22. Беларусь на мяжы 19-20 ст.

З адменай прагон. права 1861г. пачынаецца мадэрнізацыя – паступовы пераход ад феадал. да капіт-га спосабу вытворчасці (ад феад. да буржуазных адносін). Працэс індустрыялізацыі (разв. прамыслов. і пераход ад ручнойда машынай працы) быў звязаны з прамысловым пераваротам, або прам. рэвалюцыяй. Яна пачалася ў Б. у 30-я гг. 19ст. і была звязана з узнікненнем 1-х фабрык, фармірав. і ростам новых вытворчых сіл: прамысловай буржуазіі і фабрычнага пралетарыяту. Празэс мадэрнізацыі ажыццяўляўся ў выніку рэформ і рэвалюцый. На працягу 19-пач.20ст. у галіне с/г быў праведзкны шэраг рэформ: 1. Рэформа Кісяёва – у дзярж. весцы была ліквідавана фальваркова-паншчынная с-ма. 2. Рэформа Ал-ра 2 – адмена прыгонага права. 3. Аграрная рэформа Сталыпіна прывяла да стварэння слоя сельскай буржуазіі – апоры самадзяржаўя ў весцы. Усе яны не закраналі галоўны перажытак феадальнага ладу – дваранска-памешчыцкае землеўладанне. У пач. 20ст. – не вырашанасць аграрнага пытання. Заставалася не вырашаным нацыянальная пытання. У пач. 20ст супярэчнасці ў грамадстве абвастраліся ў сувязі з экан. крызісам 1901-1903гг. і паражэннем Расіі ў руска-японск. вайне 1904-1905гг.

У др.п. XIXст. на Б. адбывалася фармір. асноўных класаў і сац. груп буржуазнага грамадства: пралетарыяту, буржуазіі і інтэлігенцыі. У весках пражывала каля 85% бел. нас-ва. У гарадах беларусы складалі меншасць – 14,5%, яўрэі – 53,9%. У канцы XIX ст. рабочы клас, які складаў 3,3% ад агульнай колькасці нас-ва Б., быў шматнацыянальным. У 80-я і 90-я гг. XIX ст. марудныя тэмпы экан. развіцця. У канцы XIX ст. значную маемасную праслойку складала дваранства. У 5 беларускіх губернях жыло 283522 дваран-памешчыкаў, большасць з якіх прызнавала сваю этнічную прыналежнасць да бел. этнасу.

У пач.20ст. адбываецца наспяванне рэвалюц. сітуацыі. Тры палітычныя лагеры: 1. Кансерватыўны, манархічны (урадавы) – захаванне самадзяржаўнага ладу; Афармляецца ў др. п. 1905г.: “Саюз рускага народа”, “Руская монархич. партия”, “Русский окраинный союз”; Падтрымка лозунга “адзіная і недзялімая Р.І.”; Захаванне памешч. землеў-ня”; Вышэйшыя ўрадавыя колы, дваранства, манарзічная буржуазія, памешчыкі. 2. Буржуазна-ліберальны (правы блок) – усталяванне канстытуцыйнай манархіі з парламентам шляхам паліт. і экан. рэформ; Афармляюцца ў др.п. 1905г.: “Канстытуцыйна-дэмакратычная партыя” (кадэты), “Саюз 17 кастрычніка”; Увядзенне права нацый на культ. самавызначэнне, прызнанне грамадзянскага раўнаправія ўсіх народаў Расіі; Захаванне памешчыцкага землеўл.; Асноўная частка буржуазіі, вярхі буржуазнай інтэлегенц., абуржуазіўшыеся памешчыкі. 3. Рэвалюцыйна-дэмакратычны (левы блок) – звяржэнне самадзяржаўя, усталяванне дэмакр. рэспублікі шляхам склікання Устаноўчага сходу (парламента); Прызнанне права нацый на самавызначэнне; Ліквідацыя памешч. землеўл., перадача зямлі ва ўласнасць народа; Сялянства, пралетарыят, дэмакратычная інтэлегенцыя; БУНД (ств. у Вільні ў 1897г.,Ён з’яўл. фактычна кіраўн. раб. руху на Б.), РСДРП (1898г. Мн. – 1 з’езд сацыял –дэмакр. арганізацый,у 1903г. афармляецца 2 фракцыі – большавікі(рэв., будаўніцтва сацыялізма) і меншавікі (рэфарм.), П.сацыял.-рэвалюц. (эсэры, з 1902г.) , БСГ (1903г. у Вільні, браты Луцкевічы, А.Пашкевіч, За незалеж. Дэмакрат. рэспублікі (1905), за дзяржаўную аўтаномію для Б. (1906)

Беларуская Рэвалюцыйная партыя (БРП) 1902 г. у Пецярбургу, (Вацлава Іваноўскага) - на базе культурна- асветных гурткоў беларускай моладзі, існаваўшых у Вільні, Мінску і Пецярбургу. Членамі яе сталі браты І. і А. Луцкевічы, А. Бурбіс, В. Ластоўскі, А. Пашкевіч (Цётка) і інш. Вясной 1903 г. адбыўся раскол кіруючай “тройкі” БРП ( Вацлаў Іваноўскі і браты Іван і Антон Луцкевічы). З гэтага часу В.Іваноўскі арганізаваў гурток “ Беларуская народная асвета і культура”. Браты Іван і Антон Луцкевічы у лістападзе 1903 г. заснавана Беларуская рэвалюцыйная грамада (БРГ). Праграма БРГ: ліквідацыю капіталістычнага ладу, пераход у грамадскую ўласнасць зямлі, сродкаў вытворчасці і камунікацый, 8- гадзіннага рабочага дня, роўнай аплаты пры аднолькавай працы, дзяржаўнага страхавання ад нясчасных выпадкаў, краёвай аўтаноміі Беларусі і г. д. У лістападзе БРГ 1904 г.была перайменавана ў Беларускую сацыялістычную грамаду (БСГ).