80. Интервью: үсеш үзенчәлекләре, төрләре, тел үзенчшлекләре.

Жанр – фр. “төркем”. Вакытлы матб-та жур-т әсәренең тарихи рәвештә б.килгән һ. ныклы сыйфатларга ия булган тибын белдерә.

И.- бер яки берничә кеше бн үткәрелгән әңгәмә. Факт, вакыйга әңгәмәдәшнең фикер мөнәсәбе аша яктыртыла.

И. жанры метод буларак та кул-ла.

И. нигезен диалогик сөйләм тәшкил итә, хәбәри жанрлар системасында зур роль уйный,

чөнки ышандыру көченә һ. объективлыкка ия.

Төрләре: - ин.-монолог – (сорау – җавап, вакыт тарлыгы, уңайсыз шартларда факт-эпизод тур.кыскача хәб. бирергә кирәк),

• ин.-диалог (кара-каршы, киң таралган, вакыйга-факт бөтен нечк-е бн яктыртыла),

• ин.-анкета (шәхси төсмер аз чагыла, хәбәр итү функ-се)

• ин.-түгәрәк өстәл (проблема тур-да фикер алышу, исбатлау, кире кагу максатларын хезмәт итә, күләмле, җаваплар бер-берсенә тоташып бара – ВТда күп)

• үз-үзем бн инт. (Батулла “Телдә, фикердә, эштә берлек” - “МҖ”газ.).

• ин.- портрет,

• ин.- тикшерү.

Вакыйга уңаеннан: - хәбәри,

- тематик,

- проблемалы б.м.

Ин. яралгысы – Г.Камал “Йолдыз” газ. “Думаны каршылап” язмасында. Тукай да мөр. иткән.

Ин.анкета -1913 елда “Аң” ж-лында “Яңа елда ни телисез?”

Совет чорында 70 елларга кадәр ин. жанры сирәк кул-ла, 80 елларда күренә башлый, 90да активлаша.

Арадаш төрләр:

- ин.- зарисовка,

• ин.- сораштыру (блиц)

• пресс-конференция инт-ю алымы бн иҗат ителгән

Тел үзенчәлеге: журналистның сорауларына һ. әңгәмәдәш үзен-нә, тематикага бәйле, җанлы сөйләм төсмеренә ия б.т.

- рәсми эндәшүгә бай,

- сорау-җавап формасы (туры, кыек, ачык, ябык, контроль, фаш итүче сорау формалары).

81. Репортаж: аның жанр һәм тел үзенчәлеге.

Жанр – фр. “төркем”. Вакытлы матб-та жур-т әсәренең тарихи рәвештә б.килгән һ. ныклы сыйфатларга ия булган тибын белдерә.

Р. жанры җәмгыять тормышындагы мөһим вакыйгаларны яктырту макс-нан кул-ла.

Ул вакыйга: - хәрәкәткә,

• динамикага,

• яңа гана булган, яңалык, автор үз кичерешләре аша сөйли, күзалларнлык итеп тасаирлый,

• урын һ. вакыт күрсәтелә.

Бай тарихка ия – Тукай оператив репортер, Хади Килдебәков, х.к. – Абруй Сәйфи, БВС ел-да – Г.Кут., М.Җәл., Ш.Мөдәррис, А.Шамов һ.б.

1. Вакыйгалы репортаж – оператив яктыртуны таләп иткән мөһим вакыйга.

• детальләштереп тасвирлау,

• катнашучылар, автор мөнәс-те,

• сәбәпләрен ачыклау, нәтиҗәгә омтылу,

• фактларга анализ.

2. Тематик реп-ж:

- вакыйгага бәйле теманы ачу,

- оператив булмаска мөмкин.

3. Тәнкыйди реп-ж:

- композ-я, гадәттә, эзлекле. Тайпылыш бар (м-н: иң кызыклы моменттан башлау),

- диолог кертеп җибәрү,

- өстәмә вакыт планы кертү (үткәнгә күз салу),

- хикәяләү автор исемненән.

Реп-ж – күзәтүче жанр. Төрле жанрлар бн үрелә. Автор “вакыйгада катнашу эффекты” тудырырга омтыла.

• фигыльнең хәзерге заман формасы,

• кыска җөмләләр,

• сит сөйләм куллану (раслый, җанландыра)

“Һөнәр алыштыру” – (Кольцов, Гудимов нигез салганнар), бүген “Комс.правда” куллана – Ярослава Танькова.