23. Асноуныя тэндэнцыі і дасягненні ў развіціі культуры ў кантэксце эпох адраджэнння і Асветніцтва.

трывалыя кантакты мясцовага грамадства з культурным і навуковым асяроддзем тагачаснай Зах. Еўропы. Па-ранейшаму ў Рэч Паспалітую рэгулярна запрашаліся вядомыя еўрапейскія архітэктары, мастакі і скульптары. Шырока ўжывалася ў 18 ст. практыка найму магнатамі ў якасці хатніх выкладчакаў выпускнікоў вядучых універсітэтаў Германіі, Англіі і Італіі. Вельмі частымі былі і замежныя вандраванні айчыннай знаці, у час якіх маладое пакаленне наведвала разнастайныя еўрап. навучальныя установы, а больш сталыя прадстаўнікі магнацкіх і шляхецкіх родаў папаўнялі свае прыватныя калекцыі мастацтва. выпісванні папулярных замежных літаратурных выданняў, газет і часопісаў. Аднак сапраўднае грамадскае жыццё Рэчы Паспалітай было вельмі кансерватыўным і любыя праявы “вольнадумства” рашуча выкараняліся пры актыўным удзеле езуітаў. Так, філосаф-атэіст з Брэстчыны К. Лышчынскі быў у 1689 г. па рашэнню суда спалены ў Варшаве за напісання трактата “Аб неіснаванні Бога”. Літаратар і перакладчык з-пад Мінска І. Капіевіч быў абвінавачаны ў здрадзе каралю і эмігрыраваў у Зах. Еўропу. Сябра Г. Лейбніца, ён у 1698-1706 гг. ва уласных друкарнях у Амстэрдаме і Капенгагіне выдаў больш за 20 кніг па гісторыі, арыфметыцы, граматыцы, марской справе і інш. Таксама ў Нідэрланды быў вымушаны пераехаць з Беларусі К. Семяновіч, які атрымаў сусветную вядомасць дзякуючы сваім вынаходніцтвам у галіне артылерыі і ракетабудаўніцтва.

Каранацкі праводзіу карэнную рэформу у піярскіх навуч. установах, аднак была спынена забаронай Рым. папай, кантроль над навуч уст-ві перай-ў да адукац-й камісіі. У Гродне заснсвана Каралеўская Лекарская школа. Навука: гал. прадмет – філасофія, станаўленне айчыннай астраноміі.Запрасілі Жылібера – займаўся выв. прыроды заснавай батанічны сад.

Развіцце свецкай культуры, ужыванне у тэатрах бел. мовы.

Архіт: узвядзенне шыкоўных палацава-паркавых комплексаў, развіцце рэлігійнага дойлідства.

24. Асн. Напрамкі палітыкі расійскага самадзяржаўя 18-19вв.

РП у выніку 3-х падзелаў паміж Расіяй, Аўстра-Венгрыяй і Прусіяй(1772, 1793, 1795) перастала існаваць. Бел. землі з нас-вам каля 3-х млн адышлі да Расіі. Пасля ўключэння Бел. ў склад Расіі царскі ўрад пачаў правод. паліт., накіраваную на збліжэнне з рускімі рэгіёнамі, ўводзіўся агульнарас. адміністр. падзел “органаў і ўстановы кіравання”. Бел. землі ўвайшлі ў склад Віленскай, Віцебскай, Гродзенскай, Мінскай і Магілёўскай губерняў, якія ў сваю чаргу аб`яд-ся ў 3 генерал-губернатарствы: беларускае, літоўскае і мінскае. Мясцовая шляхта мела магчымасць займаць адміністрацыйныя пасты. Асноўным заканадаўчым кодэксам заставаўся статут ВКЛ. У саслоўнай палітыцы царызм імкнуўся забяспечыць інтарэсы шляхты, якая пры ўмове прыняцця прысягі на вернасць Кацярыне ІІ атрымоўвала правы рас. дваранства. Разам з тым, для таго, каб стварыць сацыяльную апору на далучаных землях, рас. урад праводзіў палітыку “насаджэння” рускага землеўладання. Бел. сяляне спачатку атрымалі ільготы па ўплаце падаткаў, а ў далейшым усё мясцовае нас-ва было пастаўлена ў аднолькавыя адносіны з жыхарамі рас. губерняў. У гарадах скасоўвалася магдэбургскае права і ўводзіліся нормы рас. гарадскога самакіравання. Пры гэтым частка гарадскіх пасяленняў і такіх правоў не атрымоўвала, а іх нас-ва аўтаматычна пераводзілася ў сялянскае саслоўе. У 1794 г. устанаўлівалася мяжа яўрэйскай аселасці на тэр-рыі 9 зах. губерняў. У гарадах гэтых геберняў дазвалялася сяліцца яўрэям і займацца рамяством і гандлем. Займацца земляробствам ці набываць зямлю ім не дазвалялася. Яны маглі запісвацца ў мяшчанскія і купецкія саслоўі з умовай уплаты падаткаў у падвойным памеры. У адносінах да каталіцкай царквы спачатку праводзілася асцярожная палітыка, маёмасць касцёлаў і манастыроў заставалася недатыкальнай. У 1774 г. былазаснавана бел. каталіцкая епархія, аднак каталіцкаму духавенству забаранялася хрысціць ў сваю веру праваслаўных хрысціян. Пасля падаўлення паўстання 1830-1831 гг. пачаў ажыццяўляцца комплекс мер, накіраваных на хутчэйшае зліццё зах. губерняў з рускімі пад сцягам праваслаўя і рус народнасці: 1. скасавана дзеянне статута ВКЛ і ўведзена агульнарас. заканадаўства(1840 г.); 2. “разбор шляхты” – палітыка, паводле якой у 30-50-х гг. 18 ст. асобы, якія не даказалі дакументамі свайго шляхецкага паходжання, пазбаўляліся дваранскага звання, а таксама права валодаць сваімі маёнткамі і павінны былі прадаць сваю ўласнасць; 3. у справаводства ўводзілася рус. мова, што вызначала скасаванне польск. мовы; 4. 1832 г. – за ўдзел студэнтаў і выкладчыкаў за паўстанне быў зачынены Віленскі універсітэт; 5. 1839 г. – была скасавана уніяцкая царква шляхам аб`яднання з правас., каб аслабіць польска-каталіцкі ўплыў на бел. нас-ва; 6. на пачатку 40-х гг. царскі ўрад пазбавіў кат. і правас. царкву права валодаць зямлёй з сялянамі, растлумачыў забарону тым, што клопад аб уласнасці адцягвае ўвагу святароў ад іх прамых дух. абавязкаў. Такім чынам палітыка рас. урада, якая праводзілася на другім этапе, поўнасцю ліквідавала юрысдыкцыю мясцовых улад на Беларусі. Адначасова царскі ўрад распачаў пошук апоры ў сялян, чаму садзейнічаў шэраг эканамічных рэформ.