Институционализм

(Т. Веблен,

У. Митчел,

Д. Гэлбрейт).

Экономикалық теория құрылымы

Бұл үй шаруашылығы, кәсіпорын, фирма, сала деңгейінде шектелген ресурстарды тиімді қолдану мәселелерін зерттейтін экономикалық теорияның бөлігі. Олардың экономикалық шешімдерді қабылдау механизмі.

Микроэкономика

Бұл жалпы экономиканы зерттейтін экономикалық теорияның бөлігі. Ол экономикалық жүйенің барлық қатысушыларының жиынтық, бірігушілік мінез-құлқын зерттейді. ЖІӨ, ЖҰӨ, ҰТ, инфляция, жұмыссыздық, салық салу, нарықтық пайыздық мөлшерлеме, бюджет тапшылығы, акция бағамдарының төмендеуі және т.б. туралы түсініктеме береді.

Макроэкономика

Бұл дүниежүзілік деңгейде экономика процестерін, әлем шаруашылығы байланыстары дамуының беталысын қарастыратын экономикалық теория бөлігі.

Мегаэкономика

Экономика бөлінуі

Деректер негізінде экономикалық мінез-құлыққа ғылыми көзқарас. Экономика туралы түсінік

Позитивті

Экономика қандай болу керектігі туралы адамдардың сын пікірі. Экономикалық теория негізіндегі ұсыныстар.

Нормативті

Экономистің негізгі құралы

теория

бақылау

Берілген экономикалық мәселеге

қатысты деректер

біріктіріледі және талданады

Үлгілер

Деректер экономикалық мінез-құлық

үлгілерін жасау үшін қолданылады.

Саясат

Үлгілер экономикалық мінез-құлыққа әсер ететін саясатты қалыптастыру үшін қолданылады.

Қоғамдық байлықтың циклдік қозғалуы

өндіріс

бөлу

алмасу

тұтыну

Ғылым және оның даму дәрежесі

материалдық–заттықфакторлар

(өндіріс құралдары)

жеке факторлар (жұмыс күші)

Техника жәнетехнология

Қызметкер біліктілігі

Еңбек қарқындылығының дәрежесі.

Игерілген табиғи байлықтар

+ + =

II бөлім. Экономикалық теория пәні, объектісі және әдістері

2-тақырып. Экономикалық теорияның қоғам дамуындағы орны мен ролі

Экономикалық теория - ресурстар шектеулі болған жағдайда, бұл оларды пайдалануда бәсекелестік туындатады, қажеттіліктерді қанағаттандыру мақсатында материалдық игіліктерді өндіру, бөлу, алмастыру мен тұтынудағы адамдар мен адамдар топтарының мінез-құлқын зерттейтін қоғамдық ғылым.

Егер ғылым пәні және оның әдіснамасы зерттелетін нәрсені сипаттаса, әдіс – таным тәсілі қалай зерттелетінін сипаттайды.

Экономикалық теория мақсаттары

Бүкіл халықтың өмір сүру сапасы мен

игілігін жоғарлату

Экономикалық өсу

Экономикалық тиімділік

Алынған нәтижелер мен шығындар

арасындағы қатынастар

Бағалардың тұрақты деңгейі

Инфляцияны азайтужәне қаржы саласында тұрақтылықты қамтамасыз ету

Экономикалық еркіндік

Шаруашылық тәжірибеде

таңдау мүмкіндігін ұсыну

Табыстарды әділетті бөлу

Әлеуметтік жағынан қорғалмаған

Әлеуметтік-экономикалық кепілдіктер

азаматтар үшін қалыпты өмір жағдайларын

жасау

Әділетті салық салу

Табысы төмен топтар үшін салық

жеңілдіктерін енгізу

Еңбекпен толық қамту және жұмыссыздықты табиғи деңгейде ұстау

Қоршаған ортаны қорғау

Экономикалық дамуда экологиялық қауіпсіздік талаптары мен нормаларын сақтау.

Экономикалық категориялар - бұл экономикалық құбылыстардың маңызды жақтарын бейнелейтін жалпылайтын экономикалық түсініктер.

Микроэкономиканың негізгі категориялары:

- тауар, еңбек, факторлар, өндіріс,

- шығындар, баға, сұраныс, ұсыныс және т.б.

Макроэкономиканың негізгі категориялары:

- ЖІӨ, ЖҰӨ, ҰТ, ӨӨБ, жинақталған сұраныс,

- жиынтық ұсыныс, ақша, инфляция,

- жұмыссыздық және т.б.

Экономикалық заңдар – бұл экономикалық процестер мен құбылыстардағы ең маңызды, тұрақты, үнемі қайталанып отыратын, объективті себеп-салдар байланысы мен өзара тәуелділіктер.

Бұл өндіру, бөлу, алмасу және тұтыну қатынастарының даму заңдары.

Экономикалық заңдар мен табиғат заңдарының арасындағы ортақ сипаттар олардың объективтілігінде, яғни олар адамдар санасы мен еркінен тәуелсіз әрекет етеді.

Айырмашылықтар. Экономикалық заңдар: Табиғат заңдары:

- адамдар іс-әрекетінің заңдары, - адамдар қоғамынан тыс әрекет етеді,

- тарихи түрде өтпелі, - мәңгілік.

- өмірде жүзеге асырылу үшін белгілі шарттарды қажет етеді.

Экономикалық заңдардың жіктелуі:

- жалпы заңдар, барлық тарихи дәуірлерге тән.

- ерекшеленген – яғни шаруашылық етудің нақты-тарихи нысандарының даму заңдары.

Экономикалық теорияның үш басты мәселесі

- нені өндіру керек,

- қалай өндіру керек,

- кім үшін өндіру керек.