8.Фармір. “н” к-ра б. У 14-п.П.17ст.Адрадж.

Народнасць(Н.) – гіст. супольнасць людзей, аснован. на агульн. тэр.,мове,побыту,кул-ры, агульнасці гаспадарчага жыцця, х-ецца асаблівасцямі псіхалагіч. складу, самасвядомасці. Народнасць прыходзіць на змену роду і племені і папярэднічае нацыі. Вытокі фармір. бел. Н., як і ўсякага этнасу(народу), разгляд. Перш за ўсё ў сувязі з засяленнем пэўнай тэр., на якой ў 8 – 9ст. склаліся пляменныя аб’яднанні ўсходн. сл.: крывічы-палачане, дрыгавічы, радзімічы. У выніку славянізацыі балцкага насел. склаліся умовы для фармір. бел. Н. Існуе меркаванне, што карані беларускай народнасці складае больш шырокая гіст. супольнасць – старажытнаруская народнасць. Фармірав. бел. Н. праходзіла ў 13-16ст. На тэр., дзе ўтвар. і развівалася бел. Н., з сяр. 13ст склалася ВКЛ. У 14-15стст. жыхары Б. ужо выдзялялі сябе сярод інш. народаў ВКЛ. “Русіны” з к.16-п.17ст. “Беларусцы” (насельн. Падзвіня і Падняпроўя – Віцеб.,Магіл. В-ці), “Ліцвіны” (Верх. Панямоння – Грод. в-ць), “Палешукі” (на Палессі – Брэск.,Гомел. В-ць). Гл роль в формир-и бел этно­са— 1. объед-я в ВКЛ, что останов процесс феод дроблен и содейств создан условий для укреплен различ связей м/д частями Б. формир-сь едиая этнич террит 2. эк. связи + мероприятия по централиз верховн власти в ВКЛ и выработке единого зак-ва. 3. конфес фактор-до сер 16в бол-во насел Б б правосл В формир бел этноса приняли участ груп западнослав пол,балт,тюркс. нас-ния, но основ. вост.слав нас-ние Бел. яз. трансформ. из общеслав, древнеруск яз Его распростр изакрепл на этнич террит Б-гос яз ВКЛ Одновр с формир яз в 14-п/п16в-процес формир матер и дух к-ры бел народа, - появ характер нац одежда и бел кухня, устная поэтич творч, нов эпич жанр­ ист песни Обрядовая поезия, лирич.песнии на соц. и сем.-быт. темы, послов., поговорки,загадки.

Разв. к-ры Б. у 16-п17ст. атрымала назву “Бел. Адраджэнне”. К-ра Б. успрыняла гуманізм (чалавечы – чал. найвыш. каштоўнасць). Францыск Скарына (каля 1490-1551) –гуманіст, першадрукар, асветнік. Вучыуся у Полацку, Вільні (пач. шк.) – у 16 год скончыў філасоф. ф-т Кракаўскага у-та, атрымаў ступень бакалаўра – здаў эк. на званне доктара медыц. у Падуанскім у-це ў 1512г. – і яшчэ меў ступень доктра вольных навук. 6 жніўня 1517г. ён 1-м сярод усх. слав. выдаў у Празе друкав. кнігу – “Біблію”. (1445-Іаган Гутэнберг, Ян Літвін). У ВКЛ у Вільні Ф.С. у 1522 і 1525 выдаў – “Малую падарожную кніжку” і “Апостал”. Паслядоўнікам Ф.С. лічаць – Сымона Буднага – у 1562г. выдаў першую старабеларускую кнігу ў меж. суч. Б. ў Нясвіжы – “Катахізіс” і “Апраўданне грэшнага чалавека перад Богам”. 1-я друкар. На суч. тэр. Б. дзейнічала ў 1550-1570гг. у Берасці (меценат Радзівіл Чорны). Скарынінская -1510г – Вільні. Іван Фёдараў і Пётр Мсціславец – 1564 г. (Москва) – выдалі “Апостал”, 1569г. (Заблудов, суч. Пол.) выдалі “Евангліе учітельное”. Васіль Цяпінскі – 1570 выд. на царкоўнаслав. і старабел. “Евангелле”. Браты Мамонічы – 1588г. (Вільно) – Статут ВКЛ. Сматріцкі - 1619г. (Евье) – “Граматика”. Соболь – 1631г. (Кутейно) – “Букварь”. Міколай Гусоўскі (1470 – 1533) – “Песня пра зубра” – выдана 1523г. у Кракаве.

Сістэма адукацыі: 1. Пачатков. шк. ( 1. пры правасл. брацтвах, 2. пры пратэстанскіх зборах 2. Езуіцкія навуч. установы (1. шк. пры каталіц. ордэнах 2. калегіумы 3. акадэміі). 1 красавіка 1579г. Ст. Бат. адкр. Віл. ун-т 1-й ВУЗ на тэр. ВКЛ (была езуіт. калегіўм). Архітэктура: Абароная арх.: замкі- кастэлі – адпавядаюць раманскаму стыля (х-ны масіўны і суровы выгляд, такі архіт. элемент як паўкруглая арка) – п.п.14ст. Ліда і Крэва. Укрэўск. Замку таўшчыня сцен 3м., вышыня – 13м. Гродзенскі замак. У царкоўным будауніцтве на змену раманскаму стылю прыходзіць – гатычны (х-ны востраканечныя вежы, вузкія вокны, стрэльчатыя аркі) – касцел Тройцы ў в.Ішкальдзь (Баран.р-н) у 1472г. У к.15-п.16ст. быў перабудаваны ў храм-крэпасць Сафійскі сабор у Полацку. Узведзены ў 1407г. цар.-кр. у в.Сынкавічы. Царк.-кр. У в. Мураванка. Двор.ансам. в Мире. Нежсвіскій зам. Гальшанскі замак–п.п.17ст. Пачынаюць станавіца рысы арх. стылю барока – касцёл Божага цела ў Нясвіжы (к.16ст). Будаўніцтва кальвінійскіх збораў(цэркваў)–1-м у Брэсце 1553г. Жывапіс: 14-15ст. – з’яўляюцца фрэскі – у захав. да нашага часу фрэсках капліцы святой Тройцы ў Люблінскім замку адлюстраваны партрэт Ягайлы. З др.п.16ст. – распаўсюдж. партрэт. жанр (Юрый Радзівіл, Маці Боская Замілаванне). У 14-15ст. скульптуры – “Распяцце” 16ст (Віцеб.в-ць). Выраб кафлі. Тэатр – распаўсюджваецца батлейка.