1 Жеке жүйкелердің,жүйке түбіршіктері және тармақтарының зақымдауы.Жіктелуі,этиологиясы,эптдемиологиясы,клиникасы,диагностика,емі.

Шеткі нерв жүйесі зақымдануының этиологиялық факторлары ішінде аномалиялар деформациялайтын спондилоз,остеохондроз,жарақаттар және инфекциялар әсерінен омыртқа жотасында болатын өзгерістерге ерекше мән беріледі.

Аса айқын білінетін остеохондрозға байланысты пайда болатын түбіршектік синдромдар омыртқа өзегіне бағытталған омыртқааралық дискінің жарықшақтанып томпаюымен қосарланады.Клиникалық көрінісі негізінен сезімділік ,рефлексті қимыл және вегативті –трофикалық бұзылыстар арқылы қалыптасады.

Бірінші бел түбіршегінің қысылуы-шап аймағында ауырсыну мен сезімділік білінбеуі,кремастерлік рефлекстің көмескіленуі немесе жойылуы ,ал екінші бел түбіршегінің қысылуы санның алдыңғы жоғарғы үштен бір мен іш жағында сезімділік білінбеуі,тізе рефлексінің төмендеуі немесе жойылуы және алға қарай еңкею мүмкіндігінің қиындауы арқылы сипатталады.

Үшініші бел түбіршегі қысылғанда санның алдыңғы сырт жағынан таралатын омыртқа жотасының бел тұсында ауырсыну ,осы аймақ пен сирақтың іш жағының жоғарғы үштен бірінде гипестезия,тізе рефлексінің көмескіленуі және еңкею қиындығы пайда болады.

Төртінші бел түбіршегі қысылғанда бел аймағынан санның алдыңғы сырт жығына ,сирақтың алдыңғы ішкі жиегіне және аяқ ұшының ішкі жағына дейін таралатын ауырсыну синдромы ,осы аймақта үстірт сезімділік білінбеуі,санды бұру қиындығы ,тізе рефлексінің төмендеуі,сан бұлшық еттерінің семе бастауы мен әлсізденуі білінеді.

Бесінші бел түбіршегі қысылғанда бөксенің жоғарғы бөлігінде ,санның сыртында ,сирақтың алдыңғы сыртында,аяқ ұшының үстінде,ал кейде I немесе I-V бақайлар маңында сезімділік білінбейді,үлкен бақай жазылмайды.

Бірінші сегізкөз түбіршегі қысылғанда ауырсыну аяқтың барлық бойында басым білінеді,ал табанда ,сирақтың артында сезімділік білінбейді.Сонымен қатар өкше рефлексінің жойлуы мен аяқ ұшының салбырап қалуы байқалады.

Екінші сегізкөз түбіршегі қысылуына байланысты сан мен сирақтың артқы іш жағында ауырсыну айқын білінеді,және сирақ қиын жазылып бүгіледі.

Түбіршіктік синдром.Артқы бойлық байламаның орта тұсы омыртқа жотасының мойын бөлігінде,бел бөлігіне қарағанда әлсіздеу.Сондықтан дискінің жарықшасы қырындай артқа қарай шығып кетуі мүмкін.

III мойын түбіршігі қысылғанда ауырсыну синдромы мойын тұсында білінеді,тіл домбығып,ауыздағы тамақтыжұту үшін қозғалту қиындайды,ал IV мойын түбіршігінің қысылуына байланысты ауырсыну иық аймағының жоғрғы жағында байқалады және мойынның артқы бұлшық еттері семіп қалады.Жүрек маңының ауыруы,іш кебуі,ықылық тию пайда болады.

V мойын түбіршігінің қысылуына ауырсынудың мойын аймағынан иық үсті мен иыққа таралуы,иық сыртындағы гипестезия,дельта тәрізді бұлшық еттің парезі мен семуі тән.

VI мойын түбіршігінің қысылуы иық үстінен иық пен білектің сыртымен -1-2 саусақтарға тарайтын ауырсыну және осы аймақтардағы гипестезия түрінде байқалады.

Патологиялық үрдіс VII мойын түбіршегін қамтыған ауырсыну мен гипестезия иықтпен білектің сыртқы және артқы жақтары арқылы 3 саусаққа дейін тарайды.VI –VII Эрб үсті нүктелерінің басқанда ауырсынуы,үш басты бұлшық еттің семуі.

С7-Тh1 дискінің жарықшақтанып ауытқуынан болатын VIII мойын түбіршегінің қысылуына байланысты ауырсыну иық,білек және қол ұшының ішкі жағында байқалып,IV және V саусаққа тарайды.