Мамандандыруды қолданып, басқарушылық шығындарды қысқарту мүмкіндігі,

ҒТП жетістіктерін кеңінен қолдану мүмкіндігі,

Қалдықтарды өндеу бойынша жанама өндірісті дамыту мүмкіндігі.

Өндірісті басқарудың бұзылу мүмкіндігі,

Жеке бөлімшелердің ара қатынасы тиімділігінің төмендеуі,

Икемділік жоғалады,

Құрылымдық бөлімшелер мүдделері фирма мүдделерімен сәйкес келмейді,

Ақпаратты тарату шығындары ұлғаяды.

Кәсіпорынның (фирманың) оңтайлы көлемі – бұл өнім бірлігіне жұмсалатын шығындар төмендеуі. Бұл төмендегілер есебіне жүзеге асады:

- мамандандыру,

- өндіру қабілеттілігі бұрынғыдан жоғары жабдықтарды пайдалану.

Өндіріс масштабынан алынатын үнемділікке түрлі салаларда түрлі жолдармен қол жеткізіледі.

Өнімді сатудан түскен түсім көлемі тұрақты және ауыспалы шығындар сомасынан басым болғанда шығынсыздыққа қол жеткізіледі.

Шығынсыздық нүктесі – бұл фирманың барлық шығындарын өтеуді және нольдік пайда алуды қамтамасыз ететін фирма өндірісінің көлемі. Шығынсыздық нүктесі сол сияқты шекті түсім деп аталады.

Шығынсыздықты талдау кезінде калькуляция құрастырылады. Калькуляция – бұл тауар бірлігін өндіру мен сатуға жұмсалатын шығындарды есептеу.

Толық өзіндік құнын есептеу – бұл тауар (қызмет) бірлігін өндіру және сатумен байланысты барлық

шығындардың (тұрақты және ауыспалы) есептелуін

көздейтін әдіс.

Өтеу мөлшері бойынша - тауар (қызмет) бірлігін өндіру және сатумен байланысты тек

ауыспалы шығындардың есептелуін көздейді.

Өнім бірлігіне жұмсалатын ауыспалы шығындар құрамына мына шығындар кіреді:

- шикізат, отын, материал, электр қуаты,

- еңбек ақы,

- үстеме шығындар,

- өткізу шығындары.

Өнім бірлігіне жұмсалатын тұрақты шығындар құрамына мына шығындар кіреді:

- өндірістік,

- әкімшіліктік,

- өткізу.

Номинал – ақшамен бағаланатын жиынтық табыс мөлшері,

Жалпы – белгілі бір өнім түрін сатудан түскен жиынтық түсім,

Шекті – қосымша өнім бірлігін сатқаннан табыстың (түсім) өзгеруі;

Нақты – ақшалай (номинал) табысқа сатып алуға болатын тауарлар мен қызметтер сомасы,

Жиынтық – субъект белгілі бір уақыт кезеңінде (әдетте 1 жыл) еңбек етіп табатын немесе алатын ақша және басқа да құндылықтар (игіліктер) сомасы.

Бастапқы – өндіріс факторларының иелерімен алынатын табыс (еңбекақы, пайыз, рента, пайда).

Аграрлық қатынастар

Ауыл шаруашылық өндірісінің ерекшеліктері

- жер ауыл шаруашылығы өндірісінің басты факторы болып табылады;

- ауыл шаруашылығы табиғи-климаттық жағдайларға тәуелді болады;

- маусымдық сипатты болады;

- өндіріс шоғырлануы әрқашан тиімді бола бермейді;

- өндіріске деген сұраныстың икемділігі төмен болады;

- жер құнарлығы әр түрлі болады;

Рента - алушыдан кәсіпкерлік қызмет етуді талап етпейтін капиталдан, мүліктен, жерден жүйелі түрде табыс алу.

Рента пайда болу үшін алғашқы шарт жерді жалға алу болып табылады. Жерді жалға алу – жер иесі өз жер учаскесін белгілі мерзімге басқа тұлғаға (жалдаушыға) шаруашылық жүргізу үшін беретін жер пайдалану түрі. Жер иесі бұл үшін жалгерлік төлем алады.

Рента түрлері: - абсолюттік,

- дифференциалдық,

- монополиялық.

Жер құны =

Жер кадастры – бұл жерді баллмен бағалау.