4.2 Стерилизацияның түрлері және әдістері
Медициналық тәжірибеде негізінде стерилизацияның 3 түрі қолданылады (кесте 2).
Кесте 2.
Стерилизация түрлері
|
Стерилизация түрлері |
Стерилизации әдістері |
Әсер етуші агент |
|
физикалық |
бұлы ауалық гласперлендік инфрақызыл |
Артық қысымдағы бу (120°С, қысым 1,1 атм) (132°С, қысым 2,0 атм) Құрғақ ауа 180 °С Қыздырылған шыны дөңгелектері 190–240 °С-да инфрақызыл сәулделену 200+3°С-да |
|
химиялық |
сұйықтықты плазмалы |
Химиялық байланыстар ерітінділері (альдегид-, оттегі-, құрамында хлоры бар) 20 % сутегінің асқын тотығының булары |
|
газды |
- |
этилен қышқылының көмірқышқыл газымен, бромдалған метилмен қосындысы және т.б. |
Физикалық (термиялық):
Булы – ыстық қанық бумен стерилизация
Ауалы –ыстық құрғақ ауамен
1.2. Физикалық (суық):
радиациялық
ультрадыбыстық
Химиялық (суық):
химиялық препараттар ерітіндісімен.
3. Газды
Радиациялық және ультрадыбыстық стерилизация әдістері техникалық қиын және тек қана ерекше жағдайларды ғана орындалады. Термотөзімді заттарды суық әдіспен стерилизациялайды. Барлық бірдей жағдайларда әдетте термиялық стерилизация тән. Булық стерилизацияда стерилизация төзімділігі қысқа, ал температура құрғақ ыстық ауа стерилизациясынан төмен.
4.3 Стерилизацияның булық әдісі
Коррозияға төзімді металл заттарға, шыныға, текстилге, резеңкелерге қолданылады. Стерилизацияны қаныққан буда жоғары қысымы булы стерилизаторда – автоклавта өткізеді.
Автоклав (греч. ауто – өзім және лат. клавис – кілт) – «өзінкілттеу». Автоклав (булы стерилизатор) су буы камерасы орналасқан, екі қабырғалы котелдан тұрады. Оған воронка арқылы су құяды. Пайда болған бу стерилизацияданатын материал орналасқан стерилицазиялық камераға өтеді.Су деңгейін су өлшегіш құбыр арқылы анықтайды. Аппаратты герметикалық қақпақпен жабады. Қақпақта аппарат қысымын көрсететін монометр болады. Сыртынан аппаратқаппен қапталған. Аппараттың төменгі жағына суды жылыту үшін және будың пайда болуы үшін жылу көзін өткізеді.
Аппаратың буға толуы кезінде ондағы қысым жоғарылайды, соған сәйкес температура да жоғарылайды. Бу заттың барлық бетіне (поры) өтеді, және ондағы бар микробтар жойылады. Стерилизацияны стерилизацияланған металл жәшіктерде өткізеді, (сурет 5), екі қабатты жұмсақ матадан жасалған ыдыста, пергаментте,қағаздан жасалған қалтада.
old.pedklin.ru
Сурет
6 Металлды
бикс
brovary.all.biz
Сурет
5 Булы
стерилизатор
Булы
Бұлы
Стерилизация үшін қолданылатын металдық биксы (6-ші сурет), диаметрі 16 см (кіші бикстер) және 45 см (үлкен бикстер), 25 см (орташа бикстер) және көптараған дөңгелек бикстер шығарылады.
Будың барабан ішіне өтуі үшін, металды терезелі белдеменің ауысуы арқылы сәйкесінше тесік топтарына ашылып жабылатын бикстің айналасында тесіктер жасалған. Биктің герметикалығын белдеменің барабан қабырғасына қысатын, қысылатын құрылғы қамтамасыз етеді. Құрылғының жұмысын барабанға таңатын материалдар мен киімді саларда тексеру қажет, герметикалық бұзылыста бикстің ішіндегілер инфицирленуі мүмкін. Бикстерді ішінен және сыртынан 0,5%-тік мұсатір спирті ерітіндісімен сүртеді, содан кейін жанындағы тесіктерді жауып тұрған бикстің қабырға жағына дөңгелек пластинканы итереді, қақпағын ашып бикстің түбіне және бикстің қабырғасына салфеткамен, төсенішпен жабады.
Таңатын материал мен киім салуда орнатылған тәртіпті қадағалап есте сақтаған жөн. Бисктен кез келген затты басқаларына тиіспей алу үшін, ұқыпты жиналған киімдерді секторальді бір-біріне вертикаль жағдайда қояды. Таңатын материалды қорбымен немесе пакетімен алып шығу үшін оларды ретімен қояды. Бір бикстің үстіндегі төсенішке халатты, оның үстіне бірнеше дәке салфеткасын және орамалды қояды. Бұл операциялық мейірбикенің қолын жуғаннан кейін басқа киімдер мен материалдарды ашпай, оларды сүртіп және стерильді халатын кию үшін қажет.
Әрбір бикс қақпақшасында онда не бары, стерилизация уақыты, биксті дайындаған мейірбике тегі көрсетілген жабыстырылған этикетка болуы керек. Бикс қақпақшасын жапқан соң, оның кенеттен ашылып кетпуі үшін, оны шынжырлы ілгегі бар және тесьмамен қатты байлайды. Аяғында бикстің жақтауындағы тесіктерінің ашықтығын тексереді.
Бикстерге заттарды салу
Іс-шараның орындалуы:
1. Бикстің дұрыс жабылуын тексеру;
2. Биксті ішкі және сыртқы жағынан залалсыздандыру 15 минут аралықта екі рет.
3. Биксті ішкі жағынан екі қабат мата салфетканы төсеу.
4. Құрал-жабдықтар мен материалдарды босанқы салу, өйткені олардың арасынан қол өту үшін.
5. Зарарсыздандыру индикаторын берілген заттарды зарарсыздандыруға арналған температуралық режимге сәйкес салу.
6. Салынған материалдарды, заттарды биксқа төсеген салфеткамен жабу.
7. Биксті жабу.
8. Бикстің ұстағышына бөлімшенің атауы, кабинеті, зарарсыздандыруға жіберілген материалдың атауы көрсетілген белгі жапсыру.
9. Биксті орталықтандырылған зарарсыздандыру бөлімшесіне таза қапқа салып жеткізу.
10. Зарарсыздандыру жүргізгеннен кейін биксті тығыз таза қапқа салып қайта алып келу.
Автоклавтаудағы стерилизация режимі
Режим 1 - температура 132°С, бу қысымы 2 атм., уақыт 20 мин. Коррозияға қарсыматериалдан, шыныдан, текстильді материалдан жасалған заттар стерилизациясы үшін қолданылады.
Режим 2 - температура 120°С, бу қысымы 1,1 атм., уақыт 45 мин. Резеңкеден және латекстен, полимерлі материалдардан жасалған заттар үшін қолданады.
Режим 3 - температура 134°С, бу қысымы 2 атм.,уақыт 5 мин. және латекстен, полимерлі материалдардан жасалған заттар үшін қолданады.
Стерилизацияланған заттарды сақтау мерзімі постерилизацияланған, фильтрацияланбаған қораптардаүш тәулікке тең, фильтрлі стерилизацияланған биксте 20 тәулікке дейін.