- •Қазақстан республикасының денсаулық сақтау министрлігі
- •I. Анатомиялық жіктелуі
- •2. Этиологиялық жіктелуі
- •3. Клиникалық жіктелуі
- •Шап арнасының анатомиясы
- •Шап жарығының түрлері
- •1.2. Сан жарықтары - Hernia femoralis Сан жарығының анатомиялық ерекшеліктері. Жарықтың симптомдары мен диагнозы. Сан жарығын емдеу тәсілдері
- •1.3. Кіндік жарықтары - Hernia umbilicalis Жарықтың түрлері. Кіндік бауының жарығы. Балалардың, ересектердің кіндік жарығы
- •1.5. Диафрагманың жарықтары (Hernia diaphragmatica)
- •1.6. Іш жарықтарының асқынулары (сыртқы жарықтар)
- •II- тарау. Асқазан және ұлтабар ішегінің аурулары
- •2.1. Асқазан және ұлтабар ішегінің ойық жаралы аурулары
- •2.2. Ойық жаралы аурудың асқынулары
- •Асқазан ойық жарасынан қан ағуын басқа себептерден айыру
- •2.3. Асқазанның ойық жаралы ауруын
- •Ойық жара ауруын хирургиялық тәсілмен емдеудің қажеттілігі мен тарихы. Хирургиялық емнің түрлері , жетістіктері мен кемістіктері
- •2.5. Ішек қарынның даму ауытқулары - (аномалиялары).
- •III-тарау. Ішек аурулары
- •3.1. Жедел аппендицит (appendicitis аcuta)
- •3.2. Созылмалы аппендицит Созылмалы аппендициттің симптомдары және диагнозы Науқасты емдеу
- •3.3. Ішектің жедел түйілу аурулары (ileus) Ішек түйілуінің симптомдары. Диагнозы және дифференциальды диагнозы. Ішек түйілуін емдеу және аурудың нәтижелері.
- •3.4. Тоқ ішектің аурулары
- •3.5. Ащы ішектің аурулары
- •3.6. Ішек қан тамырларының тромбоэмболиясы
- •IV-тарау. Бауыр, өт, ұйқы бе3і аурулары
- •4.2. Бауыр эхинококкозы (Echinococcus hepaticus) Эхинококктің өсуі және адамға жұғуы. Эхинококкоз ауруының диагнозы мен дифференциалды диагнозы. Емдеу тәсілдері мен ақыры
- •4.3. Үйқы безінің аурулары
- •Созылмалы панкреатит
- •4.5. Ұйқы безінің кистасы және жыланкөзі
- •4.6. Ұйқы безінің ісіктері
- •4.7. Ұйқы безінің ауруларын айыру
- •V – тарау. Жайылмалы іріңді перитонит (Peritonitis purulenta diffusa)
- •5.1. Аурудың себептері мен жіктелуі, клиникасы мен диагнозы, емдеуі және ақыры
- •5.2. Қоршалған перитониттер (абсцесстер)
- •VI – тарау. Өңештің аурулары мен жарақаттары
- •Өңештің анатомиясы мен физиологиясы
- •6.2. Өңеш ауруларының жіктелуі және жеке түрлері
- •1) Өңештің туа пайда болатын аурулары
- •2) Өңештің қабыну аурулары
- •5. Өңештен кан ағуы
- •6.3. Өңештің жарақаттануы
- •Өңеш ауруларын басқа аурулардан айыру
- •VII - тарау. Қалқанша бездің аурулары
- •7.1. Эндемиялы жемсау және тиреотоксикоз. Эндемиялы жемсаудың этиологиясы мен патогенезі. Диагнозы мен емі. Тиреотоксикоз. Симптомдары. Диагнозы мен емделуі
- •7.2. Диффузды улы жемсау
- •7.3 Қалқанша безді тексеру тәсілдері
- •VIII - тарау. Сүт бездерінің00000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000000 аурулары
- •VIII – тарау. Сүт бездерінің аурулары.
