- •Baylıq penen aqıl Tekseriw diktantı
- •Jazlawda Kóshirip jazıw diktantı
- •Qasharmannıń qızıgı Kóshirip jazıw diktantı
- •Qarlıǵash Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Kesirtkeler Tallaw diktantı Sanlıq sózlerdi tabıń.
- •Poshsha torǵay Saylanba diktantı
- •Aǵashlı-putalı ósimlikler Saylanba diktantı
- •Baǵman hám balalar Dóretiwshilik diktantı
- •Ilimli elge nur jawar Erkin diktantı
- •Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Aq terek Túsindiriw diktantı Kelbetlik sózlerdi tabıw
- •Súwretli diktant
- •Shıraq Yadtan jazıw diktantı
- •Miyrigúl
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Bóz kóylek Tekseriw diktantı
- •Tábiyat biziń dostımız Kóshirip jazıw diktantı
- •Jolbarıs penen ayqastım Kóshirip jazıw diktantı
- •Ata jurtı Túrkistan Tallaw diktantı Menshikli atlıqlardı tabıw
- •Kishipeyil insan Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Jıl qayırıw Saylanba diktantı
- •Balıqlar qalay qıslaydı Saylanba diktantı
- •Ullı mámleketlik isker, alım hám shayır Dóretiwshilik diktantı
- •Jiyren túege bas qayǵı Erkin diktantı Almasıq sózlerdi tabıw
- •Qaraqalpaq hayal-qızlarınıń kiyimi haqqında Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Eki sestiń qatara keliwi
- •Sózlik diktantı
- •Ǵamxorlıq Túsindiriw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Oqıǵan bala Túsindiriw diktantı Teksttegi irkilis belgilerin tabıń
- •Súysinip kettim Yadtan jazıw diktantı
- •Isti usılay basladım Tekseriw diktantı
- •Adasıp qalǵan qız Kóshirip jazıw diktantı
- •Sútilmek Kóshirip jazıw diktantı
- •Zergerlik óneri Tallaw diktantı Kelbetliklerdi tabıw
- •Tallaw diktantı Morfologiya. Sanlıq teması boyınsha Sanlıq sózlerdiń naqıl-maqallarda qollanılıwı
- •Awırıw qız hám táwip Saylanba diktantı
- •Mıńlardıń biri Saylanba diktantı
- •Densawlıq – tereń baylıq Dóretiwshilik diktantı
- •Ernazar Alakóz – xalıq batırı Dóretiwshilik diktantı
- •Taza hawa – tánge dawa Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Tábiyat hám adam Túsindiriw diktanti Qosımtalardıń qosılıwı menen qosarlı hám eki sestiń dizbeklesip keliwi hám jup sózlerdiń qollanılıwı
- •Súwretli diktant
- •Adam ózin qay jerde qalay uslap tutıwı kerek Yadtan jazıw diktantı
- •Kiyiktiń hújimi Yadtan jazıw diktantı
- •Tekseriw diktantı
- •Ádeplilik-aǵla pazıylet Kóshirip jazıw diktantı
- •Tók tawı Kóshirip jazıw diktantı
- •Ótmishtegi qara úyler Tallaw diktantı Baslawısh hám bayanlawısh gáp aǵzaların tabıń
- •Qaraqalpaq qara úyi Tallaw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Sinonimlerden damitant tabıw
- •Ustaz-atańday ullı Dóretiwshilik diktantı
- •Haqıyqat dos haqqında Dóretiwshilik diktantı
- •Ádiraspan Erkin diktantı Kómekshi sózlerdiń qollanılıwı
- •Nawrız – báhár bayramı Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Sózlerdi buwınǵa bóliw
- •Qúdiretli kúsh Túsindiriw diktantı Menshikli atlıqlardıń jazılıwına itibar beriń.
