2.Сана бұзылысының диагностикалық критериі.Сана тұмандануының түрлерінің сипаттамасы.Нозологиялық құралдар.

Сана-қоршаған ортаны бейнелеудің,адамның сыртқы әлем және өзі жөнінде білімінің жоғарғы формасы ,сана тек адамзатқа тән.

Сананың критерийлері мыналар:

1.шындық өмірден ажырау,қоршаған ортадағы құбылыстарды дұрыс қабылдау мүмкінсіздігі н/еоларды фрагментарлы бейнелеу;

2.уақыт,орын,өзіндік тұлға бойынша бағдарлау бұзылысы;

3.ойлау анық еместігі,ситуацияны толық,дұрыс қабылдай алмау;

4.осы шақ оқиғаларының бөліктік немесе толық амнезиясы

Сананың барлық бұзылыстары 2 топқа бөлінеді:

1.Сана деңгейінің толық өшу дәрежесіне дейін төмендеуі (есеңгіреу,кома,сопор)

2.Сана күңгірттенуі(делириоздық,онейроидты,аментивті)

Есеңгіреу –сана белсенділігі төмендеуінің жеңіл дәрежесі.Бұл кезде сыртқы тітір-ді қабылдау табалдырығы жоғарылайды,жауап реакциясының жасырын кезеңінің ұзақ болуы тән,нәт/де науқас тек күшті тітір/ге жауап береді,айналадағы құбылысты қиыншылықпен,толық емес қабылдайды.Ойлау қабілеті қиындаған,жеңіл сұрақтарды бірнеше рет қайталағанда түсінеді,жауаптары толық емес, біртекті.

Сопор кезінде аурумен сөйлесу мүмкін емес,бағдарлаудың барлық түрі бұзылған,тек күшті тітір/ге

Қимылдық ж/е мимикалықреакциялар сақталады.

Кома кезінде сана ж/е сыртқы тітір-ге реакция жоқ.Кома,сопор кез келген соматикалық және психикалық ауруларда дамуы мүмкін.

Делирий-сананыңжеделпайдаболатынкүңгірттенуі./Бұлкездеуақыт,орынбағдарлаубұзылсада ,өзіндіктұлғасынбағдарлаусақталады. 3 сатысынажыратады:

1.-гиперестезиямен

-көңіл-күйдіңөзгеруімен

-әртүрліүрей-қорқыныштармен

-бірорындажайтаппаумен

-ұйқыбұзылысыболады(алғ.симптомы)

2.көрген түсіменшындықтыажыратаалмайды,айналасындағықұбылыстардыиллюзиятүріндеқабылдайды.

3.Ең жоғарғышегінде,шындықөміртүгелдейгаллюцинаторлықбейнелермен,сандырақтықоқиғаларменалмасады.Делирийдіңасаауыртүрікәсіптікделирийнемесемусситирлеушіделирий.Кәсіптікделирийденауқаскүйзелісіменқимыләрекетіөзініңмамандығына,қызметінебайланысты.Қозутөсекдеңгейіменшектеледі,үздіксізбәсеңдауыспентүсініксізсөздердіайтады,аяқтарынмағынасызқозғалтады.

Онейроидбағдарлаужәнеқзіндіксанабұзылысымен ,фантастикалықкүйзелістерменжәнеелестермен,субъективтіәлемдеқабылданатынкөріністерменжәнекататониялықсимптоматикаменбіргежүретінтүстәрізді,сананыңқиялтәріздікүңгірттенуі.

Бағдарланғанонейроид-фантастикалықкүйзелістермен ,болғаноқиғаныңестетолықсақталуыменқоршағанортанытолықбағдарлаужағдайлары.

Аменция–кеңістікті,уақытты,жекебасынбағдарлаубұзылуымен,шынтықтытүсінуқабілетініңжоғалуыменжәнеосыкезеңніңтолықамнезиялануыменжүретінсананыңтереңкүңгірттенуі.Мыс:сағатқақарайотырып,оныңтілдеріндұрыскөріпотырсада,уақыттыайтаалмайды.

Қарауытқанжағдай-тереңсанабұзылысыныңәртүрліұзақтықтағыпароксизмдері,қабылдаушеңберініңкенеттентаралуымен,осышеңбердеңгейіндекүрделіәрекеттержасаумүмкіндігімен,ортаныбағдарлаубұзылысыменжәнеосыкезеңніңтолықамнезиясыменжүреді.Бұлкездесанабірсәттежоғалыпкетеді.Есінжиғанкезде,олөзініңтанысемескөшеде ,неістепжүргенінбілмейді,іс-әрекетінетаңқалады,неболғанынесінетүсіреалмайды.

№23 билет.