23. Рэвалюц падзеі 1905-1907 гг. У беларусі.

Прычыны: 1. Аграрнае пытанне 2. Нацыяе. пытанне 3. Незадаволенасць палітыкай царызма (манархічнай формай кіравання). 4. Экан. крызісам 1901-1903гг. і паражэннем Расіі ў руска-японск. вайне 1904-1905гг. Яна з’яўл буржуазна-дэмакрат. па х-ру.

Тры палітычныя лагеры: 1. Кансерватыўны, манархічны (урадавы) – захаванне самадзяржаўнага ладу; Афармляецца ў др. п. 1905г.: “Саюз рускага народа”, “Руская монархич. партия”, “Русский окраинный союз”; Падтрымка лозунга “адзіная і недзялімая Р.І.”; Захаванне памешч. землеў-ня”; Вышэйшыя ўрадавыя колы, дваранства, манарзічная буржуазія, памешчыкі. 2. Буржуазна-ліберальны (правы блок) – усталяванне канстытуцыйнай манархіі з парламентам шляхам паліт. і экан. рэформ; Афармляюцца ў др.п. 1905г.: “Канстытуцыйна-дэмакратычная партыя” (кадэты), “Саюз 17 кастрычніка”; Увядзенне права нацый на культ. самавызначэнне, прызнанне грамадзянскага раўнаправія ўсіх народаў Расіі; Захаванне памешчыцкага землеўл.; Асноўная частка буржуазіі, вярхі буржуазнай інтэлегенц., абуржуазіўшыеся памешчыкі. 3. Рэвалюцыйна-дэмакратычны (левы блок) – звяржэнне самадзяржаўя, усталяванне дэмакр. рэспублікі шляхам склікання Устаноўчага сходу (парламента); Прызнанне права нацый на самавызначэнне; Ліквідацыя памешч. землеўл., перадача зямлі ва ўласнасць народа; Сялянства, пралетарыят, дэмакратычная інтэлегенцыя; БУНД (ств. у Вільні ў 1897г.,Ён з’яўл. фактычна кіраўн. раб. руху на Б.), РСДРП (1898г. Мн. – 1 з’езд сацыял –дэмакр. арганізацый,у 1903г. афармляецца 2 фракцыі – большавікі(рэв., будаўніцтва сацыялізма) і меншавікі (рэфарм.), П.сацыял.-рэвалюц. (эсэры, з 1902г.) , БСГ (1903г. у Вільні, браты Луцкевічы, А.Пашкевіч, За незалеж. Дэмакрат. рэспублікі (1905), за дзяржаўную аўтаномію для Б. (1906).

Пачаткам 1-й рас. – 9 студзня 1905г. у Пецярбургу была расстраляна мірная дэманстрацыя (1200чал. – загінула, 5тыс. ранена) – “Крывавая нядзеля”. Забастоўкі салідарнасці 11-15 студзня 1905г. ахапілі Мінск, Магілеў, Гродна, Смаргонь і др. У студзенскія дні баставала у Б. 34тыс. чал. Вясной-летам 1905г. назіраўся ўздым экан. і паліт. забастовак – 1 Мая. Летам 1905г. узмацніўся сялянскі рух. Адбыліся таксама салдацкія хваляванні ў Мінску і Віцебску. У кастрычніку 1905г. працоўныя Б. прынялі удзел ва Усерамійскай палітычнай стачцы. Гэтымі выступленнямі у Б. кіравалі кааліцыйныя саветы (уваходзілі прадстаўнікі РСДРП і БУНДА). 18 кастрычніка ў Б. быў абвешчаны Маніфест цара Мікалая 2 ад 17 кастр. 1905г. – створаная ў жніўні 1905г. як дарадчы орган пры цары Дзяржаўная дума – надзялялася заканад. паўнамоцтвамі; абвяшчаліся у 1-ы раз у Р. свабоды слова, друку, сходаў, веравызнання, недатыкальнасць асобы. У Мінску 18 кастрычніка 1905г. быў расстраляны мітынг, на якім абмяркоўваўся Маніфест – “Курлоўскі расстрэл” (Іван Пуліхаў – пакушэнне на Курлова (губерн. Мінска). Мітынг быў расстраляны і ў Віцебску. У 1906г. – спад руху. У снежні 1905г. цар аб’явіў аб выбарах у 1 Дзярж. думу (рэвалюцыя пайшла на спад). Дзейнасць 1 Думы (з красавіка па ліпень). Ад бел губ. 36 дэпутатаў (> кадэтаў). Большасць заваявалі кадэты. 9 ліпеня 1906г. 1 Дума была рапушчана. “Наша доля” (з 14 верасня да 14 снежня 1906г. выйшла 6 нумароў потым была забароннена). Новыя выбары. З лютага па чэрвень 1907г. – 2 Дярж.дума – большасць мест “Русский окраинный союз” – іх лозунг “Расія для рускіх, і рускія павіны кіраваць ёю”. Перад 2 Думай паўсталі тыяж праблемы, што і перад 1 Думай – знайсці выхад з аграрн. і нацыянальн. крызіса. Испугав, что м. пройти радик. проекты по аграр. вопросу - 3 чэрвеня 1907г – распущ., тым самым парушыўшы Маніфест 17 кастр. 1905г. паводле якога Дзярж. дума надзялялася заканадаўч. паўнамоцтвамі. У гістор. Гэта падзея атрымала назву “3-ячэрвенскі дзярж. пераварот”.

Вынікі: стварэн. заканад. Дзярж. Д. і пераўтварэнне Р. ў канстытуцыйную манархію, абвяшч. дэмакр. праў і свабод, захав. памешч. землекар., Сталыпінская рэф., афармленне праграмы дзярж.-тэр. аўтаноміі Б., нацыян.-культурнае адраджэнне ў пач. 20ст.

Причины пораж: I Проле-т не спло­чён 2 Огсут союз проле-та и крест-ва и раб (кр-кое движ стихийно),не зрел кр-ва слаб агит в дер-не, 3 армия на сторон самодерж, 4 нет един рук центра.