Sózlik diktantı

1. Kóp sóziniń qollanılıwına mısallar jazıw

1. Kópti kórgen biledi,

Kóp jasaǵan bilmeydi.

2. Kóplegen qonaq atqaradı.

3. Kóp túkirse kól bolar.

4. Kópti jamanlaǵan kómiwsiz qalar.

5. Kópten qoyan qashıp qutılmas.

6. Kóp sóyleme,

Kóp tıńla.

7. Kóp sóylegen eshekke júk.

8. Kóp qorqıtadi, tereń batıradı.

9. Kóp penen kórgen ullı toy.

10. Beresige besew kóp.

Alasıǵa altaw az.

2. Til haqqında naqıl-maqal hám danalıq sózler jazıw

1. Tilge itibar, elge itibar.

2. Ana tilim-sen basqadan ayırmam.

3. Ana súti boy ósiredi,

Ana tili oy ósiredi.

4. Ana tilim-dana tilim.

5. Til-qılıshtan da keskir.

6. Sóyley-sóyley sheshen bolar,

Kóre-kóre kósem bolar.

7. Til bilgen el biledi.

8. Tili baydıń eli bay.

9. Naqıldı bir aytpasa aqılsız aytpaydı,

Aqıllı adam sózin naqılsız aytpaydı.

10. Til saqlansa-el saqlanadı.

11. Sózlerim merwerttey aytılǵan hár bir. (Berdaq).

12. Adam kórki til, tildiń kórki sóz. (Yusuf Has Hajib).

13. Meniń ana tilim qızıl júzimdur,

Júzim jarqın bolsa tilim uzındur. (Ámet Shamuratov).

14. Ana tilim-ar namısım.

Qaraqalpaq qızı (Romannan úzindi) Túsindiriw diktantı

Turaqlı sóz dizbeklerin tabıń hám olardıń qollanılıw ózgesheligin aytıń.

Hesh waqıtta kisiden aldanbaǵan aldı-artın ólshestirip júretuǵın Dúysenbay ómirinde esinen shıqpastay bolıp aldanǵan edi.

Izlerine quwǵınshı túsken Tájim murt ta bul awılǵa qádemin izep baspay ketti. Hámme menen baylanıs islep qalǵanına bir jaǵınan quwansa, ekinshi jaǵınan qorqatuǵın edi. Dúysenbaydıń endigi jalǵız qáwpi Tájim murttıń tutılıwı.

“Ol uslansa istiń pitkeni-jalaxor adam. Meni sózsiz satıp ketedi”,-dep ózi-ózine sóylendi. Awılǵa áskeriy kiyim kiygen birew kelse de, ishi ulı-gúpildi bolıp as batpay, bezgek tiygendey qaltıraydı. Dizesiniń dármanı ketip jıǵıla beredi. Al sol kelgen atlınıń paraxatshılıq penen kelgenin esitse, betine qan, boyına as taraydı. Sol oylaspay oq atqan naymıtlardıń ele tabılmay atırǵanın shala esitse de anıǵın sorawǵa hámmeden, hátteki, Turımbetten de qorqadı. Tosınnan duwsharlasıp qalsa ilajı joq, bolmasa Tórebaydıń kózine túse beriwge de júregi dawamas edi. Bir jola esiginiń aldında turǵanında ótip baratırǵan Tórebaydıń “assalawma aleykum”ın esitip, júregi biraz toqtasqanday boldı, sonda da isenbes edi.

(150 sóz) (T. Qayıpbergenov)

Aqıllı iyt Túsindiriw diktantı Astı sızılǵan sózlerge itibar beriń

Eki aylıq balamız besikte uyıqlap jatırǵan payıtlarda iytimiz hesh qashan qasınan ketpes edi. Bir kúni ertelep gazeta oqıp jatıp qarasam ornında balamız da, besigi de joq. Dárhal izley basladıq, úy ishinen tabılmadı. Juwırıp háwlige shıqsaq, besik sol jerde eken. Janında iyt. Balamız besikte ház etip uyıqlap atır. Besikti úyge alıp kirdik. Biraq sol kúni keshte iyt jáne onı dalaǵa alıp shıǵıp ketipti. Iytti urıp, esikti jawıp qoydıq.

Hawa ıssı bolǵanlıqtan aynalar ashıq edi. Yarım aqshamda shawqımnan oyanıp kettik. Qarasaq, iyt aynadan úyge kirip, besikti dalaǵa súyrep shıqpaqshı bolıp turǵan eken. Onı jáne quwıp shıǵardıq. Tań aldında qorqınıshlı apatshılıq boldı. Jer shır aylanıp ketkendey boldı. Ústimizge birnárseler qulap tústi. Esten ayrılıp qalıppan. Sol awhalda qansha jatqanımdı bilmeymen. Bir waqıtta esime kelip qarasam, birnárselerdiń astında kómilip jatırman. Qattı jaraqatlanıppan. Dem alayın desem hawa jetispeydi, buwılıp ketip baratırman. Bir waqıtta tóbemnen tısırlaǵan ses esitildi. (154 sóz). (N. Áziz).