- •Súwretli diktant
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Úlkemizde Nawrız bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Internatta
- •Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse) Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaq awılları Tekseriw diktantı
- •Quslar qaytqan kún (Povest) Kóshirip jazıw diktantı
- •Qaraqalpaq qızı (Roman) Kóshirip jazıw diktantı
- •Tallaw diktantı Dánekerlerdi tabıw
- •Jolbarıstıń balasın ólimnen qutqardım
- •Saylanba diktantı
- •Shınqobız
- •Saylanba diktantı
- •Qarlıǵash haqqında ápsana hám haqıyqatlıq Dóretiwshilik diktantı
- •Bolarsań Dóretiwshilik diktantı
- •Jaqsılıq etseń ózińe… Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Kóp sóziniń qollanılıwına mısallar jazıw
- •Til haqqında naqıl-maqal hám danalıq sózler jazıw
- •Qaraqalpaq qızı (Romannan úzindi) Túsindiriw diktantı
- •Aqıllı iyt Túsindiriw diktantı Astı sızılǵan sózlerge itibar beriń
- •Súwretli diktant
- •Nawrız-báhár hám miynet bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Bayanlar
- •Kúshik penen bala (gúrrin‘)
- •Jesir (povest)
- •Anamnıń aq súti
- •Túlki menen gúze
- •Nápsiqaw jılan (Qısqa gúrriń)
- •Eshek hám ógiz (Ertek)
- •Qara qozı
- •Arıslan hám adam (Ertek)
- •Aqıllı bala
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse)
- •Qara qus (Hújjetli gúrriń)
- •Nannıń qádiri yamasa qarǵa aylanǵan un (Anam aytqan ápsana)
- •Bantigiń qayda, sińlim?!
- •Quslar patshası (Ápsana)
- •Arıslan menen qoyan
- •Úyrektiń uyası
- •Qayır-saqawatlı is
- •Jılan hám hákke
- •Qaytıp kel, búlbúllerim
- •(Ertek)
- •Bir etek alma
- •Uya sırı
- •Qutlıayaq
- •Arıslan, bóri hám túlki (Ertek)
- •Abonement
- •(Ertek)
- •Qasqırlar menen betpe-bet
- •Qawınnıń shiresi
- •Túye, qoyan hám shıbın. (Ertek)
- •Ǵarrınıń kóz jasları
- •Poshsha torǵay
- •Mútájlik úyretedi (Ertek)
- •Bay hám eshek (Ertek)
- •Qus haqqında ertek (Ertek)
- •Áshkaralanǵan jin
- •Jılqımannıń gápi
- •Tóbesi tesilgen shápki
- •Shıǵarma
- •Tabılmas doslıq (Ertek)
- •Hákim-Ulıqpan (Ertek)
- •Adamnıń ómiri Ertek
- •Shıǵarma jumısı ushın temalar
- •I variant
- •II variant
- •III variant
Shıǵarma
(Gúrriń)
Awıl ishi búgin ayrıqsha ózgerip ketken sıyaqlı. Bar gózallıǵı menen kóz tartqan. Tábiyat ta búgin Jeńis kúni ekenligin ózlerinshe sezinetuǵ’n sıyaqlı.
Balalar da kewilli. Awıl sırtındaǵı kók-kómbek shópliktiń ústine jata kettik. Búgin Jeńis kúni.
-Múǵallimniń tapsırmasın ne isleymiz?
-“Jeńis kúni haqqında shıǵarma jazıp kelińler” degen be?
-Awa.
-Ne jazsaq eken?-Hámme únsiz qaldıq. Balalardıń hámmesi búgingi jazılatuǵın shıǵarma haqqında oylanıp ketti.
Bir gezde:
-Aysha kempirdiń nanı ne degen mazalı!-dep birew únsizlikti buzdı. Jalt qaradıq. Erpolat uyalıp tómen qaradı. Bayqamay aytıp qoysa kerek. Sol-aq eken, kóz aldımızǵa mayǵa pisken ıssı shelpek elesledi… Jutınıp qoydıq.
-Kettik,-dedi Fazıl.
-Qayaqqa?
-Aysha kempirdi Jeńis kúni menen qutlıqlaymız.