- •8.1. Cүт бездерін тексеру тәсілдері
- •8.2. Сүт безінің қабынуы –мастит (mastitis)
- •Іх-тарау. Өкпенің және кеуде көк етінің қабыну аурулары
- •9.1.Кеуде және көк етінің анатомиясы мен физиологиясы
- •9.2. Кеудені зерттеудің негізгі тәсілдері
- •9.3. Кеуденің жабық жарақаттарының асқынулары
- •9.4. Спонтанды пневмоторакс ("себепсіз")
- •9.5. Өкпе абсцессі
- •9.6. Бронхэктазия ауруы
- •9.7. Өкпе кисталары
- •9.8. Өкпенің эхинококк ауруы
- •9.9. Өкпе кан тамырларының тромбоэмболиясы
- •Х-тарау. Қан тамырларының аурулары
- •10.1. Облитерациялы эндоартериит, аурудың этиопатогенезі, симптомдары мен диагнозы, емдеу тәсілдері
- •Тромбооблитерациялы ауруларды емдеудің жалпы принциптері
- •10.3. Тромбофлебит және флеботромбоз
- •10.4. Тромбофлебиттен соңғы синдром
- •10.5. Кан тамыры ішінде қанның ұю механизмі мен себептері
- •Хі-тарау. Тік ішектің аурулары
- •11.1. Парапроктиттер және тік ішектің жыланкөздері
- •11.2. Құйымшақтың эпителиалды жолдарының іріңді аурулары
- •11.3. Геморрой - Vazices haemorrhoidales
- •11.5. Тік ішектің түсуі— prolapsus recti
- •Карағанды мемлекеттік медицина академиясы Жалпы хирургия кафедрасы
- •Кураторлық науқаснама
- •I. Жалпы мағлұматтар
- •II. Аурудың басталу анамнезі
- •III. Науқастың ғүмырының анамнезі
- •IV. Обьективті тексерістермен аныкталатын көріністер
- •V. Аурудың диагнозы және оны дәлелдеу
- •VIII. Анықталған ауруды емдеу шаралары жеке қағазға жазылады
- •Хирургиялық аурулардың диагнозын анықтау және оларды емдеу туралы тесттік сұрақтар
- •Өкпенің және кеуде көк етінің қабыну аурулары.
- •Тестік сұрақтардың жауаптары.
- •Әдебиеттер
- •Мазмұны
- •6.4. Өңеш ауруларын басқа аурулардан айыру................................181
- •10.1.Облитерациялы эндоартериит,аурудың этиопатогенезі, симптомдары мен диагнозы, емдеу тәсілдері…………………………231
9.8. Өкпенің эхинококк ауруы
Өкпенің гидатидозды (жеке камералы) эхинококкозы бауыр эхинококкінен кейін екінші орында кездеседі (15-20%).
Эхинококк ауруын туғызатын ішек кұрты (Echinococcus gralulosus) ішек қарыннан өтіп қан ағынымен бауырға, дарып оның эхинококкпен жиі ауыратындығының себебі болады (85%). Құрттың ұрықтарының біразы бауырдан өтіп төменгі қуыс көк тамыр, жүректің оң бөлімі және қан айналуының кіші шеңбері арқылы өкпеге дарып оның эхинококкоз ауруын туғызады. Ауруды өте баяу дамитындығынан өның клиникалық белгілері ұзақ уақыт анық емес. Ұзақ уақыттан соң әр аумақты киста өсіп аурудың клиникасы анықтала бастайды.
Аурудың 3 кезеңі бар.
І кезең белгісіз.
ІІ кезең - клиникасы байқалатын кезең (ауырсыну, ентігу, жөтел).
ІІІ кезең - асқынулар байқалу кезеңі. Эхинококк кистасының іріңдеуі оның бронхқа төгілуі, плевраға төгілуі, ішке, өт жолдарына, перикард қуысына төгілуі мүмкін.
