- •Baylıq penen aqıl Tekseriw diktantı
- •Jazlawda Kóshirip jazıw diktantı
- •Qasharmannıń qızıgı Kóshirip jazıw diktantı
- •Qarlıǵash Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Kesirtkeler Tallaw diktantı Sanlıq sózlerdi tabıń.
- •Poshsha torǵay Saylanba diktantı
- •Aǵashlı-putalı ósimlikler Saylanba diktantı
- •Baǵman hám balalar Dóretiwshilik diktantı
- •Ilimli elge nur jawar Erkin diktantı
- •Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Aq terek Túsindiriw diktantı Kelbetlik sózlerdi tabıw
- •Súwretli diktant
- •Shıraq Yadtan jazıw diktantı
- •Miyrigúl
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Bóz kóylek Tekseriw diktantı
- •Tábiyat biziń dostımız Kóshirip jazıw diktantı
- •Jolbarıs penen ayqastım Kóshirip jazıw diktantı
- •Ata jurtı Túrkistan Tallaw diktantı Menshikli atlıqlardı tabıw
- •Kishipeyil insan Tallaw diktantı Almasıqtı tabıw
- •Jıl qayırıw Saylanba diktantı
- •Balıqlar qalay qıslaydı Saylanba diktantı
- •Ullı mámleketlik isker, alım hám shayır Dóretiwshilik diktantı
- •Jiyren túege bas qayǵı Erkin diktantı Almasıq sózlerdi tabıw
- •Qaraqalpaq hayal-qızlarınıń kiyimi haqqında Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Eki sestiń qatara keliwi
- •Sózlik diktantı
- •Ǵamxorlıq Túsindiriw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Oqıǵan bala Túsindiriw diktantı Teksttegi irkilis belgilerin tabıń
- •Súysinip kettim Yadtan jazıw diktantı
- •Isti usılay basladım Tekseriw diktantı
- •Adasıp qalǵan qız Kóshirip jazıw diktantı
- •Sútilmek Kóshirip jazıw diktantı
- •Zergerlik óneri Tallaw diktantı Kelbetliklerdi tabıw
- •Tallaw diktantı Morfologiya. Sanlıq teması boyınsha Sanlıq sózlerdiń naqıl-maqallarda qollanılıwı
- •Awırıw qız hám táwip Saylanba diktantı
- •Mıńlardıń biri Saylanba diktantı
- •Densawlıq – tereń baylıq Dóretiwshilik diktantı
- •Ernazar Alakóz – xalıq batırı Dóretiwshilik diktantı
- •Taza hawa – tánge dawa Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Tábiyat hám adam Túsindiriw diktanti Qosımtalardıń qosılıwı menen qosarlı hám eki sestiń dizbeklesip keliwi hám jup sózlerdiń qollanılıwı
- •Súwretli diktant
- •Adam ózin qay jerde qalay uslap tutıwı kerek Yadtan jazıw diktantı
- •Kiyiktiń hújimi Yadtan jazıw diktantı
- •Tekseriw diktantı
- •Ádeplilik-aǵla pazıylet Kóshirip jazıw diktantı
- •Tók tawı Kóshirip jazıw diktantı
- •Ótmishtegi qara úyler Tallaw diktantı Baslawısh hám bayanlawısh gáp aǵzaların tabıń
- •Qaraqalpaq qara úyi Tallaw diktantı Almasıq sózlerdi tabıń
- •Sinonimlerden damitant tabıw
- •Ustaz-atańday ullı Dóretiwshilik diktantı
- •Haqıyqat dos haqqında Dóretiwshilik diktantı
- •Ádiraspan Erkin diktantı Kómekshi sózlerdiń qollanılıwı
- •Nawrız – báhár bayramı Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı Sózlerdi buwınǵa bóliw
- •Qúdiretli kúsh Túsindiriw diktantı Menshikli atlıqlardıń jazılıwına itibar beriń.
- •Súwretli diktant
- •Yadtan jazıw diktantı
- •Úlkemizde Nawrız bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Internatta
- •Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse) Tekseriw diktantı
- •Qaraqalpaq awılları Tekseriw diktantı
- •Quslar qaytqan kún (Povest) Kóshirip jazıw diktantı
- •Qaraqalpaq qızı (Roman) Kóshirip jazıw diktantı
- •Tallaw diktantı Dánekerlerdi tabıw
- •Jolbarıstıń balasın ólimnen qutqardım
- •Saylanba diktantı
- •Shınqobız
- •Saylanba diktantı
- •Qarlıǵash haqqında ápsana hám haqıyqatlıq Dóretiwshilik diktantı
- •Bolarsań Dóretiwshilik diktantı
- •Jaqsılıq etseń ózińe… Erkin diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Sózlik diktantı
- •Kóp sóziniń qollanılıwına mısallar jazıw
- •Til haqqında naqıl-maqal hám danalıq sózler jazıw
- •Qaraqalpaq qızı (Romannan úzindi) Túsindiriw diktantı
- •Aqıllı iyt Túsindiriw diktantı Astı sızılǵan sózlerge itibar beriń
- •Súwretli diktant
- •Nawrız-báhár hám miynet bayramı Yadtan jazıw diktantı
- •Bayanlar
- •Kúshik penen bala (gúrrin‘)
- •Jesir (povest)
- •Anamnıń aq súti
- •Túlki menen gúze
- •Nápsiqaw jılan (Qısqa gúrriń)
- •Eshek hám ógiz (Ertek)
- •Qara qozı
- •Arıslan hám adam (Ertek)
- •Aqıllı bala
- •Qaraqalpaqnama (Roman-esse)
- •Qara qus (Hújjetli gúrriń)
- •Nannıń qádiri yamasa qarǵa aylanǵan un (Anam aytqan ápsana)
- •Bantigiń qayda, sińlim?!
