Ustaz-atańday ullı Dóretiwshilik diktantı

Ustaz-keleshektiń tárbiyashısı. Sebebi búgingi oqıwshı erteńgi jańa jámietimizdiń belsendi dúziwshisi, atalar ármanın iske asırıwshı haqıyqıy shın azamat. Sonlıqtan ustazlarǵa qoyılatuǵın talap eń ullı hám húrmetli. Sebebi, ustazǵa jámietimiz óziniń eń qádirli, eń qımbat bahalı zatı, yaǵnıy balalardı isenip tapsiradı. Usı oǵada iygilikli, juwapkerli kásipti ózlestirgen adamnan mudamı tazalıqtı, ádep-ikramlıqtı, balalarǵa degen mehir-muhabbatı, iske shın berilgenlikti talap etedi. Onıń aldında oqıwshılardıń bilimli, adamgershilikli bolıp shıǵıwın támiyinlewden turatuǵın eń juwapkerli wazıypa tur. Sol sebepli ustazlıq jámietimizdegi eń qádirli, eń húrmetli kásip, onnan xalqımız hám jámietimiz eń jaqsı nárselerdi kútedi.

Ustaz oqıwshıǵa bilim beredi, minez-qulqın tárbiyalaydı. Ol óz shákirtleriniń ósiw jolların anıqlap, solardı alǵa ilgerletiwshi, ósiriwshi, jaqsı ádep – ikramlı minez qulıqlarınıń kónlikpelerin qáliplestiriwshi insan.

Xalqımızda sonday bir danalıq sózler bar. “Ustaz – atańday ullı”, “Ustazlıq etken jalıqpas”, “Bir hárip úyretkenge qırıq jıl sálem ber!” degen. Bul sózler biykardan – biykarǵa aytılmaǵan. (143 sóz) (Ádepnamadan)

Haqıyqat dos haqqında Dóretiwshilik diktantı

Dos tawıp alǵan kelgennen soń dúnyaǵa,

Hám dostıńnan janıńdı da ayama,

Dos kewlinde bar bolsa - ǵam,

Suw bolıp juw qayǵısın sen mudamı.

Biyjaǵday uytqıp esken samaldan,

Nabada shań túsip júrmesin oǵan,

Shań kórseń mágar dostınıń shalǵayında,

Qıylan shań kórgendey óz mańlayıńnan,

Hám de basqa birew kórmesten burın,

Shańın qaq, tazala shalǵayın onıń,

Dostıń qarar kóziń, bunı uǵa bil,

Al sen kirpik bolıp onı qaǵa bil,

Biziń aramızda pás minezler kóp,

Irenjiter mısal kózge túsken shóp,

Ǵıybat otınan awlaq sal jayıńdı,

Oshaqqa túspesin, jıy shalǵayıńdı,

Jalǵanshı dos jorta miyirban bolar,

Sen qayda barsań ererdey kóriner,

Janım deseń, jan bererdey kóriner,

Baq-mártebeń bolsa, baǵınar saǵan,

Juwqıldap ótirikten jaǵınar saǵan,

Ómir shın, jalǵanshı ekenin haslan,

Basqa ańlasa da sen ańlamassań,

Seniń qıyalıńnan shıǵar qıyalı,

Sútke qant salǵanday tili mazalı,

Qayda kúshli bolsa, mákkarlıq sumlıq,

Ol jerde bolmas hesh doslıq tatıwlıq. (Ábdirahman Jamiy)

Ádiraspan Erkin diktantı Kómekshi sózlerdiń qollanılıwı

Polatı, teke saqallar ósken keń qala menen kiyatırman. Qápelimde qarsı aldımnan poshsha torǵaylar álle neden úrkip shıqtı. Digildik aspanda kóterildi de baǵdarın ózgertpesten bir orında ushıp turdı.

Men góne shellerden ótip sol poshsha torǵaylar ushqan tárepke qaray turdım. aldımdaǵI siyrek shóplerdiń arasınan jaǵImsız saqsaq tıshqannıń ashshı dawısı esitildi. Dáslep men buǵan kewil Bergen joq edim. Ashshı dawıs shıǵIp atırǵan jerge jaqınlaǵannan, meni qanday da bir húrey biylep aldı. Júrisimdi páseytip tıshqannıń sesti shıqqan tárepke jaqınladım. qorqınıshlı ses bul ret kútá jaqınnan esitildi. Shóp tısırlay basladı. Tıshqan shúykildisi menen ábeshiy ses shıqqan tárepke qaradım. kóz aldımda tań qalarlıq waqıya payda boldı. Úlken bir ádiraspan túbinde beli alamıshlanǵan, kebir reńdegi gúm-gúm saqsaq tıshqan menen alısıp, bir-birin julıp atir eken.

Men bulardın háreketlerin kóriw ushın dárriw eńbeklep ádiraspan túbine jaqınlastım. olar maǵan sirá itibar berer emes, ózleriniń basqısı menen bárin umıtqan. (141 sóz) (P. Ámetov)