1 Шашыранды склероз. Этиология,Эпидемиологиясы,Диагностика,Жіктелуі,клиника,емі.

ШС-жүйке жүйесінің коп ошақты зақымдалуымен сипатталатын, асқынумен ж/е ремиссия н/е прогридиентті ағыммен жүретін, диемилинизирленген созылмалы ауру. Ең алғаш бұл ауруды 1866жылы Ж. Шарко ашқан.

Этиолоиясы: полиэтиологиялық ауруға жатады(вирусты инфекция, бактерия, қызылша т.б.

Эпидемиологиясы.

Шашыранды склероз нерв жүйесі органикалық ауруларының 5-8%ын құрайды, көбінесе ауа райы суық елдерде кездеседі, ал тропикалық және субтропикалық аймақтарды сирек кездеседі.

Диагностика: бастапқыда ШС анықтау киындық туғызады. Ең маңызды критерилері:

• Аурудың ерте басталуы;

• Клиникалық симптомдарды анықтау; кем дегенде 2-3 жүйедегі зақымдалуды көрсететін(мыс;мишықтық, пирамидті, көз қозғалткыш т.б)

• Тұрақсыз,*мерцание* симптомы 1тәуликке дейін, сонымен қатар анық сәйкессіз функцияның бұзылуымен ж/е жүйке жүйесінің обьективті зақымдалу белгілері;

• Аурудың толқын тәрізді ағымы(аскыну ж/е ремиссия кезеңіндегі жүйке жүйесінің

Диагнозды клиникалық симптомдармен оның динамикасына байланысты қояды;

• Нистагм,интенционды тремор ж/е скндирленген сөйлеу(Шарко триадасы)

• Нистагм, скандирленген сөйлеу,самайлық жарты шарлар бұзылуы, интенционды діріл ж/е құрсақ рефлекстерінің әлсіреуі(пентада Марбурга)

• Басты алға еңкейткеде арқада ж/е аяктың төменгі бөлігінде электр тоғы өткендей сезіну,сонымен қатар қоршаған ортаның жоғарғы температурасы кезінде(ыстық ванна симптомы)созылмалы айқын қозғалыс бұзылысы (Лермит симптомы)

• көру бұзылымдары,вестибулярлы ауытқулар,көз қозғайтын нерв зақымдалуысимптомдары тұрақсыздығы,пирамидалық жүйенің алғашқы зақымдалу, ми-жұлын сұйықтығындағы коллоидты-белокдисоцияциясы,вибрациялық сезімділіктің оқшау төмендеуі(Д.А. Марков секстадасы)

• Кан анализінде: лимфоцитоз,эозонофилия

• Цереброспинальді сұйықтықты зерттейді

• МРТ

Клиникасы: ШС клиникасы пирамидтік ж/е мишықтың бүлінуімен бірігіп сипатталады.15-40 жас аралықта жиі ауырады

• Аяқта шаршағыштық, вестибулярлы бұзылыстар(бас айналу ,кұсу,лоқсу)

• Құрсақ рефлекстерінің әлсіреуі,көрудің төмендеуі,

• Парестезиялар,ауырсынулар, интенционды діріл, жүру кезінде сүріну,

• Көру нервісінің бұзылуы(ретробульварлы неврит)-диплопия, косаглазия,скотома п.б.,

• Бет,үштік нерв ж/е бульварлы топ нервтері зақымдалады;

• Әйелдерде етек кір бұзылысы,ерлерде импотенция дамуы мүмкін;

• Сезімталдық бұзылы( онемения, парастезия)

• Шарко триадасы(нистагм, буын-буынға бөліп сөйлеу,мәнерлеп сөйлеу; интенционды діріл)

• Жамбас қуыс ағзалары бұзылысы(зәр шықпау н/е ұстай алмау,еріксіз зәр шығару)

• Психикалық бұзылыстар п.б(ашуланшақ, жылауық,есте сақтау қабілеті ж/е өз жағдайын бағалаудың төмндеуі)

ШС клиникасында өзгеше диссоцияцалар(ыдыраушы бұзылыстар) байқалады.

1. Парездің аздап білінуі мен пирамидтік симптомдпр айқындылығы

2. тізе рефлекстерінің әлсіздігі мен аяқ ұшының ырғақты қимылдауы, потологиялық рефлекстер ж/е б.е гипотониясы

ШС церебральді-жұлындық түрінен басқа өзге түрлері де бар:

1. қыртыстық түрі-психика бүлінуімен эпилепсиялық ұстамамен көрінеді. Өте сирек кездеседі.

2. Гемиплегиялық түрі- сәуле тәжіне, ішкі капсулаға ж/е көру төмпешігі аймағына түйін дақтардың орнығуымен байланысты. Ол шұғыл басталады, кейде инсультте болатын апоплексиялық сипат береді.

3. Мишықтық түрі-қимыл үйлесімнің бұзылуы, мас адамша жүріс,Шарко үштігі жиі кездеседі.

4. Жұлындық түрі-алғашқы кезеңінде жиі кездеседі. Аяқтағы беткей сезімталдық бұзылады,жамбас қуысының аздап бұзылуымен аяқтаы үдемелі парезбен сипатталады.

Емі:

• Ауыр дене қимылын қажет ететін жұмыстарды істемеу, жеткілікті демалыс ұйқы, мезгілінде дұрыс тамақтану керек;

• Гормондық препараттар: преднизолон-0,3-0,4мг,дексаметазон-0,03-0,04мг дозаларын біртіндеп төмендете отырып қолдану. Шұғыл жағдайда инфекцияға қарсы терапия(уротропин, антибиотиктер) жүргізу

• -В-интерферондар(авонекс, ребиф, копаксон)

• Иммуномомодуляторлар(метотрексант7,5мг,азатиоприн 2-3мг/кг/сут)

• Церебропротектор( глицин-глиатинин)