25.Асаблівасці сац.-экан. Развіцця б. У пер пал 19

У канцы 18 пер пал 19 у Беларусі праходзіў працэсс разлажэння феад.-прыгон. адносін і фарміраванне капіт. укладу.С/г асн.сфера народ.-гасп. дзейнасці у дарэф. Беларусі. Больш частка угодзяў належыла памешчыкам. Развіцце тав.-граш. адносін прымусіла памеш. ісці на пашыр. замель за кошт сялян. надзелаў, вырубкі лясоў. Асобныя памеш. перабуд. па заходнееўрапейскаму тыпу. Аднак большасць узмацніла эксплуатацыю сялян. Асн павінасці паншчына і аброк.Акрамя гетага сяляне выкон. будаўнічыя работы, дарожн і інш. Але элементы капітал. усеж пранікалі у с/г. Яна звязвалася з рынкам. Сял. наймаліся на розныя работы, займаліся адыходнымі промысламі. Паглыблялася маемаснае расслаенне. адной з праяў крызісу прыг. сістэмы – сялянскі рух. у 40-50 г праводзілася рэф. у дзярж.вескі. яе асн моманты: 1) рэфарм. сістэмы кіраваня, 2)”люстрацыя дзярж маемасцей”3) паліт “апякунства у адносінах да сялян.” У губернях ствар паветы, у паветах акругі. У больш цяжкім становішчы знах. памешчыцкія сяляне. Увядзенне інвентароў. але гэта не кранала існуючага ладу і не спыняла сялян. аббеззямельванне. Развіваліся гарады і мястэчкі. Дробныя вытворчасці перарасталі у мануфактуры. першыя фабрыкі як і мануфактуры былі прыгонныя, толькі у 1845 з’явіліся 2 заводы з працай наемных рабочых. існуючы лад стрымліваў укараннене вытворчай тэхнікі.Транспарт іграў важную роль у развіцці рынку. у 1839-1843 праведзена грашовая рэформа якая спрыяла умац. фін. сістэмы Расіі.Адбыліся змены у сац. складзе нас. узрасловага вольных саслоўяў і кол-ць гандлева-прамысловага.

26. Крызіс феадальна-прыгонніцкай сістэмы і адмена прыгоннага права.

Пачынаўся прамысловы пераварот: пераход ад мануф. да фабр-завад. вытворчасці, але значная кол-ць была др прадпрыем. і мануф. Марудна раз. гандль. С/г страчвала рысы панскай, паскорыўся працэс абеззям. сялян. У грамадстве абвастрыліся сац. супярэчнасці.

Адсталасць Расіі і нарастанне небяспекі сялянскага руху прымусіла урад пайсці да падрыхтоўкі адмены прыг.права.

19 лютага 1891 г. Аляксандр ІІ падпісаў маніфест і зацвердзіў палажэнні аб сялянах, якія выходзяць з прыгоннай залежнасці, у маніфесце рэформа аб`яўлялася актам найвялікшай справядлівасці і дабраахвотным самаахвяраваннем дваранства. У палажэннях вызначаліся прынцыпы і план рэфармавання. Сяляне атрымалі асабістую свабоду і некаторыя грамадзянскія правы. Памешчыкі пазбаўляліся права распараджацца сялянамі як сваёй уласнасцю, але захоўвалі поўнае права ўласнасці на зямлю, пры гэтым частку зямлі яны павінны былі прыдаставіць для надзялення сялян, якія павінны былі яе выкупіць. У Беларусі, улічваючы традыцыйна склаўшыяся сістэмы сял. землекарыстання, былі ўжыты 2 палажэнні, адно для Віленскай і Магілёўскай губерняў, другое для Гродзенскай, Віленскай і Мінскай губерняў. Ва ўсходняй частцы па меры надзелы складвалі ад 2 да 6 дзесяцін, у зах. і цэнтр. частцы сялянам перадавалася тая зямля, якая ў іх была да 1861 г. паводле інвентароў. Калі ў сялян атрымлівалася, што надзел зямлі большы чым указана ў інвентары ці ў памешчыка заставалася меней 1/3 часткі прыгодных для земляробства зямель, то памешчык меў права адрэзаць 1/6 сялянскай зямлі. Зямля станавілася ўласнасцю селяніна ў выніку выкупа, а выкупная сума вызначалася такім чынам, каб памешчык мог атрымоўваць штогадовы даход, які раўняўся памеру былога гадавога аброка, такім чынам выкуп не толькі зямлі, але і ўсяго селяніна.

Аднак дзярж пайшла на сустрач: сяляне плацілі памешчыку 20-25% а астатняе плаціла дзяржава,сяляне станавіліся даўжнікамі дзярж. і на працягу 49 гадой выплочвалі ей грошы. 1 студзеня 1907 выкупныя плацяжы адмянілі.Узмацнілася сял. барацьба (супала з польскім нац-вызвал паўстаннем)- гэта прымусіла урад пайсці на уступкі сялянам Бел. і Літвы.(зменшыліся выкупныя плацяжы.)

Зямельная рэформа не апраўдала падзеі сялян, яна не скасавала феад. інстытуты ў прыватсці памешчыцкае землеўладанне, разам з тым адмена прыгон. права садзейнічала хутчэйшаму развіццю капітал. адносін. Для Бел. рэформа была не дастатковай, сяляне атрымалі недастатковыя надзелы і не маглі сябе пракарміць. Гэта усе стрымлівала развіцце сельскага прадпрымальніцтва.