30. Утварэнне бсср і літоўска-беларускай сср.

2 лістапада 1917г. была апуб. “Дэкларацыя правоў народаў Расіі” - прадстаўляла правы ўсім народам на самавызначэнне аж да аддзялення і стварэння сваёй нацыянальнай дзяржаўнасці. Было стварэнне ў студзені 1918г. пры Наркоме па справам нацыянальнасцей РСФСР Беларускага нацыянальнага камісарыята (Белнацкама - А.Г.Чарвякоў). Кіруючае ядро Белнацкама склалі члены Беларускай сацыял-дэмакратычнай рабочай партыі. У красавіку 1918г. яе члены ўступілі ў РКП(б), стварыў першую беларускую камуністычную секцыю пры Пецяргофскім райкаме партыі бальшавікоў у Петраградзе. Белнацкам і беларускія секцыі РКП(б) вялі актыўную палітычную работу сярод працоўных: выдавалі газету “Дзянніца”, арганізоўвалі бежанскія камітэты, школы, выкрывалі здрадніцкую дзейнасць рады БНР. Намаганні Белнацкама былі накіраваны на ўмацаванне заваёў сацыялістычнай рэвалюцыі.

Яшчэ ў снежні 1917г. В.І. Ленін станоўча аднеся да ідэі самавызначэння Беларусі. Але ўтварэнне асобных савецкіх рэспублік і ўстанаўленне федэратыўных адносін паміж імі немагчыма было здзейсніць адразу. Так, у Беларусі, напрыклад, гэта ўскладнялася наступнымі абставінамі: нямецкая акупацыя часткі тэрыторыі Беларусі, разруха, прыфрантавое становішча края.

Выказваючы свае адносіны да нацыянальнага пытання, рабочыя і сяляне Беларусі лічылі сябе часткай усёй Савецкай Расіі. Гэты настрой добра адчувалі кіраўнікі беларускіх секцый РКП(б) і Беларускага аддзела Наркамнаца РСФСР. Таму пасля V Усерасійскага з’езда Саветаў (ліпень 1918 года) Белнацкам і беларускія секцыі выступілі з прапановай пераіменаваць Заходнюю вобласць у Беларуска-Літоўскую камуну ці аўтаномную рэспубліку ў складзе РСФСР.

У сувязі з узнікненнем новых умоў восенню 1918г.: рэвалюцыя ў Германіі, скасаванне Брэсцкага міра, пытанне аб утварэнні БССР уступіла ў практычную стадыю. Гэтым практычным крокам была канферэнцыя прадстаўнікоў беларускіх секцый РКП(б), якая праходзіла ў Маскве 21-23 снежня 1918 года. ЦК РКП(б) прыняў рашэнне аб стварэнні БССР. Гэта быў важны крок кампартыі, які паклаў пачатак нацыянальна-дзяржаўнаму будаўніцтву Беларусі. ЦК РКП(б) прыняў на ўвагу і міжнародны фактар. У гэтых умовах актывізавалася дзейнасць беларускіх нацыянальных груповак, якія хацелі стварыць буржуазную рэспубліку і пераўтварыць яе ў плацдарм контррэвалюцыі. Таму ЦК партыі лічыў мэтанакіраваным стварыць на захадзе краіны суверэнную БССР, якая пры падтрымцы савецкай Расіі, абараняла б свабоду і незалежнасць беларускага народа. 1 студзеня 1919 года была абвешчана БССР (ўвайшлi Вiцеб., Грод., Магiл., Мiн., белар. паветы Вiлен., Ковенскай i Смаленскай г-ў).

З 2 па 4 лютага 1919 года ў Мінску працаваў І Усебеларускі з’езд Саветаў, які заканадаўча аформіў стварэння БССР. На гэтым з’ездзе была прынята Дэкларацыя аб аб’яднанні беларускага і літоўскага ў адзіную Літоўска- Беларускую ССР з мэтай мабілізацыі сіл на барацьбу з інтэрвентамі і ўнутранай контррэвалюцыяйв (в составе Виленской, Минской, части Ковенской и Гродненской губ). У канцы лютага 1919 года яна была ўтворана. 4-6 сакавіка ў Вільна праходзіў аб’яднаўчы з’езд кампартыі Літвы і Беларусі, на якім была створана адзіная кампартыя Літвы і Беларусі.

У жніўні 1919 польские войска оккупировали 3/4 территории Беларуси и Литвы, Литбел фактически прекратила своё существование. Юридически она была ликвидирована после подписания мирного договора между РСФСР и Литвой от 12.7.1920 и повторного провозглашения независимости БССР 31.7.1920.

Дипломатическая служба Советской Белоруссии берёт начало со времени 1-го провозглашения БССР. Членом правительства Д.Ф.Жилумовича был нарком иностранных дел В.С.Фальский, однако он пробыл на своём посту недолго. Положение о НКИД было принято Совнаркомом БССР 22.8.1921. Наркомат узначаліў Председатель СНК БССР А.Г.Червяков.