Кистаның бронхқа төгілуінде ірің түкіріледі, хитинді қапшық үзінділері , сколекстер түкіріледі. Кейде олар асфиксияға ұшыратады. Дене қызуы көтеріледі, кеуденің көтерілуі, қабырғалар арасының кеңеюі, перкуторлық дыбыстың жуандануы, аускультацияда - сырылдар, бронхиалды, амфориялы дыбыс байқалады.
Рентгенде - гомогенді қараңғылану, өлі эхинококкте - кистаның суы азайып қоюланғанында фиброзды қапшық көлеңкесі көрінуі.
Қан анализінде - ЭТЖ шапшаңдаған, лейкоцитоз.
Серологиялық тексеріс – Каццони сынағы орындалады. Білектің алақан бетінің терісіне 0,1 мл эхинококк аллергені егіліп ағзаның жергілікті кейде жалпы реакциясы анықталынды. Егер 5-20 минут аралығында аллерген егілген орын айналасының терісі қызарып оның ортасында көпіршіктер пайда болса және дене қышынуы байқалса бұл адамның эхинококкпен ауыратындығын дәлелдейды.
Аллерген ретінде стерилизациядан өткізілген эхинококк суы пайдаланылады.
Егілген аллерген анафилакты шокқа ұшыратуы мүмкіндігінен бұл сынақ шокқа қарсы дайындығы бар емханалық жағдайда орындалады.
Қазіргі уақытта өндірісті жағдайда даярланылатын эхинококк диагностикумы пайдаланылады.
Емдеу тәсілдері - эхинококк тек операциямен емделеді!
Эхинококкотомия — кистаны пункциялап, оның суын сорғызу, қапшығын кесу, хитинды қабын алып тастау, ішін 20% натрий хлоридымен, 76% спиртпен жуу. Кистаға ашылатын бронхты тігу.
9.9. Өкпе кан тамырларының тромбоэмболиясы
Бұл өте ауыр және қауіпті науқас, әртүрлі операциядан соң 0,3-3,3%-ке дейін, ал аутопсия жасалған өлгендердің арасында 0,4% кездеседі. Өте ауыр жарақаттан соң және қартайған адамдарға операция жасағанда жиі пайда болуы мүмкін. Ауру көбінесе қысқы айларда байқалады. Оған себеп витаминдер жетіспеуі және қыста адамдардың аз қозғалуы болады.
Өкпе тромбэмболиясының 85—95% төменгі қуыс көк тамыр жүйесінің тромбозымен байланысты аяқ, жамбас қан тамырлары аурулары дамиды. Әсіресе осындай ауруы бар адамдарға операция жасалғаннан пайда болуы мүмкін.
Өкпе тромбоэмболиясының келесі түрлерін бөледі:
1. Өкпенің ең жіңішке қан тамырларының тромбоэмболиясы. Одан адам өлмейді.
2. Өкпенің бөлімшек, не бөлшек сегменттік қан тамырларының тромбоэмболиясы. Науқастың 6% дейінгісін өлімте ұшыратады.
3. Өкпенің басты артериялық қан тамыры тромбоэмболиясы 60—75%—ке дейін өлімге әкеліп соғады.
Уакытына карай науқастың 4 түрін бөледі.
1. Өте жедел 10 -15 минут шамасында жүрек тоқтап, науқасты өлімге әкеп соғады.
2. Аз -қысқа уақытта алғашқы бір-екі күн ішінде өлімге соғатын түрі.
3. Аздап, мысқылдап басталып едәуір уақытқа созылатын түрі.
4. Созылмалы түрі көпке созылады, және оның қашан басталғаны анық емес, жалпы өкпе мен жүрек ауруларына ұқсас.
Клиникалық ағымына қарай аурудың 3 түрін бөледі:
а) Дене қан тамырларының тромбозы көрінісінен басталатын түрі (41%) .
б) Қан тамырлары тромбозының көріністері өкпе тромбэмболиясынан соң анықталатын түрі "шешіккен аяқ" - аяқтың ауыруы кеш байқалады (43%).
