11. Экан. І паліт. Станов. Б. У др.П.18ст. Падзелы р.П.

Нармалізацыя экан. жыцця пач. з сяр.18ст. пасля Паўночнай вайной (1700-1721), якую вялі Расія, Данія, Саксонія, Р.П. супраць Швецыі. Менавіта на ўсх. Б. адбылося першае значнае паражэнне шведскай арміі – 9 кастрычніка 1708г. пад в. Лясная. Пасля войнаў зноў адбудаваўся фальварак-двор і гаспад. землеўласнікаў, якая мела таварны х-р. ВКЛ застаецца сыравіным прыдаткам прамысловага развіваючагася Захаду. Захаваннем фальфарка-паншчыннай сістэмы. У 18ст. цэхавая арганізацыя прамысловай вытворчасці пачынае саступаць месца мануфактурнай вытворчасці – назыв. капітылістыч. прадпрыем. заснаваныя на ручной працы і шырокім яе падзеле. 1-я мануфакт. З’явіліся ў 10-30-х гг. 18ст. – Налібоцкая і Урэцкая шкляныя мануфактуры (Мінск. В-ць). Шырокую вядомасць – Слуцкая і Нясвіжская мануф. Шаўкавых паясоў, ткацкая ў Карэлічах (Гр. в-ць). У к.18ст пачалося будаўніцтва на сродкі Міхаіла Казіміра Агінскага канала, які злучаў басейны рэк Дняпр і Нёман. Бярэзінскі канал злучаў басейны рэк Зах. Дзвіны і Днепр.

ПАДЗЕЛЫ Р.П. іх прыч. перш за усе ва ўнутрапаліт. становішчы самой дзярж. Яно х-ся як палітычны крызіс або бязўладдзе. Такі стан стаў вынікам злоўжывання шляхецкімі вольнасцямі – на пасяджэннях сойма дзейнічала права “ліберум вета” (з 1652 па 1764 з 55 соймаў 42 былі сарваны). Усеўладде магнатаў і шляхты і слабасць каралеўскай улады ў асобе апошняга караля Р.П. Станіслава Аўгуста Панятоўскага (1764-1795). Дэцэнтралізацыя. Вынікам стаў першы падзел Р.П. у 1772г. ( 5 жніўня у С.-Пецярбургу) паміж Р.І., Прусіяй і Аўстрыяй. Да Прусіі паўн-зах. частка Пол. Да Аўстрыі паўдн. частку Пол. і част. зах. Укр. са Львовам. Да Расіі адышла Усх. Б. Спробай выратаваць дзяржыву стала абвяшчэнне соймам 3 мая 1791г. Канстытуцыі Р.П. – ліквідавала падзел Р.П. на ВКЛ і Пол., абвяшч. агульная дзяржава з адзіным урадам, войскам і фінансамі, адмена права “ліберум вета”. У 1793г. Расія і Прусія аказваючы дапамогу прадстаўнікам шляхецкага саслоўя – некатолікам, здейсніла ўмяшанне ва ўнутр. справы Р.П., што азначала яе другі падзел. (Гродна 6 месяцаў). Да Прусіі адышлі Данцыг, Вялікая Польшча. Да Раіі цэнтр. частка бел. зямель (частка Полац. ваяводства, рэшткі Віцеб., Мсціслаўскага, Мінскага і ўсх. часткі Навагр. і Брэсцкага в-ва). Спробай захаваць суверэнасць Р.П. у межах 1772г. стала паўстанне 1794г. (24 сакавіка пач.) на чале з Тадэвушам Касцюшкам (1746 – 1817). Лозунг – “Вольнасць, цэласць, незалежнасць”. Ён кіраваў паўстаннем на тэр. Пол. У ВКЛ на чале паўстання стаў палкоўнік Якуб Ясінскі. Тут быў створаны асобны ад Пол. орган кіраўніцтва паўстаннем “Найвышэйшая Літоўская рада”. У першы дзень паўст. Т.К. звярнуўся з адозвамі “Да арміі”, “Да грамадзян”, “Да духавенства”, “Да жанчын”. 7 мая 1794г. быў выдадзены Паланецкі універсал – абвяшчаў сялян асабіста вольнымі, але без зямлі. “Хто не з намі той супраць нас”. Паўстаўстанне было падаўлена царскім войскам па заказк Кацярыны 2 Суворавым. Лёс Р.П. быў вырашаны у бітве пад Мацаёвіцамі (паблізу Варшавы), Касцюшка трапіў у палон. У 1795г. было падпісана пагадненне аб трэцім і канчатковым падзеле Р.П. паміж Расіяй, Аўстрыяй, Прусіяй. Да Расіі – Зах. Б. і Укр. да зах. Буга і Усх. Літва. 25 лістапада 1795г. у Гродне кароль Стан.Аўг. адрокся ад трона.

Палітыка царызму на далуч. Бел. землях: - 1. праводзілася зыходзячы з пункту гледж., што ўсходнеславян. землі з іх насел. вяртаецца ў склад Расіі 2. новае адмін.-тэр. дзяленне. генерал – губернатарствы: Літоўскае (Віленская, Гроденская, Мінская губерні), Беларускае (Віцебская, Магілёўская) 3. Насельніцтва (за выключэннем сялян) прыводзілася да прысягі на вернасць расійскай імперыі 4. “Разбор шляхты” – выключэнне з дваранскага саслоўя 5. скасоўвалася дзеянне Статута ВКЛ 1588г. 6. Уведзена Р. с-ма падаткаў – падушны (з муж. полу) 7. У1839г. скасавана Берасцейская унія 1596г. 7. Уведзена “яўрэйская мяжа аселасці”.