Aysha kempirdiń eki balası, kúewi urısta erlik penen qaza tapqan. Onnan berli kóp jıllar ótse de, ol umıta alatuǵın emes. Jıl sayın Jeńis kúni mayǵa shelpek pisirip, úyme-úy úlestirip shıǵadı.
-Ura!
-Kettik! Shelpek jeymiz!
Ornımızdan ushıp turdıq. Biraq… Erpolat hámmesin buzıp jiberdi.
-Men barmayman. Sizler bara berińler. Bıltırǵıdan elege shekem uyalaman,-dedi ol.
-Oh, yadımızdan shıǵıp ta ketipti-aw.
Ol bıltır bolǵan edi. Aysha kempirdiń erik baǵı bar edi. Awıldaǵı jalǵız baǵ. Ǵarrısı baǵman kisi bolǵan deydi. Aysha kempir erikler ábden pisti-aw degen gezde, awıldaǵı úylerge úlestirip bere baslaydı. Awılda hesh úy qurı qalmaydı. Hátteki, tuw alıslardan kelip aladı.
Sonıń menen ne kerek, bir kúni erik baǵqa urlıqqa túsetuǵın boldıq. Kún ıssı. Tús te boldı. Tap bir ákemizdiń baǵında júrgendeymiz. Hátteki, birewler erik aǵashınıń basına da shıǵıp alǵan. Eteklerimiz qıp-qızıl erikke endi ǵana tola baslap edi.
-Áy, júwernemekler…
Aysha kempirdiń ashshı dawısı esitildi.
Tım-tıraqay qasha jóneldik. Awıl shetine shıqqan soń barıp, dem aldıq. Qarasaq, Erpolat joq. Ol erik aǵashınan túsip úlgere almay qalıptı.
Álbette, bizlerdi uslap bergen – Erpolat.
Aysha kempir sol kúni ızalanıp jıladı. Biz qattı ayadıq.
-Ne de bolsa, barayıq,-dedi Quwatbay. Búgin Jeńis kúni ǵoy. Ol hámmesin de keshiredi.
Únsiz ornımızdan turdıq.
Kempir háwlide gúybeńlep, bir deńe islep júr eken. Qolında bel.
-Sálem berdik, apa! – Dawısımız qosılıp shıqtı.
Aysha kempir bizlerge jalt burıldı. –Á, keldińler me?-dep kúlimsiredi. –Ishkerileńler.
Biraq, bizler ishke kirmedik. Bilekti túrip jiberip, jumısların pitkerip tasladıq.
Aysha kempir quwanıp qaldı. Aldımızǵa mayǵa pisirilgen mazalı shelpekti úyip tasladı.
-Jeńler, jeńler, qaraqlarım. – Ol arıq qolları menen nanlardı bizge qaray ısırdı.
Úyden kewilli shıqtıq. Kempir bizdi shıǵarıp saldı.
-Bılay etemiz,-dedi Fazıl. – Kún sayın oǵan barıp, járdemlesip turamız.
-Yaqshı,-dedik bir awızdan.
-Erteń múǵallim urısatuǵın boldı-aw,-dep uwayımladı, Erpolat. Múǵallimniń “Jeńis kúni haqqında shıǵarma jazıp kelesizler” degeni sonda barıp esimizge tústi.
-Tap bar ǵoy, búgingi waqıyalardı jazamız,-dedi Fazıl. (Gúrriń, 382 sóz).
Bayan jobası:
Múǵallim balalarǵa qanday tapsırma bergen edi?
Balalar ne sebep Aysha kempirdiń úyine barmaqshı boldı?
Balalardı Aysha kempir qalay kútip aldı?
Balalar kempirge qanday járdem berdi?
Balalar qanday sheshimge keldi hám shıǵarmaǵa nelerdi jazbaqshı boldı?
Qaraqalpaq folklorı. Kóp tomlıq. 2-tom. Nókis, “Qaraqalpaqstan” baspası, 1977, “Tabılmas doslıq” (Ertek), 83-85-betler.