в) Аяқ қан тамырлары өкпе тромбоэмболиясына себеп бола тұра өзі анық көрінбейтін түрі " үнсіз аяқ " (16%).
Өкпенің тромбоэмболиясының белгілері мен көріністері тромбозға ұшыраған қан тамырларының түріне, орнына байланысты. Өкпенің тромбоэмболиясы әйелдерде және қарт адамдарда жиі кездеседі.
Ауру тыныс алудың бұзылуынан, кеудеде қатты шаншудан, бет пішіні бұзылып көгеруінен, жөтелден, қан аралас қақырық шығуынан басталады.
Өкпе тромбоэмболиясы белгілерін келесі синдромдарға бөлген жөн:
1. Өкпе мен кеуденің көк етімен байланысты синдромдар - ентігу, дене көгеруі, кеуде шаншуы, жөтелу.
2. Жүрекке байланысты синдром. Төстің астының шаншуы, тамыр соғуының жиіленіп нашарлануы, кан қысымы төмендеуі, коллапс.
3. Миға байланыстысиндром. Естен тану, аяқ-қол қозғалмау, сезімін жоғалту, дене тырысуы.
4. Бүйрекке байланысты синдром - зәр азаяды, не толық жоғалады (олигурия, анурия).
5. Ішке байланысты синдром - бауырда қан айналысы нашарлауына байланысты ол ісініп, сыртқы Глиссон қапшығының созылуыанан іш қатты ауырады, қан қысымы жоғарылайды.
Кеудені рентгенмен тексергенде өкпенің тамырында қанның ұйығаны көрінеді, көк ет жоғары көтеріліп оның қозғалысы нашарланғандығы. ЭКГ-да жүректің оң бөлігінің жұмысының нашарланғандығы анықталады.
Диагнозды анықтау үшін рентгенопульмонография, перфузиялы сканография, ангиопулъмонография пайдаланылады.
Өкпе тромбэмболиясын емдеу
1. Қан ұюына қарсы және қайталанып тромб пайда болуына қарсы антикоагулянтты терапия, және өкпенің қан тамырларымен бронхиоладарының тарылуына қарсы жүргізіледі. Бұл үшін алдымен 30—35 мың бірлік гепарин қолданылады. 12 -14 күннен соң гепариннің орнына тікелей емес антикоагулянттар жұмсалады. Гепаринге қоса реополиглюкин пайдаланылады.
2. Тромбты еріту үшін фибринолизин, аспергиллин, стрептаза, урокиназа пайдаланылады.
Хирургиялық тәсілмен емдеудің түрлері:
а) тромбты немесе эмболды операциямен aлy (тікелей эмболэктомия),
б) тромбпен жабылған қан тамырына дәрі жіберіп, тромбты еріту,
в) тромбымен жабылған кан тамырын байлау.
Тромбоэмболияның алдын алу үшін операцияға даярлауда, операция үстінде және одан соңғы 3 күн бойы профилактикалық шаралар жүргізілуі қажет:
1. Дәрісіз тәсілдер - кинезотерапия - аяқтың еттерін қозғау, қолмен не арнайы аяқ - киіммен қысу, ауруды операциядан соң ерте аяғына тұрғызу. Бұның бәрі қан айналысын жақсарту үшін қажет.
2. Тромбозды болдырмау үшін мына шаралар орындалады :
а) қанның ұюын бәсеңдеңдету,
б) қанның фибринолитикалы (тромбты ерітетін) күшін көтеру,
в) қанның адгезивті -агрегациялық (қоюланып, ұюын) үрдісін азайту.
Осы шарттарды орындау ұшін гепарин (тікелей әсерлі антикоагулянт), фенилин, синкумар, реополиглюкин, гемодез, неокомпенсан, никотин қышқылы, аспирин, курантил, трентал, анутран, эуфилин (тікелей емес әсерлі) антикоагулянттар пайдаланылады.