16.Асаблівасці разв. Культуры бел. Зямель у вкл 14-16 ст.

Беларусь у складзе ВКЛ – рэгіен адкрыты да знешняга культурнага уздеяння.Прычыны кант. з Зах Еўропай:

1. падаб-ва дзярж. ладу і усталяв. сац адносін

2. пранік-не у Б. каталіц. манаскіх ордэнаў – асн. носбіт сярад. культуры

3. трывалыя гандлевыя сувязі

4. зац-сць Еўропы у пашыр уплыву на ВКЛ як вер саюзн супраць Асманскай Імперыі

Праявы кантактаў: адпраўка на вучобу за рубеж і запрашэнне дойлідаў, жывапіс., майстроў рамеслінікаў

Дзей-ць Скарыны і Гусоўскага - пралог айч-га адраджэння. Стан-не публіц-га жанру. Менавіта пратэстанты актывізавалі кнігавыдавецкую справу ў Беларусі. У 1553 г. у Берасце(Брэсце) была выдадзена “Біблія”, у тэкстах якой добра прасочваўся ўплыў бел. народнай мовы. Вядомым рэфарматарскім дзеячам быў С. Будны(каля 1530-1593 гг.), які надрукаваў у 1562 г. у Нясвіжы беларускамоўны “Катэхізіс”. У далейшым ён стаў ініцыятарам перавыдання “Бібліі”(1572), “Новага завету”(1574), а таксама аўтарам шэрагу палемічных трактатаў. Яго сучаснікам і аднадумцам быў В. Цяпінскі(1530-я-каля 1600), які на ўласныя сродкі ў 1570-я гг. ажыццявіў пераклад на родную мову і выданне “Евангелля”.

Развіцце адукац. справы. Кальвініцкія навуч. установы. Арыянская Акадэмія у Вільні.Правас-ныя братскія школы.

Рэаліз. канцэп. “ідэальнага горада”.Пераўтв. феад. замкаў у шыкоўныя палацава-паркавыя комплексы.Развіцее жывапісу. Гравюрная мастацтва.

17. Канфесійная сіт. На бел землях у 14-16 ст.Рэфармацыя і контррэфарм.

Геаграфічныя адкрыцці адкрылі перад еўрапейцамі дзверы ў невядомыя землі і такім чынам падарвалі ўсталяваныя схаластычныя ўяўленні ад чалавеку і Сусвеце. Усё гэта суправаджалася аслабленнем тысячагадовага панавання каталіцкай царквы ў духоўным жыцці еўрапейскага грамадства. Распачаты з гэтай прычыны рэфарматарскі(пратэстанскі) рух быў выкліканы, па-першае, жаданнем шырокіх колаў насельніцтва зрабіць царкоўныя падаткі меншымі, абрады – больш таннымі, пропаведзі – больш зразумелымі; па-другое, мацнеючыя нацыянальныя дзяржавы адчувалі патрэбу ва ўласнай ідэялагічнай базе і жадалі мець падкантрольныя па сабе царкоўныя інстытуты; па-трэцяе, дваранства і буржуазія прэтэндавалі на вялізныя зямельныя ўладанні каталіцкіх кляштараў(у Англіі ім належала да 40 % усіх асвоеных тэр-рый); па-чацвёртае, пратэстанскі рух дазваляў кансалідаваць грамадства для правядзення радыкальных буржуазных пераўтварэнняў. Вынікам рэфармацыі стала стварэнне з пачатку 16 ст. шэрагу пратэстанцкіх цэркваў, якія адасобіліся ад каталіцтва. У большасці краін Германіі і Скандынавіі атрымала распаўсюджванне лютэранства, у Швецыі і Нідэрландах – кальвінізм, у Англіі – англіканская царква. Агульнымі для ўсіх іх былі спадзяванне на выратаванне праз асабістую веру і без дапамогі царквы, адмова ад асобнага стану святара ў грамадстве, прызнанне Бібліі адзінай крыніцай веравучэння, прыняцце толькі некаторых з таінстваў(хрышчэнне і прычасце). Хуткае распаўсюджванне пратэстантызму прымусіла Ватыкан прыняць шэраг захадаў, якія ў далейшым атрымалі назву Контррэфармацыі. У першую чаргу яны былі накіраваны на ўмацаванне пазіцый каталітызму ў свеце. Асноўныя палажэнні Контррэфармацыі былі выпрацаваны на знакамітым Трыдэнцкім Усяленскім саборы, які з перапынкамі працягваўся з 1545 па 1563 г. У яго пастановах была ўмацавана ўлада Рымскага папы і біскупаў, пацверджаны асноўныя дагматы каталіцкага вучэння. Трэба адзначыць, што ўплыў Контррэфармацыі адчуваўся ва ўсім свеце. Найбольш вядомымі негатыўнымі праявамі яе ажыццяўлення сталі: бязлітасная дзейнасць судоў інквізіцыі ў Іспаніі, а таксама Варфаламееўская ноч у Францыі(24-25 жніўня 1572 г.), калі былі забіты тысячы французскіх пратэстантаў(гугенотаў).

Росквіт айчынай культуры і Рэфармацыі былі кароткімі. Контррэыарм. хутка дасягнула Бел.1569 першыя манахі езуітскага ордэна на чале з Скаргам прыбылі у Вільню і адкрылі першую навучальную установу для свецкай моладзі. 1579 рэарганізавалі у акадэмію. У наступныя дзесяцігодзі езуіты манапалізавалі асветніцкую справу ва усей РП. Адсутнасць платы за навучанне і вял. кол-сць школ павысілі адуканаванасць насельніцтва. Заснаваныя першыя аптэкі і шпіталі.,тэатры. Езуіты абвастрылі рэлігійнае пытанне у РП – галоўныя ініцыят. массавых пагромаў пратэстанскіх абшчын. Канфлікты з праваслаўным насельніцтвам. Дзенасць езуітаў размежавала Беларусь і абумовіла яе акаталічванне. Беларусь перажывала “залаты век”, дзякуючы езуітам былі кантакты з еўрапейскімі краінамі.