37. Редакцияләүнең бурычлары һәм төп принциплары.

Редактор – хатаны сиземләүче, аны тел чаралары ярдәмендә төзәттерүче.

Редакцияләү бурычлары: - тема дөрес сайланганмы,

- тема дөрес хәл ителгәнме,

- әдәби төзелеше шушы газет укучыны канәгатьләндерәме?

Редакцияләү принцибы:

• Инану (дөреслек принцибы,Журналистның юнәлеше, фактик, мантыйкый хата юкмы?)

• Фәнни-хакыйкать пр.

• Халыкчанлык,(халык вәкиллре бармы)

• Автор бн эш итү(редактор автордан башка төзәтми)

• Редактор эшен оештыру пр.(редактор – медиатр, укучы – редр-автор)

Ред-р текстны 3 тапкыр укый- танышу, - таркату – җыю. Эчтәлеге анализы: 1. эчтэлеккә бәя, 2. төзелеше, композ-я, 3.Тел-стиль.

38. Текстны төзәтү алымнары.

Редактор – хатаны сиземләүче, аны тел чаралары ярдәмендә төзәттерүче. Ред-р текстны 3 тапкыр укый- танышу, - таркату – җыю.

Нинди материал төзәтүеңә карап, аны төзәтү алымнары үзгәрә.

1. автор эшкәртеп китергәннән соң калган хаталар,

2. фикернең ачык булмавы,

3. фактларны тикшереп, аларның дөреслегендә шик калдырмау,

4. тел-стиль каршылыгын бетерү.

Кагыйдә - төзәтүнең кирәк икәнен исбатларга кирәк

• төзәтү эзлекле б.т.,

• барлык төзәтәсе тестны игътибар бн укырга.

Төзәтү алымнары: - чагыштырып төзәтү,

• кыскартып төзәтү,

• яңадан язу,

• тәрҗемә итү

Нәтиҗә: бастырырга ярый, төзәтеп бастырырга ярый, бастырырга ярамый.

Шигырь һ. юмор-сатира әсәрен төзәтергә ярамый. Текст актуаль, тема ачыкланган, тел-стиль ягыннан титешсезлек булмасын.

39. Төзәтүнең мантыйкый нигезләре.

Мантыйк фикер бн бәйле төшенчә. Фикернең мантыйкый булмавын сиземләү – редактор эше. Хатаның б.к. сәбәпләре: - текст ашыгыч әзерләнә,

• авторның мантыйкый фикерләү дәрәҗәсе төрле.

Мантыйкый хаталарны билгеләү тәртибе:

1. Фикер аңлаешлымы, дип укыганда ук шик белдерү,

2. төртелгәч тә, моның нинди хата икәнен ачыклау,

3. ни өчен килеп чыккан.

Мантыйк законнарын онытмаска кирәк:

1. Бердәйлек законы. Фәнни эштә нәтиҗә ясау мөһим.

2. каршылык булмасын,

3. өченчесенең юклыгы законы. Яки уңай, яки тискәре икән, бу капма каршы фикернең берсе генә дөрес, өченчесе була алмый,

4. Җитәрлек дәлил законы.

40. Жур-ка әсәренең эчтәлек элементлары.

Журналист әсәре – авторның иҗади эшчәнлеге нәтиҗәсе. Журналист әсәрен бәяләүдә эчтәлек төп урынны алып тора. Эчтәлек дигәндә әсәрне барлыкка китерүче, аңа хас үзенчәлекләрне билгеләүче элементларның билгеле бер тәртиптә урнашуы күз алдында тотыла. Эчтәлек элементлары, текстта нинди вазифа башкаруларына карап, берничә төргә бүленә:

1)фактологик – конкрет вакыйга турында объектив мәгълүмат бирә

2)фикер, бәя – журналистның теге яки бу күренешкә мөнәсәбәтен белдерә

3)элементларның идея-концептуаль төркеме – идея, тема, проблема – гомуиләштерүче элементлар

Факт (6нчы сорауны кара!)

Проблема (проблемалы очрак, ситуациядән журналист әсәре өчен проблема барлыкка килә) – фактлар системасын күрсәтә

Идея. Журналист әсәренең барлык эчтәлек элементлары идеягә буйсына. Ул актуаль булырга тиеш.

40. Жур-т әсәрен анализлау ысуллары.

1. Тема актуальлеге мәсьәләсе (көн кадагына сугучы мат-л),

2. мәнфәгатьләрне канәгатьләндерү,

3. әсәрнең идеясе яңамы, факт анализлау яңалыгы, фикер яңалыгы,

4. комплекслылык: пр-ны тикшерү (һәрүяклап алып барыламы),

5. тел-бизәкләү чаралары нинди стильдә, нинди манералар кул-ган

Фактларны анализлау принцибы: - факт төгәл, дөрес б.т.

• чыганаклар билгеле б.т.

• берничә чыганакны чагыштыру бик урынлы (абруйлы чыг-р – дәүләт структурасыннан чыккан чыганак.)

Нисби(сан)(количественные) һәм каественные турында сөйлисе(14 сорау)

- чагыштыру

- стилистик

-лингвистик

-тарихи