Р

Р1

Р2

АД

ВНП

Q1 Q2