43. Духоўнае і культурнае жыцце бсср у 1920 г.

У пач. 20-х г. насельн. ССРБ было шматнац. Беларусы жылі пераважна у весках, яўрэі і русскія ў гарадах і мястэчках. Гэта уносіла сваю спецыфіку ў моўную сітуацыю: горад – рускамоўны, веска беларускамоўная.Большасць прадст. бел.нац. культуры выйшла з вескі. Галоўным звяном адук.-культ. кірунку беларусізацыі – развіцце бел. мовы і укараненне яе у рэальнае жыцце. Першым крокам – стварэнне курсаў беларусазнаўства, для падрыхтоўкі настаўўнікаў. Народны камісарыят выз-ў мэты па ствар. сістэмы дашкольн. і школьн. выхавання, праф.-тэхн. вучылішчаў і тэхнікумаў. Асн. іх прынцып працоўнай школы і роднай мовы. Пач. распрац. падручнікаў на бел. мове. У кастрыч. 1921 – БДУ. Рэктар Пічэта. Ен перак. даказаў што у бел. есць родная мова адметная ад другіх. У 1922 адкрыўся Інстытут бел. культуры. у навуку і педагогіку прыходзяць таленты: Ігнатоўскі, Лёсік, Смоліч, Тарашкевіч, Колас і Купала. 15 ліпеня 1924 – зацвержана беларусізацыя афіц. дзярж палітыка. На бел. не уціскаліся інтарэссы др. раўнапраўныя бел.,поль, рус і яўрэй. Распрацаваны планы пераходу арганіз і устаноу на бел мову, але тэмпы былі не высокімі. Палітычная асвета нас. насіла ідэалагічны хар-р. Антырэлігійная прапаганда, канфіс. каркоўнай маемасці.

44. Індустрыялізацыя і масавая калектывізацыя сельскай гаспадаркі ў бсср.

Індустрыялізацыя ў БССР праходзіла як састаўная частка адзінага працэсу індустрыялізацыі ўсяго Савецкага Саюза. Галоўнай мэтай індустрыялізацыі было пераўтварэнне СССР у эканамічна незалежную дзяржаву, якая вырабляла ўсе неабходныя тавары, у першую чаргу сродкі вытворчасці. Шляхі індустрыялізацыі БССР былі разгледжаны на X з`ездзе КП(б)Б у снежні 1925 г. і красавіцкім пленуме ЦК 1926 г. У прынятых імі рашэннях адзначалася, што развіццё прамысловасці Беларусі павінна ажыццяўляцца пераважна на базе мясцовых сыравінных рэсурсаў і асабліва ўвага павінна быць нададзена харчовай, тэкстыльнай і гарбарнай галінам. Першы пяцігадовы план развіцця народнай гаспадаркі БССР(1928-1932 гг.) прадугледжваў пашырэнне ўдзельнай вагі прамысловасці ў народнай гаспадарцы. Агульны аб`ём капіталаўкладанняў у прамысловасць рэспублікі за пяцігодку склаё 243 млн руб. і перавысіў укладанні папярэдніх дзесяці гадоў больш чым у 5,3 раза. Асаблівая ўвага звярталася на развіццё такіх галін прамысловасці, як дрэваапрацоўчая, запалкавая, папяровая, харчовая, ільняная і швейная. У Беларусі разгарнулася будашніцтва новых прамысловых прадпрыемстваў. Былі пабудаваны швейная фабрыка “Сцяг індустрыялізацыі” і панчошна-трыкатажная фабрыка “Кім” у Віцебску, фабрыка штучнага валакнк і трубаліцейны завод у Магілёве, бабруйскі, барысаўскі і гомельскі дрэваапрацоўчыя камбінаты, буйнейшая ў рэспубліцы БелДрэс і шэраг іншых. А у канцы 20-х гг. па ініцыятыве Сталіна адбываецца адыход ад НЭПа і пачынаецца палітыка калектывізацыі, асноўнай задачай якой вызначаецца барацьба супраць “непралетарскіх элементаў”. На вёсцы галоўным ворагам быў аб`яўлены “кулак”(заможны селянін). У 27 г. на Беларусі такіх налічвалася 4, 1 % ад усяго вясковага нас-ва. Летам 29 г. быў аб`яўлены курс на суцэльную калектывізацыю, яе прадугледжвалася завершыць да 32-33 гг. На Беларусі кіраўніцтва рэспублікі сфарміравала спец. групу рабочых агульнай колькасцю 612 чал. Пасля 2-х-тыднёвай падрыхтоўкі яны выехалі на месца прызначэння, дзе ажыццяўлялі кантроль за калектывізацыяй. У БССР “раскулачванню” падлягала 34 тыс. гаспадарак, да мая 30 г. пад рэпрэсіі падпала 15,6 тыс сем`яў. Восенню 30 г. палітыка суцэльнай калектывізацыі была адноўлена. Актыўную ролю ў правядзенні калектывізацыі сталі атрымліваць машынна-трактарныя станцыі(МТС). Іх арганізацыя пачалася ў 29 г. і ўжо ў 32 г. налічвалася 57 МТС, якія мелі 1500 трактароў і абслугоўвалі 33 % калгасаў. У МТС былі створаны паліт. аддзелы, якія дзейнічалі камандна-загаднымі метадамі і з`яўляліся органамі дыктатуры пралетарыяту ў вёсцы. На канец 1940 г. на Беларусі мелася 10165 калгасаў і 92 саўгасы. Дробна-таварная гаспадарка была разбурана, аднак ўзровень с/г вытворчасці заставаўся нізкім, а планы яе павышэння не былі выкарыстаны. У 38 г. прысядзібныя ўчасткі калгаснікаў складалі 4 %, а давалі 45 % усёй с/г прадукцыі, у тым ліку 70 % мяса.