47. Декабристлар матбугатына сыйфатлама.

Дек-р 1 нче рус револь-ры булалар. Александр 1нең буш вәгъдәләрн, хөкүмәтнең консерватив политикасы алдынгы карашлык кешеләрдә ризасызлык тудыра. Шуңа да яшерен оешмалар төзелә, крепостной хокукка каршы программалар төзелә.

Герцен һ. дек-р Россиядәге азатлык хәрәкәтенең дворяннар периодында иң күренекле вәкилләр. Дек-р хәр-ң иң төп үзен-ге: алар Радищев трад-ен дәвам итеп, әдәбиятны, жур-ны револ-я өчен көрәшне оештыру эше итеп карыйлар һ. жур-ка үсешенә күп яңалык кертәләр.

Төзелгән яшерен оешмалар: “Союз спасения” (1816), “Общество истинных и верных сынов Отечества” (1817), “Союз благоденствия” (1818).

Легаль әдәби оешмалар: “Арзамас”, “Общество зеленой лампы”, журналлар, әдәби җыентыклар чыгарырга омтылалар.

1816 елда алдынгы карашлы әдәбиятчылар “Вольное общество соревнователей просвещения и благотворения” исемле легаль оешма төзиләр, ул соңрак “Общество любителей русской словестности”, дип атала башлый. Әлеге оешмада әдәбиятны халыкчанлык тәрбияләү өчен иң әйбәт чара дип саныйлар һ. бу журналда киң урын ала. Рылеев, бертуган Бестужевлар, Кюхельбекер, Тургенев, Вяземский һ.б. “Вольное об-во” җәмгыятен үзләренең легаль әдәби үзәгенә әверелдерә.

1818 елдан әлеге оешма “Соревнователей просвещения и благотворения” журналын чыгаралар.(1825елга кадәр ж-ның тиражы 200-300 экз.һ. ул билгеле дворяннар арасында тарала.)

1820-1821 елларда “Общ. л.в.сл.” оешмасының күп әгъзалары “Невский зритель” журналы бн хезмәттәшлек итә. Жур-ң редакторы – Сниткин була – ул декабрист булмы, әмма аның 1нче язмаларының либерализмы, әдәбият бн кызыкс-лыгы декабристларга бу органда катнашырга мөм.бирә. Бу әдәби-публ-к ж. Була. Һәр санында тарихи-сәяси язмалар басыла, иҗтимагый караш урын ала. Ләкин цензура аркасында язмалар яшерен языла.

Иң танылган дек-р басмасы 1823-25 елда чыккан “Полярная звезда” альманахы. Цензура шартлары буенча әдәби җыентык ягъни альманахны бастыру тиңелрәк була. Шуңа да дек-р үзләренең журналын бастырырга рөх-т ала алмагач, альманахка күчәләр. Альманах чыгару Россиядә генә түгел, чит илдә дә зур кыз-ну уята. Журналдан алынган кайбер язмалар өзекләретәрҗемә ителеп 20 елларда немец, поляк, франц, басмаларда урнаша.

Тираж 600-1500 данәгә җитә. Декабристлар инкыйлабы дек-р өчен уңышсыз тәмамлана, жандармнар цензурасы тагын да көчәя. Сәясәт турында язарга бөтенләй тыела.

Деление:

1. Участие дек-ов в “Сыне отечества”

2.Нелегальная рукописняая публицистика

- программная: Муравьев”Русская правда” и “Мнифест к русскому народу” Пестеля

- Агит-о-пропаганд-я “Любопытный разговор” Мур-ва, Мур-в- Апостол “Провославный катахизис”

3. Легально-дек-я периодика:

-Журналы “Соревнователь”, “НЕвский зритель”

-Альманахи: “Полярная звезда”,”Мнемозина ”.

48. ХІХ гасырның 30-40 нчы еллары жур-нда В.Г. Белинскийның роле.

Б. Рев.-демократик трад-р башында тора.. Ул язучы, пуб-т кына түгел, ул җитәкче, оештыручы да, жур-ка теоретигы да.

1833 елда Надеждин Б.-ны “Телескоп” жур-на һ. “Молва” ис. Матбугатка эшкә чакыра.- агарту басмалары. Б. Шушы газет өчен франц. Тел-нән тшрҗемәләр яс.т.б. 1834 елдан үзе дә яза башлый. “Литер.мечтания”, “О рус. повестях и пов. Господина Гоголя” язмаларын әзерли. Бу әсәрләрендә беренче тапкыр рус.әдәб. халыкчанлык принциплары һ. үзенчәлекләре турында язып чыга. Деализм теориясенең төп чагылышы жур-ка б.т. Надеждин чит илгә киткәч, Б. “Т.”, “М.” икесендә дә фактик редактор б.кала.

