Үі модульдегі грамматикалық тақырыптар

Етіс (Залог)

Түрлері (Типы)

Жұрнақтар (Суффиксы)

Мысалдар (Примеры)

1. Өздік

(Возвратный)

-н, -ын, -ін

тара+н (расчешись)

жу+ын (мойся)

ки+ін (одевайся)

2. Ырықсыз

(Страдательный)

-л, -ыл, -іл

-н, -ын, -ін

Бір аптадан кейін жұмыс аяқта+л+ады

(Через неделю работа будет закончена)

Хат ауылға жібер+іл+ді

(Письма отправлено в аул)

Төсек сал+ын+ды

(Постель постелено)

3. Ортақ

(Совместный)

-с, -ыс, -іс

Мен досыммен құшақта+с+тым

(Я обнялся с другом)

Олар хат жаз+ыс+ты

(Они переписывались)

Біз көр+іс+тік

(Мы увиделись)

4. Өзгелік

(Понудительный)

-т, -қыз, -кіз, -ғыз, -гіз, -дыр, -дір, -тыр, -тір

Біз оған өлең айт+қыз+дық

(Мы заставили его спеть)

Мен көйлек сатып ал+дыр+дым

(Я заставила купить платье)

Біз кішкентай қызды биле+т+тік

(Мы заставили малеькую девочку танцевать)

Мен оған үйіне хат жаз+ғыз+дым

(я заставил его написать доьой письмо)

ШЫЛАУЛАР (СОЮЗЫ и ЧАСТИЦЫ)

Тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстел тұратын көмекші сөздер бар. Ондай көмекші сөздер шылаулар деп аталады. Шылау сөздер білдіретін мәні мен сөйлемде атқаратын қызметіне қарай үшке бөлінеді: 1. Септеулік шылау. 2. Жалғаулық шылау. 3. Демеулік шылау

В казахском языке существуют категории слов, не имеющих самостоятельного значения и не обладающих самостоятельной функцией в предложении. Они называются шылау сөздер (союзы и частицы).

Союзы и частицы могут быть разделены на следующие группы

1. Послелоги (септеуліктер)

2. Служебные слова (көмекші есімдер)

Септеуліктер (Послелоги)

Демеуліктер

(Предлоги)

Мысалдар

(Примеры)

дейін (шейін)

до

институтқа дейін (до института)

бойына (бойында, бойынша)

в течение, вдоль

жыл бойынша (в течение года)

айтуы бойынша (по его рассказам)

соң, кейін

после

сабақтан соң (после урока)

сенен кейін (после тебя)

арқылы, туралы, үшін

через, о, об, для, ради, чтобы

көпір арқылы (через мост)

шаруашылық туралы (о хозяйстве)

сен үшін (ради тебя)

оқу үшін (для учебы)

бері, басқа, бұрын, әрі

с, кроме, раньше, дальше

былтырдан бері (с прошлого года)

менен басқа (кроме меня)

сенен бұрын (раньше тебя)

әрі отыр (сядь дальше)

Көмекші есімдер

Көмекші есімдер (Служебные имена)

Аудармасы (Перевод)

Мысалдар (Примеры)

үсті

над, верхняя часть

Үстелдің үстіне қой

(Поставь на стол)

асты

под, низ

Кереуеттің астын сыпыр

(Подмети под кроватью)

алды

перед,

передняя часть

Үйдің алды тамаша

(Перед домом красиво)

арты

за,

задняя часть

Менің артымнан тұр

(Встань за мной)

жаны, қасы

возле, около, боковая часть

Біздің үйдің жанында

алма ағашы бар

(Возле нашего дома есть яблоня)

іші

в, внутри

Дүкен ішінде кісі көп

(В магазине много народу)

сырты

за, вне, наружняя часть

Мен үйдің сыртында болдым

(Я был за домом)

арасы

между

Автобус ауыл мен қаланың арасында жүр

(Автобус курсирует между

городой и деревней)

түбі

у

Ағаштың түбіне отыр

(Сядь у дерева)

Қарама-қарсы

напротив

Мектептің қарама-қарсысында әмбебап дүкені бар

(Напротив школы - универсам)