- •Quslar patshası (Ápsana)
- •Arıslan menen qoyan
- •Úyrektiń uyası
- •Qayır-saqawatlı is
- •Jılan hám hákke
- •Qaytıp kel, búlbúllerim
- •(Ertek)
- •Bir etek alma
- •Uya sırı
- •Qutlıayaq
- •Arıslan, bóri hám túlki (Ertek)
- •Abonement
- •(Ertek)
- •Qasqırlar menen betpe-bet
- •Qawınnıń shiresi
- •Túye, qoyan hám shıbın. (Ertek)
- •Ǵarrınıń kóz jasları
- •Poshsha torǵay
- •Mútájlik úyretedi (Ertek)
- •Bay hám eshek (Ertek)
- •Qus haqqında ertek (Ertek)
- •Áshkaralanǵan jin
- •Jılqımannıń gápi
- •Tóbesi tesilgen shápki
- •Shıǵarma
- •Tabılmas doslıq (Ertek)
- •Hákim-Ulıqpan (Ertek)
- •Adamnıń ómiri Ertek
- •Shıǵarma jumısı ushın temalar
- •I variant
- •II variant
- •III variant
Áshkaralanǵan jin
(Gúrriń)
Kók eginniń basına kóshiwimiz kerek eken. Ótken kúni túnde basqarma májilisi máseleni solay sheshipti. Azanǵı chaydı iship bolıp apam úy jıǵıwǵa kiristi de aǵam kórpe-tósekti buwa basladı. Eki-úsh saattan keyin awıldan tórt shaqırımday qashıqlıqtaǵı “Amanqul oydaǵı” kók eginniń basına jol tarttıq.
Ol bir mıń toǵız júz qırq ekinshi jıldıń arjaǵında ótip ketti. Gáp bunda emes. Gáp biziń apam menen aǵamdı qorqıtqan mına waqıyada.
Kóship kelip aǵam toǵaydıń ortasındaǵı eginniń basınan jurt qırshıdı. Apam úydi tikti. Arbakesh jigitler de jumıslarǵa kómek berdi. Kún batqanda úyge kirdik. Panıs shıra jaǵıldı. Daladaǵı jer oshaqqa apam qazan asıp, awqat pisirdi. Biraq men awqatqa qaramay uyqılap qaldım…
Qanday da bir sebep penen oyanıp kettim. Tún jarpı eken. Aǵam zarlanıp álle nárseni oqıp otır.
-Apa! Ne boldı, ne ózi?-dep sorayman.
Oyanǵanımdı sezgen apam, jalma-jan meni bawırına basadı. Júregi dúrsildep soǵıp tur.
Qarasam, esiktiń ishi bosaǵasında shútik shıraǵa usap gúńgirt-aqshıl jińishke ot janıp tur eken.
-Apa jinniń otı ma?-dedim. Sıbırlanıwı menen apam “awa”-dedi.
Sóytip aǵam qanshama álle nárseni zarlanıp oqısa da ottı óshire almadı.
Bunnan keyin ákem panıs shıranı jaǵıp edi, bosaǵadaǵı jinniń otı joq boldı da ketti. Usı waqıtta tań da atıp kiyatır eken.
Aǵam menen apam dárriw úydi qaytadan jıǵıp, eginniń basqa bir mushınan jurt qırshıp, úydi soǵan tikti. Sóytip eki kúnnen beri sol “jinniń” sebebinen úy jıǵıp, onı tasıw, taǵı úy tigiw menen aǵamnıń da, apamnıń da silesi qatıp sharshadı.
Kún batardıń aldında jańa qonıstıń dógeregine kóz jiberip qarap tursam, kiyatırǵan kóp balalardı kórdim. Bular awıldaǵı orta mekteptiń 8-klass oqıwshıları eken. Olar úsh kúnlik sayaxatqa shıǵıp sonnan qaytıptı. Ximbiologiya múǵallimi Ábdikarimov ekskursovod eken.
“Bizler ótken túni “jin” kórdik”,-dep álle qanday jańalıq iretinde balalarǵa sóylep berip edim, bári kúldi, múǵallim “júr barıp kóreyik”,-dep baslap ketti. Olar barıp biziń dáslepki jurtımızdı, ásirese “jin”niń turǵan jerin qazdı hám batıl bolıp qalǵan qoyımshılıq ekenin anıqladıq. Apam sonda:
-Sorım qursın, áwliede shıraq janadı degen usı ma?-dep soradı.
-Awa, adamnıń súeginde fosfor degen gaz boladı, sol túnniń qarańǵısında ot sıyaqlı jıltırap janıp turǵanday bolıp kórinedi,-dedi múǵallim.
-Fosfor temasın ótkenimizde túnde áwliege barıp tájiriybe jasap kórdik ǵoy,-desti balalar da jabırlasıp.
Ákemniń inanǵısı kelgen joq edi, múǵallim biziń aǵamdı ábden isendirgisi kelip, hámmesi sol kúni biziń úyge qonıp qaldı hám arnawlı tájiriybe ótkerdi. Túnde ol biziń aǵama qolındaǵı fosforlı saatın kórsetip te túsindirdi. (Gúrriń, 370 sóz).
Bayan jobası:
Bala tún jarpında oyanıp neni kóredi?
Balanıń apası menen aǵası neden qorıqtı?
Sayaxatqa shıqqan balalar qanday tájiriybe ótkergen?
Múǵallim balanıń ákesin qalay isendirdi?
Á. Paxratdinov. Gúrrińler hám povestler. Nókis, “Bilim”, 2012, 6-10-betler. “Jılqımannıń gápi” gúrriń.