Дуслары Боткин һ. Бакунинны хезмәттәшлеккә чакыра. Икътисади-сәяси темалар б. башлый. Хәтта сәяси-фәлсәфи хар-гы Чаадаев хатын да бастыра. Шуның өчен басманы ябалар, ләкин Б. үзе бу вакытта Мәскәүдә булмый, шуңа күрә репрессиягә эләкми. Әлеге ММЧда эшләгән вакытта Б. жур-ка кодексын төзи (Цели.Задачи. Характер печати в России.)

Ст. “Ничто не о чем” – Б.: матбугат әле лаеклы ур. тапмаган. Жур-т үз фикерен, үз йөзен б.т. Тәнкыйт көчле б.т. Бары тик рецензия, күзәтү аша гына тормышка мөнәсәбтне бел.була.

1837 – “Литературное прибавление к русскому инвалиду”. Монда ул чуар пресса вәкиле Булгаринга каршы чыга. Ләкин редактор Краевский мондый кискен мат-ны бастырырга кыймый.

1838 – Б. “Московскийнаблюдатель” редакторы. Монда да ул үз планнарын тормышка ашыра алмый. Питерга китә. “Отеч. записки”ның тәнкыйть бүлегендә эшли башлый.Үз дусларын монда җыя. Грановский, Бакунин, Боткин, Некрасов, Тургенев, С.-Щедрин. Нәкъ менә алар крепостн-га каршы чыга.

“От.записки” – 40 елларның иң әйбәт журналы санала. 1846 елда Б. китә, дуслары бн үз журналын чыгара башлый. Некрасов, Панаев, Б. “Современник”ка нигез сала.

1847- письмо Б. Гоголю, әлеге хатта якын киләчәккә төп максат күрсәтә: крепост бетерү, халык яш. яхшырту.

Бу вак-та илдә рев-он сит-я туарга тора, патша куркып цензура кертә. Б.ны арест көтә, ләкин 1848 елда ул үлә. Аның үлеменә ң-да бары 10 юл гына бастыра алалар.

Б.вошел вист.российс. общ. мысли какидеолог рев.ых трад.: филос., эстетики, социологии, ист и теор. лит., лит.и театр. критики, а также ред.-издат.и журнально-публиц.деят.-ни. Он открыл в 30ые годы новую страницу в рус.жур. Как практик-теоретик создал свою систему взглядов и свой журнал.-ий кодекс. Влияние Б.го чув.-ся на всей послед.ист. рус.лит.и жур.-ки, культуры.Кажется, нет в России какой-то национальной культуры в которой не отмечали бы влияние личности Б.го. Все напис.-ое Б.им числом более 1000 статей было напечатано в жур.и газ.-ах. Б. Не только сотрудничал в периодике, но и руководил жур. “Моск.наблюд.”, был его неофиц.-ым ред.-ом.

В соответ.с цензурными уставами 1826-28 годах журналисты были практический лишины права обсуж.вопр., связанных с внутр.или внеш. политикой. В этих условиях един.сферой действия для отеч.жур.-ов становились вопр.лит.-ры, искус., науки. Пуб.-ку Б.го м.разделить на 3 осн.блока:

-лит.критика

-театр.крит.

-полемика

Деление достаточно условное. Полемичность б.одним из основных качеств творчества Б.го.

В 1834 году в №10-х газеты “ молва , была опубликована его статья “ Литературные мечтания”. Статья начиналась запальчивого суждения: у нас нет литературы. По мнению Б-го, одним из ведущих ритиков, на основании которых лит. критика оцениваеет произведение – народность. Второй важный твор.критер. – современность, умение отклик.ся на запрос времени. Анализируя практику ведущих журналов того времени – “Вест. Евр.”, “Моск.вестника” Б. Видит их недос.в том, что они лишины “чувства современности”. Дебют Б.го б.настолько успешным, что Надеждин уезжая летом 35г.за границу, оставил его ред.-ом. В 40ые г.Б. стоял во главе лучших Рос.-х журналов – “Отеч.зап.” и “Соврем.” Выступив как критик, Б. Со временем вводит в свои статьи публицистику. Затрагивая актуальные общественности полит.темы преобрет.и развив. навыки, в обиходе цензуры подгот.-ет и развивает читателя к более толковому пониманию эзоповой мысли.